Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
Bütçe gelirinde son 13 yılın en yüksek tahsilat oranı Temmuz ayında çıkarılan ek bütçe kapsamında sağlanan vergi artışlarının büyük oranda tahsilata da yansımasıyla 2023 yılında genel bütçe gelirlerinde tahsilatın tahakkuka oranında yüzde 75,5’le son 13 yılın en yüksek düzeyi yakalandı.
Üretici fiyatlarında 'gıda enflasyonu'nda devam sinyali Tarım ürünleri üretici fiyatları aralık ayında yüzde 6,34, 2023’ün tamamında yüzde 52,66 arttı. 2023’ün bütçe açığı 1,4 trilyon TL Bütçede rekor tutarda sermaye transferinin yapıldığı aralıkta (bir ayda) 842,5 milyar lira açık ortaya çıktı.
Yabancının konut talebinde sert düşüş Yurt dışı yerleşiklere taşınmaz satışı yoluyla elde edilen döviz geliri marttan bu yana geriliyor. Yabancıya gayrimenkul satışından elde edilen gelirler 2023’ün ilk 11 ayında % 41 düşüşle 3,3 milyar dolara düştü. Yabancılara satılan konut sayısı da 33 bin adet dolayına geriledi. Mevduata %70 faiz veren banka merak ediliyor KKM’nin tasfiyesi sürecinde mevduat toplamada çılgın bir yarışa giren bankaların ilan ettiği oranlara göre mevduat faizi ortalamada yüzde 50’yi aştı. "Müşteri bazında" yüzde 70 veren bankalar var. Sanayi üretiminde daralmada üst üste 5’inci ay Kasımdaki aylık yüzde 1,4 düşüşle sanayide üretim daralması 5’inci aya ulaştı. 1 yılda 111 bin esnaf ve sanatkar kepenk indirdi 2023’te 111 bin 576 ile yeni açanların üçte birinden fazla esnaf işyeri kapandı. Yeni açılışlar önceki yıla göre yüzde 5,8 azalırken, kapanışlar yüzde 11,9 arttı. Açılanlar sadece 13 ilde, kapanan sayısı ise 66 ilde 2022’ye göre artış gösterdi. En yoğun kapanışlar Yozgat, Gümüşhane, Adana, Erzincan, Bursa. KKM’nin astarı yüzünden pahalıya geldi Dövize endeksli bir enstrüman olan KKM de dahil edildiğinde toplam mevduatta dövizin payı, 2023 sonu itibarıyla yüzde 57,8 oldu. KKM’nin henüz başlamadığı 2021 sonunda döviz mevduatının payı yüzde 64,5’ti. 2023’te vatandaşın kart borcu patladı Artan hayat pahalılığı karşısında gelir-geçim dengesi bozulurken, özellikle ay sonunu borçla getirebilen dar ve sabit gelirli kesimin giderek daha fazla kredi kartına yüklenmesi ile 2023 yılında yurttaşların bankalara olan kartı borcunda adeta patlama yaşandı. BIST’te de demografik değişim Borsa İstanbul’da (BIST) 2023 yılına, özellikle ikinci yarıda ivmelenen milyonlarca küçük yatırımcı hücumu damgasını vurdu. TÜİK 2023 enflasyon oranını yüzde 64.77 olarak açıkladı Tüketici fiyatları aralık ayında yüzde 2,93 arttı, yıllık enflasyon yüzde 64,77 oldu. Geçen yıl enflasyona en büyük katkı 18,31 puanla gıda harcama grubundan geldi. Hükümet ilave bir iyileştirme yapmazsa işçi, esnaf ve çiftçi emeklileri; memur ve memur emeklilerinden 11,7 puan daha düşük zam alacak. 2023, imalat sanayiinde ‘durgun yıl’ oldu Yurt içi ve dışı zorlu piyasa koşullarının varlığını koruduğu aralık ayında, imalat sanayiinde altı aydır yaşanan daralma yavaşlamakla birlikte devam etti. Türk imalat sanayii 2023’ü genel olarak durgun bir yıl olarak tamamladı. İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye Sektörel PMI Anketi’nin Aralık 2023 sonuçlarını açıkladı. İhracatın yarısı deprem tehdidindeki İstanbul’dan Küresel ticaretin önemli merkezlerinden ve Türkiye’nin ihracatta lokomotifi konumunda, ancak yüzde 7’nin üzerindeki şiddette deprem tehdidi altında bulunan İstanbul, 2023’te de ülke ihracatının yarısını gerçekleştirdi. 2023 ithal tüketimde patlama yılı oldu On bir aylık verilere göre ekonominin üretim ayağındaki canlılığı gösteren ara malı/hammadde ithalatı yüzde 10’a yakın azalırken, tüketim malı ithalatı yüzde 59,9’la rekor bir artış gösterdi. Ekonomide ‘zor yıl’ oldu Şubatta yaşanan büyük depremlerin ağır maliyeti ve genel seçimlerin kamu mali dengelerini bozucu etkisi yaşandı. Literatür dışı uygulamalarla ilk yarıda makro dengeler iyice bozuldu, ikinci yarıda ‘rasyonal zemine’ yönelik politika değişikliğine rağmen toparlanma sınırlı kaldı.