İbrahim KAHVECİ

Rakamlarla ibrahim.kahveci@dunya.com
TÜM YAZILARI
Devlet az yatırım yaparsa… Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı “Genel Dev­let” verilerini açıkladı. Bakalım devlet ne yapı­yor? Programa göre 2024 yılında GSYH 44 tril­yon 218 milyar lira olacak. Ulusal gelir içinde kamu sektörü 1 trilyon 697 milyar lira sabit ser­maye yatırımı yaparken özel sektör ise 11 tril­yon 950 milyar lira yatırım gerçekleştirecek.
Kutuplaşma ve ayrışmanın zirvesi Kutuplaşma veya ayrış­ma… Siyasette çok sık kullanılan bir sorun. Toplum çok ayrıştı ve kutuplaştı. İstihdam var ama kayıtta yok Merkez Bankası 2024 Eylül ayı ödemeler dengesi verilerini açık­ladı. Buna göre yılın ilk 9 ayında cari açık 5.27 milyar dolar oldu. Yine yılın bu dokuz aylık sürecinde finans hesa­bından 21,97 milyar dolar para geldi. Bu durumda kasanın, yani rezervle­rin 16,70 milyar dolar artması gere­kiyordu.
Öngörüsüzlere göre maaş öngörüsü… Cuma günü Merkez Bankası enflasyon hedeflerini yenile­di. Daha 3 ay önce teyit ettiği he­deflerinin tutmayacağını bir kez daha ilan etti. Ne araştırıyor da bulamıyoruz? TÜİK diyor ki, 2023 yılında Araştır­ma-Geliştirme (Ar-Ge) harcaması 377,5 milyar lira oldu. Ar-Ge harcaması 2022 yılında da 198,7 milyar liraydı. İhracatçının kur ve faiz çıkmazı   Diyelim ki ihracatçı olarak üretim yapı­yorsunuz. Ağustos ayında 33,57 lira kur üzerinden 1 milyon dolarlık mal sattınız. Eli­nize geçen para 33 milyon 570 lira. Zenginler durdurulamıyor Ekim ayı verilerine göre ithalat yüzde 0,1 azalır­ken ihracat yüzde 3,6 ar­tış gösterdi. Böylece aylık bazda geçen yıla göre 2,07 milyar dolar olan dış açık şimdi 600 milyon dolara geriledi. Yıllık bazda, ya­ni son 12 ayda ise ihracat artışı yüzde 3,1’e ulaşır­ken ithalatta ise yüzde 7,4 geri­leme yaşandı. Cennet vatanda 1 gece 96 dolar Bacasız sanayiden 13 yılda 490 milyar dolar geldi. Adeta döviz ihtiyacımızı bacasız sanayiden karşılamış olduk. Evet, enerjimiz yok ama cennet gibi bir vatanı­mız var. İşte o cennet Vatan yabancıların uğrak ve döviz getirdiği yer oluyor. Maaş artışı fakirliği niye bitiremiyor? Asgari ücret ne olmalı? Türkiye’de çalışanlar açısından asgari ücret hayati öneme sahip. Hatta diğer ücretler de asgari ücret belirleyici duruma geldi. Fiyatlar sadece rafta durmuyor Eylül ayı itibari ile tüketici enflasyonu-TÜFE yıllık %49,38’e geldi. 12 aylık ortalama artış ise %63,67… Gelelim fiyat artışlarının temel belirleyici gelişmelerine: Mesela yurtiçi üretici fiyatları -YÜFE yıllık %33,09 artarken 12 aylık ortalamada da %44,81 artışta kaldı. Yurtdışı üretici fiyatları ise yıllıkta %32,35 artarken son 12 aylık ortalamada %50,09 artışta kalmıştır. Dolar/TL kuruna baktı Zenginler ülkesindeki fakir sanayiciler  İstanbul’da idare eder bir yemek 1.000 liradan başlıyor. İstan­bul’da sıradan bir dairenin kirası da 25-30 bin liradan başlıyor. Veya İstanbul’da öyle daire fiyatları var ki, 120-150 milyon lira… Emeklilik sistemi çökmüş, maaş zor Bu yılın ilk 7 ayında Türkiye’de toplam 4/a kapsamında çalı­şanlar aylık ortalama 26.837 li­ra net maaş aldılar. Son 5 yılda kazandıran ve kaybettiren meslekler Son 5 yıla bakmamızın nedeni pandemi ve sonrası değişim­leri gözlemlemek içindir. Çünkü pandemi yeni alışkanlıklar getir­diği gibi bir değişimi de toplum­lara yaşatmıştır. O nedenle 2019- 2024 içerisindeki 5 yıllık ücret değişimlerine bakıyoruz. “Vatandaşın kemeri zaten sıkı” Dün eylül ayı enf­lasyon verileri gel­di. Aylık fiyat artı­şı %2,97 ve yıllık fiyat ar­tışı da %49,38… Eğer kalan 3 ayda da aylık fiyat artışı bu şekilde gelirse yılsonu enflasyonu %48,33 olacak. Yok, aylık yüzde 2 gelirse yılsonu enflasyonu %44,18 olacak.