Naki BAKIR

Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
Mevduat hacminde reel daralma Ekonomide geçen yılki radikal politika değişikliği ile faizde yaşanan rekor artış sürecin­de oluşan “mevduata hücum” algısına karşılık, vadeli mevduatın hacminde reel bazda büyüme olmadığı belirlendi.
OVP’lerde hesap çarşıya uymadı Türkiye’nin Orta Vade­li Program (OVP) dene­yimi 19 yılı doldururken, yıllar itibarıyla ekonomide yol haritası niteliğindeki bu prog­ramlarda yer alan makro ekono­mik göstergelere ilişkin hedef­lerle ilgili dönemlerdeki fiili ger­çekleşmelerin uyumsuz bir seyir izlediği belirlendi. Üç yıllık OVP döneminde vatandaşı ağır vergi, devleti rekor faiz yükü bekliyor Bu yıl 7,6 trilyon lira düzeyinde beklenen vergi tahsilatının izleyen dönemde enflasyonun çok üzerindeki artışlarla 2025’te 11,1 trilyon, 2026’da 13,2 trilyon ve 2027’de 15,1 trilyona çıkarılması hedefleniyor.
Dış ticarette iyileşme yanıltıcı Parasal sıkılaştırma esaslı programın bir yılı aşan uy­gulama süresinde cari iş­lemler açığının hızla kapanmasını sağlayan dış ticaret tablosundaki iyileşme, yanıltıcı nitelik taşıyor ve gerçekte aleyhte bir gidişatı içinde barındırıyor. Borsa üç ayda 907 bin yatırımcı kaybetti Borsa İstanbul (BIST) hisse senedi piyasasından son üç ayda 907 binden fazla yatırımcı çekildi. Toplam hisse senedi portföyünün de 282,1 mil­yar lira küçüldüğü bu dönemde, portföyde yabancı yatırımcıla­rın payı yükselerek ağustos sonu itibarıyla yüzde 40’ı aştı. Yıllık enflasyon %51,97’ye indi Enflasyonda düşüş ralli­si devam ediyor. Geçen yılki yüksek aylık oran­ların baz etkisi ile ilk düşüşün haziranda, ilk büyük düşüşün de temmuzda gerçekleştiği yıl­lık enflasyon, ağustosta ikinci büyük düşüşünü kaydetti. “Sıkılaşma” etkisiyle büyümede sert fren Parasal sıkılaştırma esaslı ekonomik programın üre­tim, tüketim ve yatırımla­rı baskılayıcı etkisi Türkiye eko­nomisinde yavaşlamaya yol aç­tı. Milli gelirde büyüme oranı yılın ikinci çeyreğinde hız kese­rek yüzde 2,5’le düşük beklenti­nin de altında gerçekleşti. İkinci çeyrekte yavaşlaması beklenen büyüme oranında piyasaların tahmini yüzde 3 dolayında bulu­nuyordu. Yabancılar borsada net alıma geçti Yurt dışı yatırımcılar Borsa İstanbul’da (BIST) hafta­lar sonra net alıma geçtiler. 16-23 Ağustos haftasında devlet iç borçlanma senetlerinde (DİBS) 1 milyar doların üstünde net sa­tıcı olan yabancılar, Borsa’da ise 66 milyon dolarla net hisse senedi alımı gerçekleştirdiler.  Ekonomide güven erozyonu sürüyor İktisadi birimlerin mev­cut durum değerlendir­mesi ve geleceğe yönelik beklentileri temelinde ölçülen “ekonomik güven”inde adeta erozyon yaşanıyor. Genel gü­ven düzeyi, ağustosta son 3 yı­lın en düşük düzeyine indi. Yıllık dış ticaret açığında rekor küçülme Enflasyondan sonra ikinci temel hedefi cari açığı dü­şürmek olan mevcut eko­nomik programla uyumlu bir seyir izleyen dış ticaret tablosunda iyi­leşme temmuzda daha da belirgin­leşti. KOBİ’lerde yaprak dökümü  Tüm dünyada olduğu gi­bi Türkiye’de de eko­nomik ve sosyal yapıda gelişme ve denge unsuru ola­rak varlığı büyük önem taşıyan, çeşitli teşvik ve desteklerle ge­lişimleri hedeflenen küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ) için 2023 yılı iyi geçmedi. Sanayide fren eğilimi pekişiyor Parasal sıkılaştırma esaslı program dolayısıyla olu­şan yüksek faiz – düşük kur koşullarının ekonomik faa­liyetleri yavaşlatıcı etkisi en faz­la imalat sanayiinde hissedildi. Sektörde güvende azalış ve üre­timde fren eğilimi, ağustos ayı iti­barıyla daha da pekişti. Konut fiyatlarında bir yılda yüzde 14 reel düşüş   Bir yılı aşkın süredir uy­gulanan sıkı para poli­tikasının etkisiyle eko­nomide yaşanan daralmadan gayrimenkul sektörü de nasi­bini aldı. Rekor düzeye yük­selen faizler konut sektörün­de talebi baskılayarak satışları düşürürken, fiyatlar da son bir yılda reel bazda yüzde 14 dola­yında geriledi. Yatırımlarda ciddi kan kaybı Geçen yılın ikinci yarı­sından itibaren uygu­lanmakta olan “para­sal sıkılaştırma” esaslı eko­nomik program kapsamında rekor düzeye yükselen faizle­rin ekonomiyi daraltıcı etki­si, tüketim ve üretim yanında yeni yatırımlarda da kendini gösterdi. Yüksek faiz koşulla­rının sert fren yaptırdığı teş­vikli yatırımlarda reel daral­ma yılın ilk yarısında yüzde 66,3’e ulaştı. Son bir yılda yoğun borçlanma maratonu  Faizi baskılama sürecinde kontrolden çıkan enflas­yonu dizginlemek, eko­nomiyi rasyonel zemine oturt­mak amacıyla geçen yıl uy­gulamaya konulan ekonomik programın bir yıllık uygulama döneminde, rekor düzeylerdeki merkezi yönetim bütçe açığının finansmanı için adeta borçlan­ma maratonu yaşandı.