Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
IMF: Türkiye 2023’te 17’nci büyük ekonomi IMF, 2023’te Türkiye’nin 19’uncu büyük ekonomi olacağı yönündeki tahminini 17’ciliğe revize etti ve izleyen 5 yılda bu sırasının değişmeyeceğini öngördü. IMF’nin 2023-2028 döneminde Türkiye için öngördüğü milli gelir büyüklükleri, ekonomi yönetiminin 2024-2026 dönemine ait OVP’deki hedeflerinin üzerinde.
Cari açık OVP tahminini 8. ayda aştı Türkiye’nin cari işlemler dengesi ağustos ayında 619 milyon dolar açık verdi. OVP’de bu yılın tümünde 42,5 milyar dolar öngörülen cari açığın ilk sekiz aydaki kümülatif tutarı 43,1 milyar dolarla bunun üzerine çıktı. Sanayi üretiminde 2 ay üst üste düşüş Toplam sanayi üretimi aylık bazda temmuzdan sonra ağustosta da daralırken, sanayi kolları ve özellikle imalat sanayii alt sektörlerinin performansındaki ayrışma devam etti.
KKM’de sonuç ‘Liralaşma’ yerine “dolarizasyon’ Mevduattaki ‘dolarizasyon’ oranını gösteren döviz mevduatları ile dövize endeksli bir enstrüman olan Kur Korumalı Mevduat’ın toplam payı, eylül sonu itibarıyla yüzde 65,6 ile Kur Korumalı Mavduat'ın henüz başlamadığı 2021 yılı sonundaki düzeyin de üzerinde gerçekleşti. Vatandaşın kart borcu 1 trilyona yaklaştı Son dönemde faizlerin yükselmesi ve bankaların ‘seçici’ yaklaşımı ile tüketici kredileri baskılanırken, kredi kartı ile borçlanma dur durak bilmiyor. Enerji yatırımlarında rekor artış Ocak-temmuz döneminde teşvik belgesi alınan yatırımlar toplamda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 58,4 artarken, enerji yatırımlarındaki artış yüzde 453,7’ye ulaştı. Belgeler kapsamındaki 605,2 milyar liralık toplam yatırımın 114 milyar lira ile yaklaşık beşte biri enerji sektöründe gerçekleşecek. Yılbaşında vergi, ceza ve harçlara yüzde 60 zam 2024 başında Emlak Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi, MTV, çeşitli harçlar, araç muayene ücreti, Gelir Vergisi tarife dilimleri ve idari cezalar, ekim sonundaki 12 aylık ortalama Yİ-ÜFE artışı kadar olan yeniden değerleme oranında artırılacak. Enflasyon tam yol ileri Gıda ve ulaştırma fiyatlarında devam eden yüksek artışların etkisiyle enflasyon, temmuz ve ağustostan sonra eylül ayında da yükselişini sürdürdü. Aylık tüketici fiyat artışı önceki iki aya göre hız kesmekle birlikte yüzde 4,75 düzeyinde geldi, yıllık enflasyon yüzde 60’ı aştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), eylül ayı enflasyon gerçekleşmelerini açıkladı. Üretim için ithalatta fren tüketim ithalatında patlama Ekonomide üretim azmini gösteren ara malı (hammadde) ithalatında düşüş, tüketim malı ithalatında artış şeklindeki eğilim, ağustos ayında da devam etti. İlk sekiz ay itibarıyla üretime yönelik ithalat geçen yılın altında kalırken, tüketim malı ithalatında ise adeta patlama yaşandı. 'İhtiyaç'ta faiz %60'a dayandı Seçimlerin ardından hızla yükselişe geçen faizler 15 Eylül itibarıyla ihtiyaç kredisinde yüzde 58,8’e, taşıtta yüzde 47,6’ya, konutta yüzde 41,7’ye, ticari kredide yüzde 42,9’a ulaştı. Kadın girişimciliği yükselen trend Son yıllarda kadın girişimciliğinde gözle görülür bir artış yaşanırken, bankaların kendi işini kuran kadınlara sağladığı finansman desteğinin boyutu da anlamlı düzeylere geldi. Sanayide üretim azmi geriliyor Seçim ayı mayısta yükselen üretim artışı eğilimi, sonrasında düşüşe geçti. Eylülde sanayicilerin sadece yüzde 27,2’si gelecek üç ayda üretim artışı öngördü. BIST’e üç ayda 3,2 milyon yeni pay senedi yatırımcısı Diğer finansal araçlarının zarar yazdığı süreçte art arda yapılan halka arzlara hücum eden her yaş ve kesimden yatırımcı Borsa’yı coşturdu. Pay senedi yatırımcılarının toplam sayısı haziran sonundan 22 Eylül’e kadar net 3,2 milyon artarak 8 milyona yaklaştı, pay senedi piyasa değeri de 10,4 trilyon liraya ulaştı. Tüketici güven endeksi kura ayarlı yükselişe geçti Makroekonomik gidişatı etkileyen psikolojik faktörlerin başında gelen tüketici güveni, kurlarda artışın durduğu eylül ayında yükselişe geçti. Ağustosta 68'e kadar düşen Tüketici Güven Endeksi, önceki aya göre yüzde 5,1 artarak 71,5’e çıktı. 100 dolarlık ihracattan 29 dolar net gelir! Türkiye’nin ihracatının yüzde 90’dan fazlasını sanayi sektörü gerçekleştirirken, ihraç edilen sanayi ürünlerinin üretiminde kullanılan ithal girdiye ödenen yüksek orandaki döviz, ihracat gelirinin büyük bölümünü alıp götürüyor.