Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
Türk Lirası mevduat enflasyonu yenemedi  Faizlerdeki rekor yükselişin damgasını vurduğu son bir yılda TL mevduat yatırım­cısının buna rağmen enflasyon karşısında hala reel bazda zararda olduğu belirlendi.
Kredilerde reel daralma Bir yıldır uygulamada olan “parasal sıkılaş­tırma” tedbirleri ve fa­izlerdeki aşırı yükselişin kre­di büyümesini baskılayıcı sonuçları, belirgin biçimde is­tatistiklere yansıdı. Bütçe açığı rekora koşuyor Devletin gelir ve harca­malarının en büyük bölümünü oluşturan Hazine nakit dengesinde ha­ziranda verilen 430,9 milyar li­ralık rekor açıkla ilk altı aydaki açığın 1 trilyon lirayı aşması, önümüzdeki günlerde açıkla­nacak merkezi yönetim büt­çesi ilk yarıyıl gerçekleşmele­rinin yüksek bir açıkla sonuç­landığının işaretini verdi.
Türkiye yaklaştıkça o uzaklaştı Dünya Bankası’nın ki­şi başına milli gelirine göre ülkeler sınıflan­dırmasında güncellediği eşik değerlere göre Türkiye, üst-or­ta gelir kategorisinde kalmaya devam etti, yüksek gelirli ülke­ler ligine yine çıkamadı. 69 yıl­dır orta gelirli ülkeler katego­risinde yer alan Türkiye, “orta gelir tuzağı”nı aşamıyor.  Yıllık enflasyonda 11 ay sonra ilk düşüş Tüketici fiyatları bazında aylık enflasyon haziranda, ertelenen zamların da etkisiyle yüzde 1,64’le piyasa beklentilerinin altında geldi. 20 milyon dolayındaki memur ve emeklinin ikinci yarı zamlarına esas olacak ilk altı ayın enflasyonu yüzde 24,73 olurken, mayıs sonunda yüzde 75,45’e kadar çıkan yıllık enflasyon ise 11 ay sonra gelen ilk düşüşle yüzde 71,60’a indi. Enflasyonda ilk büyük düşüş bir ay sonra  Türkiye İstatistik Kuru­mu’nun (TÜİK) bugün açıklayacağı haziran ayı enflasyon verilerinde, yüz­de 75’i aşmış bulunan tüketici fiyatları bazında yıllık enflas­yonda yükseliş rallisinin sona ermesi ve 11 ayın ardından ilk düşüşün görülmesi bekleniyor. “Kamuda istihdam” tartışması büyüyor İş adamı Rahmi Koç’un, “Dev­lette 5,5 milyon kişi çalışıyor, diyorlar. Bu devlet 2 milyon ki­şiyle de döner” açıklaması, Libe­ral Demokrat Parti (LDP) Cem To­ker’in destekleyici açıklamaları, daha sonra çok sayıda akademis­yen ve uzmanların konuya ilişkin lehte ve aleyhte görüşlerle katıl­ması ile büyüyen “kamuda istih­dam” tartışması devam ediyor. 20 milyonun kader haftası Yılın ilk yarısında ger­çekleşen enflasyon ile memur ve emekli 20 milyona yakın nüfusun buna göre belirlenen ikinci yarı yıl maaş/aylık artışlarının oranı bu hafta belli oluyor. Yatırımda aslan payı en gelişmiş 9 ilin Ekonomik bakımdan ge­lişmişlik düzeyi ile ters orantılı biçimde “en az gelişmiş olana en çok” teş­vik ve destek unsuru sağlama esaslı, 6 bölgeli teşvik sistemi­nin uygulamada olduğu 12 yıl­da en gelişmiş 9 ili kapsayan 1’inci bölge, yatırımların birin­cil adresi olmaya devam etti. ‘Yüksek faiz’ yatırımdan caydırdı  Sıkı para esaslı ekonomik program uygulaması bir yıla ulaşırken, bu dönem­de hızla artarak tarihi üst plato­ya ulaşan faizlerin genel ekono­mik faaliyetler üzerindeki “fren” etkisi, teşvikli yatırımlarda da kendini gösterdi. Bütçede aslan payı faize Merkezi yönetimin ilk beş aydaki büt­çe harcamalarının yaklaşık üçte biri faiz ödeme­si, sosyal güvenlik ve yerel yö­netimler olmak üzere üç alana giderken, deprem hasarları ve depremzedelere yönelik har­camaların toplamdaki payı sa­dece yüzde 3’te kaldı. Deprem için bütçeye konulan 1 trilyo­na yakın ödeneğin beş ayda sa­dece yüzde 12,3’ü kullanıldı. Ekonomiden daralma sinyali Ekonominin lokomoti­fi konumundaki imalat sanayiinin kapasite kul­lanımında düşüş ve bu sektö­rün yanı sıra hizmetler, ticaret, inşaat, finans gibi diğer temel sektörlerdeki güven kaybı gide­rek artıyor. Vergide 'adalet'i bekleyen o tablo Ocak-mayıs döneminde gerçekleşen tahsilatta, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yeni vergi paketi ile “artırılacağı”nı söylediği “doğrudan” vergilerin payı sadece yüzde 35,6 düzeyinde kaldı. Buna göre toplanan her 100 liralık verginin 64,4 lirasını tüketiciler ödedi. Bütçe mayısta fazla verdi  Merkezi yönetim bütçesi beş ay sonra mayıs­ta 219,4 milyar lira ile fazla verdi. Bütçede ilk dört ay iti­barıyla 691,3 milyar lira olan kümülatif açık mayıs sonun­da 471,9 milyar liraya geriledi. Geçici vergi dönemine denk gelmesinin de etkisiyle aylık bütçe geliri tarihinde ilk kez 1 trilyon lirayı aştı. Kira artışları enflasyonu ikiye katladı Enflasyonla mücadele kapsamında konut ki­ralarına getirilen artış tavanı, bu alanda yaşanan fa­hiş artışların önüne geçemedi.