Naki BAKIR

MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com
TÜM YAZILARI
Finans dışı sektörlerde reel kredi daralması Parasal sıkılaştırmanın etkisiyle yılın ilk yarısın­da cari büyümesi enflas­yonun altında kalan bankacılık sektörü toplam kredi hacmi, re­el olarak daraldı.
Tatil ayında hem ihracat hem ithalat azaldı  Dokuz günlük bayram tatilinin olduğu ve TL’deki reel değer­lenmenin devam ettiği hazi­ran ayında hem ihracat hem ithalat azaldı. İhracattaki dü­şüşün daha hızlı olması ne­deniyle dış ticaret açığı aylık bazda artmasına rağmen 5,9 milyar dolarla son dokuz ayın en düşük düzeyinde gerçek­leşti. Tüik’ten nüfus uyarısı: 2100’de 55 milyonun da altına inebilir  Türkiye İstatistik Ku­rumu (TÜİK), Türkiye nüfusunun 2050’den itibaren azalışa geçerek 2100 yılında ana senaryoya göre 77 milyonun; doğurganlıktaki düşüşün devamı durumunda ise 55 milyonun da altına ine­ceği öngörüsünde bulundu.
Yabancı ilgisinde ‘faiz indirimi’ kaygısı İlk somut tedbirleri geçen yıl temmuz ayı ortalarında uy­gulamaya konulan “parasal sıkılaştırma” esaslı programın ekonomiyi soğutucu etkisi sana­yi üretimi, iç talep ve yatırımlar­da kendini gösterirken, bir yıl­lık dönemde yabancıların Türk menkul kıymetlerine yatırımları yoluyla sıcak para girişlerinde ise belirgin bir artış yaşandı. Yatırımlarda yüzde 66 'reel' düşüş Uygulanma süresi bir yılı dolduran “para­sal sıkılaştırma” esas­lı ekonomik program kapsa­mında ilk para politikası aracı olarak etkin biçimde kullanı­lan faiz artırımları, yatırımla­ra sert fren yaptırdı. Sıkı para politikasının sanayi üretimi ve iç talebin yanı sıra yatırım­ları baskılayıcı etkisi de ista­tistiklere yansıdı. Sıkı para politikası sektörlere fren yaptırdı  Uygulamada bir yılı dol­duran parasal sıkılaş­tırma esaslı ekonomik programın uygulama sürecin­de oluşan “yüksek faiz – düşük kur” koşullarında ekonomide fren eğilimi, temmuz ayı itiba­rıyla daha da somutlaştı. Hazine’den yoğun borç mesaisi Geçen yıl meydana gelen büyük depremler ve ge­nel seçim sürecinde ka­mu mali dengelerinde yaşanan bozulma sonucu bütçe açığı ve buna bağlı olarak Hazine borç­lanmasında baş gösteren hızlı büyüme ivmesi devam ediyor. Tüketicide güven erozyonu  Ekonomiyi rasyonel ze­mine oturtma, enflas­yonu tek haneye düşür­me hedefiyle bir yıldır uygula­nan parasal sıkılaştırma esaslı programın etkisiyle ekonomi­nin hem üretim hem tüketim ayaklarında başlayan daralma istatistiklere yansırken, tem­muzda tüketici güveninde de ciddi bozulma işareti geldi. Sıcak paracılar 1 koyup 2 aldı  Hisse senedi, tahvil, bono gibi araçlara yatırım, kısa vadeli kredi ve mevduat hesabı açma gibi yollarla “parayla para kazanma”ya gelen yabancı sı­cak para fonlar, yılın ilk beş ayında adeta bir koyup iki kazandı. Depreme ödenek var harcama yok    Geçen yıl yaşanan ve 11 ili doğrudan, tüm ülkeyi dolaylı şekilde derinden etkileyen büyük depremler son­rası bütçede afet yönetimi için ayrılan ödenekler ciddi oranda artırılırken, yılın ilk yarısında bu alana fiili olarak yapılan harca­malar düşük kaldı. Vergide terazinin kefesi biraz daha eğildi   Ekonomi yönetimi, vergide “adalet” ve etkinliği sağla­ma hedefiyle hazırlık çalış­malarını tamamladığı yeni vergi paketini TBMM’ye sunarken, dün açıklanan haziran ayı bütçe ger­çekleşmeleri vergide kronik hale gelen adaletsizliğin bu yılın ilk altı ayında daha da artarak devam etti­ğini ortaya koydu. İlk yarıda bütçe açığı 747 milyar TL Sıkı para politikası para­lelinde vergi düzenleme­leri ve tasarruf tedbirleri ile kamuda mali dengeleri sağ­lama çabaları sürerken merke­zi yönetim bütçesi haziranda 275,3 milyar lira ile aylık bazda bu yılın en yüksek açığını ver­di, ilk yarıdaki bütçe açığı 747,2 milyar liraya ulaştı. Dış kaynakta ağırlık borçlanmaya kaydı Demokratik yollardan seçil­miş yönetimi devirme kas­tıyla 15 Temmuz 2016’da gerçekleşen darbe girişimi ve ar­dından gelen diğer şok gelişme­lerle yön arayışına giren Türkiye ekonomisine yönelik sermaye ha­reketleri henüz sağlıklı bir rotaya oturamadı. Ticarette ‘sıkı para’ etkisi  Geçen yılın ikinci yara­sından itibaren uygu­lamaya konulan “sıkı para” politikasının ekonomiyi soğutucu etkileri giderek be­lirginleşiyor. Ticaretteki da­ralmanın istatistiklere yansı­ması mayıs ayında somutlaştı. Sanayi üretiminde ivme kaybı sürüyor Sanayide mayıs ayında önceki aya göre yüzde 1,7’lik üretim artışı ile belli bir ivme yaşa­nırken, yıllık bazdaki yüzde 0,1’lik düşüş, genel seyirde ivme kaybının devam ettiğini gösterdi.