Liderin kitaplığı ve anti-kitaplığı

DOĞAN SELÇUK

İş dünyasının yakından tanıdığı isimlerden biri olan Cem Kozlu, Liderin Takım Çantası isimli kitabında, iş hayatında kendisine başarı getiren yönetim aletlerini kaleme almıştı. Söz konusu aletler, Kozlu'nun kendi deneyimleriyle geliştirdiği, pratik fayda ve verim artışı sağlayan, daha doğru karar vermeyi ve daha verimli sonuçlara ulaşmayı sağlayan araç ve yaklaşımlardı.

Kitabı iki bölüme ayırmış, ilk bölümünde liderin kullanacağı kontrol listesini oluşturan veri toplama, analiz, öneri, tartışma, karar, planlama, uygulama ve takip aşamalarını açıklamış, ikinci bölümde ise liderlik fonksiyon ve özelliklerini anlatmıştı.

Kozlu, bu sefer Liderin Kitaplığı'nda, etkin bir yönetici ve güçlü bir lider olma yolunda ona yol gösteren kitapları bizlerle paylaşıyor. Bu kitaplar arasında strateji seçimi, karar verme ve uygulama gibi pratik alanlarda en çok yararlandığı kaynaklarla birlikte, kendi dünya görüşünü geliştiren farklı temel konulardaki eserler de yer alıyor. Yazar, akademik eserlerin konulara genel olarak yapılar ve işlevler bazında yaklaştığını; pazarlama, finans, üretim, lojistik, insan kaynakları gibi örgütsel birimleri ve bunların işlevlerini incelediğini, bu nedenle de akademik kitapların yapısıyla gerçek hayatın tam olarak örtüşmediğini ifade ediyor.

Kozlu'ya göre, yöneticinin hayatı "bölünemez" nitelikte, bütünsel arz ediyor ve entegrasyon gerektiriyor. Bu noktadan hareket eden yazar, yöneticinin harekât planını belirlerken olaylara sadece "bölüm" gözlüğüyle baktığı takdirde, bütünsel ve doğru çözüm üretemeyeceğini söylüyor. Bu nedenle de liderin kendisini donatması gereken temel kavram ve konuları belirlerken farklı bir sınıfl andırma yapıyor. Yazarın kırk yılı aşan meslek hayatı boyunca edindiği deneyim ve damıttığı dersler neticesinde ortaya koyduğu kategoriler şunlar: İnsan, Zaman, Strateji, İnovasyon, Karar, İcraat, Azim ve Anlam.

Kitabı okurken hayata ve iş hayatına dair birçok kitabın izini sürüyor, birçok kitabı aynı anda okuyormuşsunuz hissine kapılıyorsunuz. Yazar okuyucuya kendi liderlik kitaplığını ve anti-kitaplığını oluşturmasını tavsiye ediyor. Bazı kitapları okumak, bazılarını da her an okuyabilme imkânına sahip olmak için...

• LİDERİN KİTAPLIĞI: YÖNETMEYİ ÖĞRENMENİN YAPI TAŞLARI, Cem Kozlu, Remzi Kitabevi, 192 s.

sistem çalışıyorsa, kurcalama!

Deneysel anlayışı benimseyen Fransız film yapımcısı Jean Luc Godard'a geleneksel anlatım ilkelerine olan ilgisizliği sorulduğunda, filmlerinin giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin olduğunu, ama illaki bu sıralamayı takip etmek zorunda olmadığını vurgulamış.

Hayal Kafe'nin yazarları da, gerek okuyucunun ilgisini çekebilmek, gerekse de anlattıkları konunun doğası gereğince bu anlatım tarzına uygun olarak yazmışlar. Bazı filmleri daha iyi anlamak için birden fazla defa izlemeniz gerekebilir, bu kitabı da bir defadan fazla okumanız... Kitap alışageldiğimiz yönetim kitaplarından biraz farklı, konular bir mantık silsilesini takip etmiyor, ama zaten kitabın konusu "yıkıcı yenilik" olunca bunu beklemek de çok doğru olmaz sanırız.

Yazarlar, araştırmaları neticesinde sıradan buluşma kafelerinin sıra dışı yeniliklerin ortaya atıldığı yerler olduğunu keşfetmişler ve bu nedenle kitabın adını "Hayal Kafe" olarak koymuşlar. Farklı seviyedeki bilgi ve deneyimlere sahip bireylerin kafelerde buluşmalarının yeni fikirlerin filizlenmesini sağlayacağını iddia ediyorlar.

Psikiyatrist ve psikoterapist Carl Jung iyi bir buluşmanın öngörülmeyen durumlara olanak sağlayacağını ifade etmişti:

"İki kişinin buluşması iki molekülün buluşması gibidir. Eğer bir tepkime olursa, ikisi de dönüşür." Bu nedenle yazarlar, başarının doğru yerde, doğru insanlarla, kurallar olmadan etkileşimde bulunulabilen alanlar arasındaki karşılıklı etkileşime bağlı olduğunu ve işletmelerin kültürlerini kafe olgusu çevresinde düzenlemeleri gerektiğini savunuyorlar.

Kitapta kullanılan örneklerden bazıları karşıt fikirlerin üstesinden gelmek için duyulan azme ya da Kodak örneğinde olduğu gibi onları yönlendirecek tehlikeye olan ihtiyaca vurgu yapıyor. İnsanların değişime olan direnci, yeniliği statükoya karşı bir tehdit olarak algılayan ve bu tehdide karşı koyan insanlar için makul gerekçeler sunuyor. Fazla tedbirli iş yöneticileri iş stratejisindeki yetenekleriyle şu özdeyişin süreklilik kazanmasında anahtar bir rol oynamışlardır: "Sistem çalışıyorsa, kurcalama."

Ancak günümüzde işletmeler, rekabetin ve müşteri devamlılığının öngörülemezliği bağlamında faaliyette bulunuyorlar. Çünkü kaosun olduğu yerde öngörülebilirlik, ekonomik devamlılığın düşmanı konumunda. Pek çok işletme için, bu karışıklığı tehditten ziyade fırsat olarak kucaklamak kendi değer ve gelişimlerinin başlaması açısından önemli bir adım olabilir. İşte bu nedenle, yazarlar ortaya koydukları Hayal Kafe felsefesiyle işletmelerin, avangart liderlerin radikal ve keskin düşünce biçimlerinden pek çok şey kazandığını ileri sürüyorlar.

• HAYAL KAFE: RADİKAL İNOVASYON SANATI İÇİN GÜÇLÜ FİKİRLER, Duncan D. Bruce, Geoff Crook, Türkçesi: Gülsün Arıkan, Sola Yayınları, 312 s.