Binlerce yıllık Asur tarihi...

Tekfen Vakfı tarafından yıllarca desteklenen, Asur İmparatorluğu'nun Dicle bölgesindeki eyalet merkezlerinden biri olan Tuşhan'ın M.Ö. 8. yüzyıla ait kalıntılarına ev sahipliği yapan Ziyaret Tepe kazı çalışmaları, 2014 yılında tamamlandı.

Tıpkı bölgedeki birçok diğer kazı gibi, Ilısu Barajı'nın tamamlanmasıyla su altında kalacak olan ören yerinin kurtarılmasına yönelik olarak gerçekleştirilen bu kazının hemen ardından kitap çalışması başladı. Asur medeniyetinin kültürel mirası hakkında daha çok bilgi vermek, bilinç kazandırmak, evrensel tarihimize ışık tutmak ve topraklarımızın kültürel zenginliğini gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla hazırlanan kitap, geçtiğimiz günlerde yayınlandı.

"Ziyaret Tepe – Asur İmparatorluğu'nun Anadolu Sınırlarını Keşfederken" ismiyle çıkan kitap, Tuşhan şehrinin gündelik yaşantısını, bir kazının A'dan Z'ye bileşenlerini ve öyküsünü yüzlerce fotoğraf ve uzman arkeologlar tarafından kaleme alınan metinlerle gözler önüne seriyor.

Ziyaret Tepe kazılarında Aşağı Kasabası'nın kazı direktörü olan kitabın yazarlarından John MacGinnis şunları söylüyor:

"Bu kitap, sizi o zamana dek dünyanın gördüğü en büyük imparatorluk olan Asur İmparatorluğu'nun eyalet başkentlerinden birini keşfetmeye Tuşhan'a davet ediyor. Burada yaptığımız 18 yıllık çalışma sonucunda; bir yandan valinin sarayı, seçkinlerin konutları, erlerin kışlaları gibi yapıları ortaya çıkarırken, diğer yandan da imparatorluğun M.Ö. 9. yüzyılın başlarındaki genişlemesinden çöküşüne kadarki bütün tarihinin izini sürdük. Ortaya çıkan pek çok olağanüstü buluntu arasında daha önce bilmediğimiz ancak bundan 2 bin 500 yıl önce konuşulan bir dilin varlığına işaret eden, çiviyazısıyla yazılmış bir kil tablet de bulduk. Sarayda bulduğumuz tablette Tuşhan'a getirilen 60 kadının bildiğimiz herhangi bir dile ait olmayan isimleri yazılıydı."

Tekfen Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Dori Kiss Kalafat ise kitabın serüvenini şöyle anlatıyor: "Bu projeye en başta maddi destek sağlayarak dahil olduysak da kendimizi kısa sürede olağanüstü heyecanlı bir zaman yolculuğunda bulduk. Kazı Başkanı Akron Üniversitesi'nden Profesör Timothy Matney ve dostum John MacGinnis her yıl kazı bitiminde eve dönüş yolunda bize uğrayarak, kazıdaki gelişmeleri, yeni buluntuları bizlere büyük bir heyecanla anlattılar ve bizleri de bu serüvenin bir parçası haline getirdiler. Biraz da sıkıcı ders kitaplarından bildiğimiz binlerce yıllık tarih, gözümüzde gerçek insanların hikâyeleriyle canlandı. Bu hikâyelerden bende en çok iz bırakan, saray memuru Mannu-ki-libbali'nin feryat dolu ve anlaşıldığı üzere hiçbir zaman saraydan çıkamayan mektubu oldu:

‘Hele şunlara gelecek olursak: Asurlu ve Arami katipler, kohort komutanları, memurlar, bakırcılar, demirciler, araç gereç, teçhizat temizleyenler, marangozlar, yaycılar, okçular, dokumacılar, terziler, tamirciler, hangi birine gideyim?.. Biri bile yok ortalıkta. Nasıl emir vereceğim?.. Elimde listeler yok ki. Neye göre toplayacaklar onları? Bunun sonunda ölüm var. Kimse [kaçamayacak]. İşim bitti benim de!'"

ZİYARET TEPE – ASUR İMPARATORLUĞU'NUN ANADOLU SINIRLARINI KEŞFEDERKEN,
Timothy Cecil Matney / John Macginnis / Dirk Wicke / Kemalettin Köroğlu, Türkçesi: Can Kantarcı, Tekfen Vakfı Yayınları