Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
İthal altına 23 yılda 197 milyar dolar 2001 başından 2023 sonuna kadar olan dönemde altın ithalatı 197,2 milyar dolara ulaştı; 72,2 milyar dolarlık da ihracat yapılırken net ithalat 125 milyar dolar oldu.
Bütçe 2024 yılına rekor açıkla başladı Merkezi yönetim bütçesi ocakta 150,7 milyar lira ile geçen yılın aynı ayındakinden yüzde 367,5 daha fazla açık verdi. Giden sermaye geleni geçti Türklerin yurt dışında doğrudan sermaye yatırımları, ilk kez 2023 yılında yabancıların Türkiye’ye doğrudan sermaye yatırımını geçti.
2023’te 45,2 milyar dolar cari açık verildi Cari dengede, aralık ayında verilen 2,1 milyar dolarlık açıkla birlikte 2023’ün tümündeki açık 45,2 milyar dolar oldu. Yıllık açık, 2022’ye göre yüzde 8 küçüldü. Kart borcunda bir ayda 92,5 milyarlık artış Bireysel kredi kartı borçları 2 Şubat itibarıyla 1 trilyon 247,4 milyar liraya ulaştı. Taksitli kart borçları bir ayda 40,9 milyar lira artarak 240,5 milyar, taksitsiz borçlar 51,5 milyar liralık artışla 706,9 milyar lira oldu. Hazine’den ocakta rekor nakit açığı Merkezi yönetim bütçesinin ana bölümünü oluşturan genel bütçenin nakit bazdakigelir ve giderleri arasındaki farkı ifade eden Hazine nakit açığı, ocakta 206,8 milyar lira ile aylık bazda tarihi en yüksek düzeye ulaştı. 'Deprem Vergisi’nde 24 yıllık tahsilat 104,6 milyar TL Bir yılını dolduran Kahramanmaraş-Hatay depremlerinin mağdurlarına vadedilen konutların teslimindeki gecikme tartışılırken, 1999 yılında yaşanan büyük Marmara depreminin maliyetlerini karşılamak için dönemin hükümetince salınan ve sonrasında kalıcı hale geldiği için “deprem vergisi” olarak anılan özel iletişim vergisi (ÖİV) de uygulamada 24 yılı doldurdu. Türkiye nüfusu, 2023’te yerinde saydı Geçen yıl toplam nüfus sadece 92 bin 824 kişi artarak 85 milyon 372 bin 377 oldu. Yıllık nüfus artış hızı binde 1,1’le tarihi en düşük düzeye indi. Kent nüfusu 21 bin 987 kişi azalırken kırsal nüfus 306 bin 811 arttı. Depremzede 11 il, toplamda 220 bin 450 kişilik nüfus kaybı yaşadı. İstanbul’un nüfusu 252 bin 27 azaldı. 2023’te 11 ile bütçeden net harcama 160,8 milyar TL Resmi verilere göre 50 binden fazla insanın öldüğü Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin birinci yılı geride kalırken, aldığı hasarları onararak ekonomik ve sosyal anlamda toparlanma süreci devam eden depremzede 11 ile geçen yıl merkezi yönetim bütçesinden “net” bazda 160 milyar lira dolayında bir transfer yapıldığı belirlendi. Borsa küçük yatırımcı göçüne rağmen büyüdü Borsa İstanbul’da (BIST), yatırımcı göçünün üç aya ulaştığı ocakta toplam yatırımcı sayısı net 400 bine yakın azalışla 7,3 milyonun altına inerken, toplam portföy yüzde 11,9 büyüyerek yeniden 4,7 trilyon lira düzeyine geldi. Krediler 2023'te de üretimden çok tüketime gitti Ekonominin üretim ayağına açılan kredilerin hacmi daralırken, tüketici borçlarındaki büyüme enflasyona fark attı. Üretici sektörlere açılan kredilerin toplam hacmi % 46, bireysel borçlanma ise % 76,9 büyüdü. Reel bazda; sektörlerin kredi hacmi % 11,4 daralırken, bireysel borç hacminde % 7,4 artış yaşandı. 2023’ün dış ticaret açığı 106 milyar dolar Önceki yıla göre ihracat yüzde 0,6 artarak 255,8 milyar, ithalat yüzde 0,5 azalarak 361,8 milyar dolar; dış ticaret açığı yüzde 3,2 küçülerek 106 milyar dolar oldu. TÜİK’e göre yoksulluk 2023 yılında %13,9’a indi 2023’te hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 64,5 artarak 58 bin 374 TL olduğu varsayıldı. Medyan gelirin yarısı ‘göreli’ yoksulluk sınırı kabul edildiğinde, yoksul sayısı 349 bin azalarak 11 milyon 651 bine, oranı da 0,5 puan düşerek yüzde 13,9’a geriledi. Göreli yoksulluk oranı Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan illerinde en yüksek düzeyde. Gelir dağılımında bozulma 2023’te arttı En yüksek gelirli yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay 1,8 puan artarak yüzde 49,8’e yükselirken, en düşük gelirli yüzde 20’nin payı 0,1 puan daha düşerek yüzde 5,9’a geriledi. Mevduat faizleri zirveden döndü Kur Korumalı Mevduatın (KKM) tasfiyesi sürecinde klasik TL mevduat üzerinden kaynak toplama yarışına giren bankaların, 2023’ün ikinci yarısında giderek artan rekabet dolayısıyla hızla yükselterek 21 yıl önceki düzeylere çıkardıkları mevduat faizleri, 2024’ün ilk üç iş haftasında ise zirveden dönerek düşüş sürecine girdi.