Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
Krediler tüketiciye de sanayiciye de pahalandı Seçimlerin ardından geçen yaklaşık iki ayda faizler ihtiyaç kredisinde 6,5, taşıt kredisinde 10,5, konut kredisinde 14,7 ve ticari kredide 9,10 puan yükseldi.
İhracat gelirinin yarıdan çoğu yabancıya Türk ihracatçılarının yaptığı her 100 dolarlık ihracatta, ithal girdiye ödenen dövizin ortalama 53,5 dolar, dolayısıyla ülkeye gelen net dövizin sadece 46,5 dolar olduğu belirlendi. Kurda yaşanan artış ihracata doping olmadı 1 dolar + 1 eurodan oluşan döviz sepeti haziran-temmuz döneminde TL’ye karşı yüzde 35,4 değerlendi. Başka deyişle TL iki ayda döviz sepeti karşısında yüzde 26,1 değer kaybetti. Rekor değer kaybı dış ticarete etkisine dair öncü gösterge niteliğindeki temmuz ayı gerçekleşmeleri, ihracatta umulan canlanmanın olmadığını, aksine ithalatın daha hızlı arttığını gösterdi.
Enflasyonda en sıcak temmuz Son 18 ayın en yüksek “aylık”; aynı zamanda 2005 bazlı TÜFE’nin tarihindeki en yüksek “temmuz ayı” enflasyonu yaşandı. Yedi aylık fiyat artışı yüzde 31,14 olurken, yıllıkta 8 aydır süren kesintisiz düşüş tersine döndü. TÜİK verilerine göre yıllık enflasyon yüzde 47,83’e fırladı. Parasal genişleme milyoner enflasyonu yarattı Türk Lirası’ndaki hızlı değer kaybı paralelinde ticaret ve genel ekonomik hayatta gelir, harcama ve getiri bazında parasal işlem tutarlarının rakamsal olarak büyümesi, hızla “enflasyon milyonerleri” üretiyor. Tüketiciler finansmana sanayiciden kolay erişti Bankaların haziran sonunda 10,2 trilyon TL ulaşan toplam kredi hacminde bireyselin payı 2,6 trilyon lira ile yüzde 25’i aştı. Bankalar altı ayda hizmetler sektörünü net 727 milyar TL , bireysele 771,6 milyar TL kredi açtı. Asgari ücret 'genel ücret' olma yolunda Her yıl devlet, işveren ve işçi kesimleri arasında görüşmelerle yeniden belirlenen ve en önemli sosyo-ekonomik gündemlerden birini oluşturan “asgari ücret”, giderek “genel ücret” olma yolunda. Enflasyonda yükseliş rallisi temmuzda başlıyor Perşembe günü açıklanacak temmuz enflasyonunun yüzde 2,37’nin üzerinde gelmesi ile yıllık enflasyonda 8 aydır süren kesintisiz düşüş tersine dönecek. Vergi artışları ve akaryakıt zamlarının temmuzda ilave 4,14 puanlık katkı yapması beklenen aylık TÜFE artışına ilişkin tahminler yüzde 7-11 arasında değişiyor. Merkez’in 2023 enflasyon tahmini: %58 Merkez Bankası, bu yıl sonu itibariyle enflasyon tahminini 35,7 puan artırarak yüzde 58’e, 2024 tahminini 24,2 puan artırarak yüzde 33’e yükseltti, 2015 için öngörülen oran ise yüzde 15. Borç dolarizasyonunda Hazine tarihi zirvede Önceki ekonomi yönetiminin başlattığı “Liralaşma stratejisi” kapsamında Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasının bütçeye getirdiği aşırı yük tartışılırken, hızla büyüyen kamu açığının finansman ihtiyacı ve kurlardaki artış paralelinde Hazine’nin borç stokunda “dolarizasyon” oranı, haziran sonu itibariyle yüzde 70’e yaklaşarak tarihi zirveye ulaştı. Sanayide temmuz ayı hazirandan iyi olmadı Mevsimsellikten arındırılmış kapasite kullanım oranı temmuzda sınırlı bir artışla 76,9’a çıkarken, reel kesim güven endeksi 0,8 puan düşerek 104,9’a geriledi. Sanayicilerin sadece yüzde 6,8’i sanayi dalındaki genel gidişat konusunda iyimser. Krediler dururken hacmi büyüyor Bankalar son 2 aydır kredide frene basarken, büyük bölümünü ticari kesimin kullandığı döviz kredilerine binen kur farkı yükü, stoku rekor düzeye taşıdı. 18 Mayıs-14 Temmuz arasında sadece yüzde 0,6 artan döviz kredilerinin TL karşılığı ise yüzde 32,5 oranında 832,6 milyar lira büyüdü, bunun da 816,6 milyarı, dolar kurundaki 6,26 liralık artış nedeniyle “kur farkı” olarak geldi. Avrupa’ya göre en ucuz Türk’e göre çok pahalı Akaryakıtta ÖTV artırımı ile benzin, motorin ve diğer petrol ürünlerine gelen zamlar kaygı yaratırken, benzin, motorin fiyatlarının bu zamlara rağmen 27 AB ülkesinin hala altında bulunduğu, buna karşılık Avrupa’da iki ülke hariç asgari ücretle en az akaryakıt alınabilen ülkenin de Türkiye olduğu belirlendi. Rekor dış kaynak ihtiyacı için yoğun maraton Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek ve ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Körfez ülkelerine yaptığı ziyaretlerde ana gündemi, dış kaynak teminine yönelik varlık satışı ve yatırım beklentisi oluştururken, Türkiye’nin bir yılda bulması gereken dış kaynak miktarı 200 milyar doları fazlasıyla aştı. 1 kişilik iş için gereken yatırım 3 milyon TL Bir kişilik iş yaratmanın ortalama maliyeti, ilk beş aydaki teşvikli yatırımlarda 3 milyon 38 bin liraya geldi. Maliyet, teknoloji-yoğun, dev bütçeli enerji yatırımlarında 32 milyon lira ile en yüksek, emek-yoğun tarım yatırımlarında 1,7 milyon lira ile en düşük düzeyde.