Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
Enflasyonda yükseliş devam ediyor TÜİK’e göre tüketici fiyatları şubatta yüzde 4,53 arttı, yılın ilk iki ayındaki fiyat artışı yüzde 11,54’e, son bir yıldaki yüzde 67,07’ye ulaştı.
Yüksek gelir çıtasına 736 dolar kaldı Türkiye’nin 13 bin 110 dolarlık kişi başına milli gelir düzeyine ulaştığı 2023, tarihinde “yüksek gelirli ülkeler” çıtasına en fazla yaklaştığı yıl oldu. Türkiye, orta gelirli ülkeler kategorisinde 68’inci yılı doldururken, yüksek gelir grubuna girmek için gerekli kişi başına milli gelir ile arada 736 dolarlık bir fark kaldı. GSYH ilk kez 1 trilyon $’ı aştı kişi başına milli gelir 13,1 bin $ GSYH, 2023 son çeyrekte yüzde 4 büyüdü; yılın tümünde büyüme yüzde 4,5 ile OVP gerçekleşme tahminin 0,1 puan üzerinde çıktı. Dolar bazında milli gelir Türkiye tarihinde ilk kez 1 trilyonu aşarak 1 trilyon 118,6 milyar dolar oldu. Kişi başına GSYH de tarihi en yüksek düzeyi gördü.
Yıllık dış ticaret açığı 100 milyar doların altına indi Yeni ekonomi yönetiminin geçen yılın ikinci yarısından itibaren uygulamaya başladığı ekonomiyi soğutucu sıkı para politikası önlemlerinin dış ticaret alanındaki etkisi ocak ayında somutlaştı. Nüfus artışı durdu, taşıt sayısı patladı Nüfus artışının son yıllarda hız kesmesine rağmen, kırsaldan göçler, fiziken hızla genişleyen kentler, toplu taşımın kentleşme hızına yetişememesi, ev-iş-okul üçgenindeki yaşam tarzının yaygınlaşması ve genel ekonomik koşullardaki değişime bağlı olarak motorlu taşıt sayısında adeta patlama yaşandı. Enerjiye hücum, sanayi ve madende kan kaybı 2023 yılında teşvik belgesi alınan yatırımlar önceki yıla göre reel olarak toplamda yüzde 11,3 azalırken, enerjide yüzde 91,7 arttı. Bir yılda teşvik belgesine bağlanan 1 trilyon 253,7 milyar liralık toplam yatırımın 261,6 milyar lira ile yaklaşık beşte biri enerji sektöründe gerçekleşecek. Seçim öncesi tüketici güveni aşağı doğru Geçen 12 aya kıyasla hanenin mevcut maddi durumuna ilişkin değerlendirme ile gelecek 12 ayda olası maddi durum ve genel ekonomik durum beklentileri önceki aya göre kötüleşti. Türkiye’nin net uluslararası yatırım açığı küçüldü 2023’te Türkiye’nin dış varlıkları yüzde 6 büyüyerek 326,9 milyar dolara çıktı, dışarıya olan yükümlülükler ise yüzde 2 küçülerek 612,1 milyar dolara indi. En fazla kur riski özel sektörün Kısa vadeli dış borcun 58,6 milyar doları şirketler, 35 milyarı da özel bankalar olmak üzere 93,6 milyar dolarla yüzde 60’a yakını özel sektöre ait. İthal altına 23 yılda 197 milyar dolar 2001 başından 2023 sonuna kadar olan dönemde altın ithalatı 197,2 milyar dolara ulaştı; 72,2 milyar dolarlık da ihracat yapılırken net ithalat 125 milyar dolar oldu. Bütçe 2024 yılına rekor açıkla başladı Merkezi yönetim bütçesi ocakta 150,7 milyar lira ile geçen yılın aynı ayındakinden yüzde 367,5 daha fazla açık verdi. Giden sermaye geleni geçti Türklerin yurt dışında doğrudan sermaye yatırımları, ilk kez 2023 yılında yabancıların Türkiye’ye doğrudan sermaye yatırımını geçti. 2023’te 45,2 milyar dolar cari açık verildi Cari dengede, aralık ayında verilen 2,1 milyar dolarlık açıkla birlikte 2023’ün tümündeki açık 45,2 milyar dolar oldu. Yıllık açık, 2022’ye göre yüzde 8 küçüldü. Kart borcunda bir ayda 92,5 milyarlık artış Bireysel kredi kartı borçları 2 Şubat itibarıyla 1 trilyon 247,4 milyar liraya ulaştı. Taksitli kart borçları bir ayda 40,9 milyar lira artarak 240,5 milyar, taksitsiz borçlar 51,5 milyar liralık artışla 706,9 milyar lira oldu. Hazine’den ocakta rekor nakit açığı Merkezi yönetim bütçesinin ana bölümünü oluşturan genel bütçenin nakit bazdakigelir ve giderleri arasındaki farkı ifade eden Hazine nakit açığı, ocakta 206,8 milyar lira ile aylık bazda tarihi en yüksek düzeye ulaştı.