Yaşam Nedir? Beş Adımda Biyolojiyi Anlamak

Bilim camiası özellikle tıp alanındaki en makbul okunacak bilginin bilimsel makaleler ya da kalın ciltlerde olduğu yanılgısına girer. Biyoloji ve sağlık alanında okuma yapmak isteyenler bu açıdan daha şanslıdır, zira popüler dille yazılmış bilimsel bilginin öğrenilmesi daha kolaydır. Bu kitapların yazarları genellikle o alandaki en iyilerden biridir, ama daha önemlisi anlatmak istediklerini bir kurgu çerçevesinde sunar. Nobel Ödüllü bilim insanı Paul Nurse de Yaşam Nedir? Beş Adımda Biyolojiyi Anlamak adlı eserinde yaşamı, biyolog olmayanların da anlayacağı şekilde tanımlamak görevi üstleniyor. Yaşam bilimi ile uğraşanların yanıtlarını aradıkları sorulara dayanarak ortaya çıkan beş büyük fikir yine beş başlık altında sunuluyor. Bunlar keşfi sadece iyi yüz yıl olan hücre, bu hücrelerdeki bütün bilgilerin kaynağı olan genler, Darwin’den bu yana ana tartışma konusu olan doğal seçilim, bunların gerçekleşmesini sağlayan, simyadan devşirilse de bugün artık bambaşka bir alan olarak kabul edilen kimya ve elbette bunların birbirlerini etkilemeleriyle ortaya çıkan bilgi akışı. Paul Nurse canlıların büyüme ve gelişmesinin temelini oluşturan hücre çoğalması konusunda araştırmalarıyla tanınan bir genetikçi ve hücre biyoloğu. Kitapta oluşturulan kurgu ise toplam 176 sayfada canlılık düşüncesi ve biyoloji biliminin esaslarını okura tarihi kurgusuyla aktarıyor. Eser mükemmel çevirisiyle yaşamı ve doğayı daha iyi anlamak isteyenler için pürüzsüz anlaşılan çok iyi bir başlangıç hikayesi sunuyor. İlk dört bölümün aktarımları, beşinci bölümde bütünün nasıl işlediğine dair bilgi aktarımı felsefesiyle irdeleniyor ve bulmacanın eksik parçası tamamlanıyor. Kitap sadece yaşam bilimi konusunda okumaya başlamak isteyenler için değil, bilgi birikimine sahip olanlar için de iyi bir tarihçe özelliği taşıyor.

Paul Nurse, Yaşam Nedir? Beş Adımda Biyolojiyi Anlamak, Domingo Yayınevi, Kasım 2022.

Kedi Felsefesi, Kediler ve Hayatın Anlamı

Canlılar aleminin en ilginç üyelerinden biri kuşkusuz bilim insanlarının “Felis silvestris catus” adını verdiği kedilerdir. Fransız yazar Théophile Gauthier’ye göre “kedi düzen ve temizlik hastasıdır; alışkanlıklarına bağlı sakin, sessiz, filozof gibi bir hayvandır; onun dostluğuna layıksanız dostunuz olur ama asla köleniz olmaz”. Amerikalı yazar Mark Twain ise onları “Tanrının yarattıkları arasında kırbaçla dize gelmeyecek tek bir yaratık varsa o da kedidir” diye betimler. Aldous Huxley yazarlara “İnsanları betimlemek istiyorsanız, önce kedileri gözlemleyin” şeklinde öneride bulunurken, Leonardo de Vinci’ye göre “Her kedi bir sanat eseridir. Yeryüzündeki en mükemmel canlı o ailenin en küçük bireyi olan kedidir.” Kedi Felsefesi’nde ise çağdaş düşünür John Gray insanın felsefeyle, inanışlarla ve modern araçlarla kurduğu dünyasının kırılganlığını bir kedinin patisiyle yoklayıp test ediyor; sevgi, bağlılık, ölümlülük, ahlak, kıskançlık ve benlik gibi belalı konuların kediler için neden meseleye dönüşmediğini anlamaya çalışıyor. Kedi ve insana dair pek çok örneğin yer aldığı ilk beş bölüm sadece kedi davranışını irdelemiyor, aynı zamanda insanlar ve kediler konusunda yazılmış detaylı bir tarihçe. Ancak altıncı ve sonuncu bölüm felsefi bir irdeleme özelliğinde on saptamayla sonuçlanıyor, Kediler ve Hayatın Anlamı. Biz sadece ilkini aktarmakla yetinelim; “Asla insanları mantıklı davranmaya ikna etmeye çalışma”, diğer başlıkları ise okura bırakalım. Kitap insanı anlamanın kediyi anlamaya çalışmaktan geçtiğine dair bir başucu eseri özelliğinde.

 John Gray, Kedi Felsefesi, Kediler ve Hayatın Anlamı, Domingo Yayınları, Kasım 2022