Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
Üretici sektörler finansa erişemiyor Enflasyonla mücadele kap­samında geçen yıldan bu yana uygulanan sıkı para politikası kapsamında aşırı yük­selen faizler ve seçici kredi uygu­lamalarının da etkisiyle ekonomi­nin üretim ayağında finansa eri­şim sorunu büyüyor.
Sosyal güvenlik EYT sarsıntısını atlatamadı Sosyal güvenlik siste­minde, geçen yıl genel seçimler öncesi çıka­rılan Emeklilikte Yaşa Takı­lanlar (EYT) düzenlemesi ile yaşanan emeklilik furyasının radikal biçimde bozduğu den­geler yerine oturtulamıyor. TCMB’nin faiz indirimi olasılığı arttı, ekonomide resesyon somutlaştı GSYH’de ikinci çeyrekte yüzde 2,4’e düşen büyüme hızı, üçüncü çeyrekte yüzde 2,1’le beklentinin altında kaldı. Sanayi sektörü yüzde 2,2 ile küçülmeye devam etti. İnşaat yüzde 9,2, finans yüzde 6,2, tarım yüzde 4,6, gayrimenkul yüzde 2,5 büyüdü.
Dış açık 28 ayın dibine indi Dış ticaret açığının hız­lı kapanma sürecinde gelinen nokta, cari iş­lemler açısından sevindirici bir gelişmeye işaret ederken, iyileşmenin, ara malı ithalin­deki gerilemeden, başka deyiş­le üretimde frene basılmasın­dan kaynaklanması nedeniyle aynı zamanda hem iyi hem kö­tü haber verdi. 22 yılda 316 milyar dolar kâr transferi Türkiye, siyasi ve eko­nomik alanda en köklü dönüşümleri yaşadığı son 22 yıllık dönemde küre­sel sermaye açısından dünya­da en gözde finansal yatırım alanlarından biri haline gelir­ken, uluslararası yatırımcılar, finans kurumları ve sıcak para fonlar eliyle dışarıya rekor dü­zeyde kaynak transfer etti. İstihdamı devlet kurtarıyor Toplam istihdam­da, milli gelirdeki­nin çok üzerinde bir paya sahip olan devlet, ül­kede istihdam artışının da lo­komotifi konumunda. Son on yıl­da Türkiye’de sanayi, hizmetler, tarım, inşaat gibi tüm alanlarda toplam istihdam 6,8 milyon kişi ar­tarken, bunun 2 milyona yakını tek başına kamu istihdamından kay­naklandı. Bu dönemde, her 100 ki­şilik yeni istihdamın 27’sini devlet gerçekleştirdi. Sanayide göstergeler faiz indirimi için ‘erken’ diyor Sanayi sektöründe gelişmeler, bek­lentiler ve fiyat­lama davranışını ölçen İktisadi Yönelim An­ketinin kasım ayı so­nuçları, sektörde enf­lasyon beklentilerinin öngörülen aralığı he­nüz yakınsamadığını gösterdi ve faiz indiri­mi için henüz erken ol­duğu görüşünü destek­ledi. Piyasalarda “faiz inerse” tartışması Merkez Bankası’nın poli­tika faizini yüzde 50’de sabit tuttuğu son top­lantısında alanın karar metninde­ki ifadeler aralık ayında faiz indi­rim sürecinin başlayacağı beklen­tisine yol açarken, bunun temel piyasa dinamiklerine olası etkile­ri ekonomi çevrelerinde tartış­ma yarattı. Dövizden TL mevduata geçen kârlı çıktı Yeni ekonomik program döneminde yükselen faizler mevduat yatırımcısına reel kazanç sağlarken, getirisi enflasyonun altında kalan dolar yatırımcısına zarar ettirdi. Son bir yılda TL mevduatla çevrilen birikimlerin vadelere göre getirisi yüzde 40,8-63,6 arasında, dolardaki artış ise yüzde 19,9. Program döneminde kamu borcunda rekor artış  Ekonomik dengeleri rasyonel zemine oturt­ma hedefiyle geçen yıl göreve gelen yeni ekonomi yö­netimi parasal sıkılaştırma esaslı programda 16 ayı geride bırakırken, bu dönemde Tür­kiye’nin kamu borcu artış iv­mesini sürdürerek rekor bir düzeye geldi. Borsa’dan kaçan yabancı tahvil bonoya sarıldı Türkiye’nin yüksek ka­mu borçlanma gereği ve aşırı yüksek faizler ne­deniyle uluslararası sıcak pa­ra fonların Türk borçlanma ka­ğıtlarına yoğun ilgisi ve aynı za­manda Borsa’dan kaçış eğilimi devam ediyor. Örtülü işsizlik alarm veriyor! Parasal sıkılaştırmanın eko­nomiyi daraltıcı etkisine rağmen resmî veride işsiz sayısı ve manşet işsizlik oranı ge­rilerken, hızla büyüyen “örtülü” işsizlik olgusu alarm veriyor. Beyaz yakalı kadın işsizliğinde hızlı artış Sıkı para esaslı ekonomi po­litikasının daraltıcı etkileri­nin somutlaştığı yılın üçün­cü seyreğinde, beyaz yakalı kadın işsizliğinde dikkat çeken yüksek oranlı bir artış yaşandı. Yüksek öğrenimli işsizlerin sayısı önceki çeyreğe göre 296 bin kişi artarken bunun 215 bininin kadın olduğu belirlendi. Diğer tüm eğitim düzey­lerinde gerileyen işsizlik oranı, sa­dece üniversite mezunlarında arttı. İşte memur ve emekli zammında en güçlü olasılık... Emekli aylığı ve memur maaşlarına 3 Ocak’ta açıklanacak enflasyo¬na göre yapılacak artışların ne kadar olacağı şimdiden sıcak gündem oluştururken, hesap¬lama yöntemi farklılığı nede¬niyle zammın oranı kesimler arasında farklılaşacak. Me¬mur ve emeklilerini yılbaşında SSK ve BAĞ-KUR emeklisine göre 4 puan dolayında daha da düşük zam bekliyor. Yıllık bütçe açığı 2 trilyon TL’yi aştı Merkezi yönetim bütçesi ekimde 186,5 milyar TL açık verdi, on aylık açık 1 trilyon 260,3 milyar, son bir yılda ise 2 trilyon 32,9 milyar liraya ulaştı.