Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
İmalatta kapasite kullanımı arttı Mevsimsellikten arındırılmış imalat sanayi kapasite kullanım oranı haziranda 0,3 puan artışla 76,6’ya; reel kesim güveni de 0,6 puan artarak 105,7’ye yükseldi.
AB ile makas daraldı Satın Alma Gücü Paritesine göre kişi başına GSYH endeksinde 27 AB ülkesi ortalaması 100 kabul edilirse, Türkiye’nin değeri 2022’de 6 puan artarak 69 oldu. SGP’ye göre kişi başı gelirde Türkiye, Avrupa bölgesindeki 36 ülke içinde 2 basamak yükselerek 28’inci oldu. Seçim sonrası sert düşüş Seçim ayı mayısta 91,1’le son 58 ayın en yüksek düzeyine çıkan Tüketici Güven Endeksi, haziranda ise 6 puan düşerek 85,1’e geriledi.
Gözler 'acı reçete'de yükün dağılımında Ekonomi çevrelerinde, kamu mali dengelerinin yeniden kurulması için önümüzdeki günlerde gidileceği konuşulan vergi artırımlarında öne çıkan dolaylı vergilerin pastadaki mevcut payı, tüketicinin istiap haddinin dolduğuna işaret ediyor. Bütçe mayısta fazla verdi İlk dört aydaki kümülatif açığı rekor düzeye ulaşan merkezi yönetim bütçesi, seçim ayı olan mayısta aylık bazda fazla verdi. Beş aylık kümülatif açık önemli oranda gerileyerek, yıllık hedefle uyumlu bir platoya çekildi. Hazine ve Maliye Bakanlığı mayıs ayı bütçe gerçekleşmelerini açıkladı. Dört ayda 132 bin yeni milyoner Bankalardaki 1 milyon TL ve üzerindeki mevduat hesapları ilk dört ayda 132 bin 683 artarak 982 bin 573’e ulaştı. Milyoner hesap sayısındaki artış; enflasyon ve kurdaki yükselişe bağlı TL’nin değer yitirmesi, mevduata uygulanan yüksek faiz, finansal varlık fiyatlarındaki yükseliş gibi faktörlerden kaynaklanıyor. Altın ithalatı zirveye çıktı Yılın ilk dört ayında 11,8 milyar dolarlık parasal olmayan altın ithal edildi. Net altın ithalatı ocak-nisan döneminde dış ticaret açığını yüzde 43 büyüttü. Nisan sonu itibarıyla yıllık altın ithalatı 29,7 milyar dolarla zirveye çıktı. Yıllık cari açık 60 milyar dolara yaklaştı Cari işlemler açığı nisanda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 112,4 artarak 5 milyar 404 milyon dolar oldu; üst üste cari açık verilen ay sayısı 18’e çıktı. Yıllık cari açık da 57 milyar 806 milyon dolarla Temmuz 2012’den bu yana en yüksek düzeyine yükseldi. Erkan, kasayı “eksi” 61 milyar dolarla devraldı Merkez Bankası Başkanlığı’na atanan Hafize Gaye Erkan’a, önceki yönetim bankayı kâğıt üzerinde “brüt” 100 milyar dolarlık döviz rezervi ile devretti. Ancak 2 Haziran itibarıyla net rezerv “eksi" 5,7 milyar dolar. 55,5 milyar dolarlık ödünç rezerv de düşüldüğünde net rezerve eksi 61,2 milyar dolar olarak gözüküyor. Kur farkı yükü şimdilik 1.4 trilyon Dolar kurunda, seçimlerin ardından 7 Haziran’a kadar yaşanan yüzde 15,4 oranındaki 3,07 liralık artış, Türkiye’ye dış borçlar cephesinde 1 trilyon 409,1 milyar liralık kur farkı yükü bindirdi. Teşvikli yatırımlarda seçim öncesi fren! Nisanda teşvik belgesi alan yatırımların tutarı, 2022'nin aynı ayına göre yüzde 16,5 azalarak 67,6 milyar liraya geriledi. İlk dört ayda teşvik kapsamına alınan yatırımlar geçen yılın eş dönemine göre yüzde 79,8 artışla 359,6 milyar lira oldu. Ekonomide “rasyonel zemin” için yoğun mesai Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine başlayan Mehmet Şimşek liderliğindeki yeni ekonomi yönetimini, devralınan ekonomik tabloyu “rasyonel zemin”e döndürme yolunda yoğun bir mesai bekliyor. İlk çeyrekte rekor açık 1,5 milyon dolayındaki EYT’liye henüz aylık ödemelerinin başlamadığı yılın ilk üç ayında, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 20,4 milyar TL açık verdi. Kurumun ilk çeyrekte geliri yüzde 98,9 artışla 379 milyar lira olsa da devletin üstlendiği çeşitli ödemeler kapsamında üç ayda bütçeden SGK’ya yapılan transferler ise 131,5 milyar liraya ulaştı. Kredi ve mevduatta vade uyumsuzluğu riski Sürekli güncellenen regülasyonlarla uğraşan bankalar, finansal piyasalarda oluşan belirsizlikte, özellikle ticari krediler başta kredi kullandırımını kısma yoluna giderken, mevcut mevduat ve kredi alacaklarının vade ve faiz yapısındaki dengesizlik, sektör için risk oluşturuyor. Tüketim etkisiyle ilk çeyrek büyümesi yüzde 4 oldu Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4 büyüdü. GSYH büyümesine en büyük katkı yüzde 16,2 artan hane halkı tüketiminden geldi. Özel tüketim artışında ise vatandaşların enflasyondan korunma çabası ve “kriz” kaygısıyla artan gıda “stoklama” eğiliminin de etkili olduğu düşünülüyor.