Buğday ithalatı gündemde...
Türkiye’de ekilebilir yaklaşık 24 milyon hektar tarım arazisi var. Bunun sadece 5 milyon hektarı sulanabiliyor. Geri kalan 19 milyon hektar alanda kuru tarım yapılıyor. Tamamen yağışa bağlı olan bu alanda ağırlıklı olarak hububat ürünleri ekiliyor. En çok da buğday. Yağışlar istenilen düzeyde olduğunda verimli ve kaliteli ürün elde ediliyor.
Yağışlar azaldığında veya aşırı sıcak olduğunda ise kuraklık yaşanıyor. Kuraklığın etkili olduğu yıllarda hem üretim azalıyor hem de kalite düşüyor. Bu durumda da ithalat zorunlu olarak gündeme geliyor.
Son günlerde yağan yağmurlara rağmen bu yıl özellikle buğdayda kuraklığın etkili olacağı görülüyor. Çünkü diğer ürünlerin büyük bölümü henüz ekilmedi. Kuraklığın etkilediği buğdayda ise daha şimdiden ithalat konuşulmaya başlandı.
Kuraklık nedeniyle Türkiye ne kadar buğday ithal edecek?
İthalattan önce kuraklığın etkilerine daha yakından bakmakta yarar var. Bu konuda farklı görüşler olsa da ilk tahminlere göre buğday üretiminin geçen yıla göre yüzde 15-20 oranında azalması bekleniyor.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB)’nin “2013-2014 Tarımsal Üretim Dönemi Kuraklık Risk Tahmin Raporu”na göre kuraklık 27 ilde buğday üretimini olumsuz etkileyecek.
Rapora göre, Şubat ayı sonuna kadar gerçekleşen yağışlar ve ürünlerin gelişme durumu göz önünde bulundurulduğunda, buğday rekoltesinde kayıp oranının, Akdeniz Bölgesi’nde yüzde 24,9, İç Anadolu Bölgesi’nde yüzde 23, Karadeniz Bölgesi’nde yüzde 15, Ege Bölgesi’nde yüzde 13, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yüzde 5, Doğu Anadolu Bölgesi’nde ise yüzde 4’e düşeceği tahmin ediliyor. Sadece Marmara Bölgesi’nde henüz bir rekolte kaybı görülmediği ifade ediliyor.
İl bazında değerlendirmelerin yapıldığı TZOB Raporu’na göre buğdayda üretim kaybının en fazla Siirt’te olacağı tahmin ediliyor. Siirt’te kuraklığa bağlı üretim kaybı yüzde 60 olacak. Mersin ve Gaziantep’te yüzde 50, Osmaniye’de yüzde 45, Sivas, Afyon, Hatay ve Amasya’da yüzde 40 kayıp bekleniyor. Burdur’da yüzde 35, Adana, Eskişehir, Çorum, Kayseri, Kırşehir, Çankırı, Niğde, Erzurum, Uşak ve Düzce’de yüzde 30, Karaman’da yüzde 25, Ankara, Yozgat, Kırıkkale, Nevşehir, Aksaray’da yüzde 20, 2013’de 2,3 milyon tonluk üretimiyle en büyük buğday üreticisi Konya’da yüzde 15, Kütahya’da yüzde 5 kayıp olması bekleniyor.
Buğday rekoltesinde kayıp olacağı tahmin edilen 27 ilin kayıp oranının yüzde 27’yi geçeceği ifade ediliyor. Rapora göre, 27 ilde buğday rekoltesi, Mart, Nisan, Mayıs yağışları mevsim normallerinde olsa bile 11.6 milyon tondan 8.5 milyon tona gerileyecek. Ülke buğday rekoltesinin ise bu illerdeki kayıp nedeniyle yüzde 14.3 azalmayla 22 milyon 50 bin tondan 18.9 milyon tona düşeceği tahmin ediliyor.
Üretimdeki bu düşüş doğal olarak buğday ithalatını da gündeme getiriyor. Kaldı ki üretimin çok iyi olduğu yıllarda bile kaliteli buğday ihtiyacının bir bölümü ithal ediliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine bakıldığında son 5 yılda yıllık ortalama 3.5 milyon ton buğday ithalatı yapılıyor. 2008’de kuraklığın da etkisiyle buğday ithalatı 3.7 milyon tona ulaştı. Yine 2011’de yaşanan kısmi kuraklık nedeniyle Türkiye 4.7 milyon ton buğday ithal etti. Üretim 22 milyon tonla rekora ulaştığı 2013’te bile yaklaşık 3.5 milyon ton buğday ithal edilmesi dikkat çekiyor.
Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkililerine sorarsanız bu ithalatın tamamen un ihracatından kaynaklandığını söyleyeceklerdir. İthal edilen buğdaydan elde edilen un ihraç ediliyor. Un ihracatında da Türkiye dünyada ilk sıralarda yer alıyor. Doğrudur. Un ihracatı için buğday ithal ediliyor. Fakat kuraklığın etkili olduğu yıllarda ekmeklik buğday da ithal edilmesi gündeme geliyor.
Bu yıl yaşanacak kuraklık hem verimi hem de kaliteyi olumsuz etkileyeceği için daha çok buğday ithalatına ihtiyaç olabilir. Bu nedenle bazı firmalar şimdiden ithalat bağlantısı yapıyor.
Kuraklık olmasa bile bir çok üründe fiyatlar biraz yükselince hemen ithalat silahına başvuruluyor. İthalat üreticiyi terbiye edici bir araç olarak kullanılıyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin verileri çok açık ortada. Kuraklığın etkili olduğu 27 ildeki üreticilerin kaybı nasıl karşılanacak?
Özetle, bu yıl kuraklığın etkisi ile Türkiye daha fazla buğday ithal etmek zorunda kalabilir. Bu hem üreticiyi hem de tüketicileri olumsuz etkileyecektir.