Yeşil dönüşüm hızlanacak yenilenebilir enerji artacak

Recep ŞENYURT

Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı ka­rarı çerçevesinde Resmi Gazete’de yayım­lanan Orta Vadeli Prog­ram’la (OVP), Türkiye ekonomisinin büyüyerek toplumsal refahın sağlanması adına üretimin, istihdamın ve ihracatın artarak devamı için izlenecek yol haritası açıklandı.

Jeopolitik risklerin yanında, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın Av­rupa’ya ve Gazze’deki savaşın Orta Doğu’ya yayılma olasılığı­nın küresel büyüme üzerinde ek baskı oluşturduğu vurgulanan programda, makroekonomik hedefler ve amaçlar arasında sürdürülebilir büyüme için ye­şil dönüşüm sürecinin hızlan­dırılması ön plana çıkıyor. Bu doğrultuda, uluslararası düzen­lemelere uyumun güçlendiril­mesi, yenilenebilir enerji kay­naklarının kullanımının artı­rılması ve enerji verimliliğinin yükseltilmesi hedefleniyor.

Karbon fiyatlama mekanizması tesis edilecek

İklim değişikliğiyle ilgili uy­gulamaların bütüncül bir şe­kilde ele alındığı programda, temel mevzuat hazırlıklarının tamamlanarak uygulamaya ko­nulacağı ifade edildi. Program­da ayrıca, sera gazı emisyonla­rının azaltılması ve iklim de­ğişikliğine uyum hedefleri ile taahhütlerini içeren İkinci Ulu­sal Katkı Beyanı’nın hazırlana­cağı ve 2053 Uzun Dönemli İk­lim Değişikliği Stratejisi’nin de tamamlanacağı belirtildi.

Orta Vadeli Program’da yeşil dönüşüm sürecinde rekabet gü­cünü korumak, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın (SKDM) etkilerini en aza indir­mek ve düşük karbonlu ekono­miye geçişi desteklemek ama­cıyla sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik karbon fiyatlandırma mekanizmasının 2025 yılının 4. çeyreğinde te­sis edileceği açıklandı.

Bu kap­samda, Avrupa Yeşil Mutabaka­tı (AYM) ve SKDM’nin sektör­lere etkileri değerlendirilecek. AB düzenlemelerinden etkile­necek sektörler için düşük kar­bonlu sektörel yol haritala­rı tamamlanacak. Karbon vergisi niteliği taşıyan vergiler gözden ge­çirilecek ve tamamlayıcı kar­bon vergisi dâhil karbon fiyat­landırma araçlarının kalkınma ve yatırım ortamı üzerinde yol açacağı ekonomik ve sosyal et­kiler analiz edilecek.

Yeşil Mu­tabakat Eylem Planı kapsamın­da, ulaşımda emisyon azaltımı ve sürdürülebilirliğin sağlan­ması, bağlantısallığın artırıl­ması konularında projeler ha­yata geçirilecek. Avrupa Birliği taksonomisi başta olmak üzere uluslararası taksonomi örnek­leriyle uyumlu ve Türkiye’nin ihtiyaçlarını gözeten Ulusal Ye­şil Taksonominin oluşturulma­sına yönelik mevzuat çalışma­ları tamamlanacak.

Yeşil dönüşüme katkı sağla­yacak Yeşil Finans Stratejisi ve Eylem Planı için ise Ulaşımda Net Sıfır Emisyon Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak uygu­lamaya konulacak. Lojistik sek­töründe yüksek kapasiteli şarj istasyonları ulusal planı orta­ya konulacak. Elektrikli araçla­rın yaygınlaştırılması amacıy­la şarj istasyon ağı geliştirilerek yerli elektrikli araçların kulla­nımı desteklenecek. Yeşil dö­nüşüme yönelik eğitim ve da­nışmanlık hizmetleri de destek kapsamına alınacak.

Yenilenebilir enerji kaynak­larından elektrik üretimi artı­rılarak enerjide ithal kaynakla­ra bağımlılık azaltılacak. Yerli ürün kullanım şartı içerecek şe­kilde YEKA projelerinin gelişti­rilerek deniz üstü rüzgâr ener­jisi potansiyelinin değerlendi­rilmesine yönelik çalışmalar da yürü­tülecek.

Tür­kiye’nin ısı potansiyelinin de­ğerlendirilmesi ve atık ısının kullanılabilmesi için ısı arzına yönelik gerekli mevzuat düzen­lemesi yapılacak. Enerji yoğun sektörler öncelikli olmak üze­re rekabetçilik ve yerli üretim dikkate alınarak enerji verimli­liğini artıran projeler destekle­necek. Yenilenebilir enerji kul­lanım oranı ve enerji verimliliği yüksek yeşil binalar ile bunla­ra yönelik Ulusal Yeşil Sertifika Sistemi yaygınlaştırılacak.

Kritik ham maddeler stratejisi hazırlanacak

Hidrojen değer zinciri içeri­sinde yer alan teknoloji alanla­rında teknoloji sağlayıcısı ko­numuna ulaşılmasına yönelik AR-GE ve yenilik faaliyetleri desteklenecek. Ulusal Döngü­sel Ekonomi Eylem Planı haya­ta geçirilerek ulusal geri kaza­nım oranları yükseltilecek ve endüstriyel simbiyoz uygula­maları özendirilecek.

İmalat sa­nayiinde eko-tasarım ve sürdü­rülebilir ürünlere ilişkin mev­zuat takip edilerek karbon ayak izi ve diğer çevresel gösterge­lerin hesaplanması, izlenmesi için mevzuat geliştirilecek, ih­tiyaç duyulacak dijital altyapı desteklenecek. Döngüsel eko­nomi yaklaşımıyla uyumlu ve düşük karbonlu üretimi amaç­layan yatırımlar Yeşil Dönüşüm Destek Programı kapsamında desteklenecek. Sıfır atık uygu­lamaları yaygınlaştırılacak.

Orta Vadeli Program’da itha­latın makroekonomik çerçeve­deki hedeflerle çelişmeyen se­viyelerde kalmasını teminen, arz güvenliği boyutu da göz önünde bulundurularak, enerji ve diğer kritik emtialar gibi un­surların yurt içinde üretimi teş­vik edilecek.

Türkiye’nin kritik ham maddeler stratejisi hazır­lanacak. Stratejik ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi, enerji ve gıda arz güvenliğinin temini, bölgesel bağlantısallı­ğın artırılması ve uzak kıtalar­la bağların ülkemiz öncelikle­ri doğrultusunda kuvvetlendi­rilmesine yönelik politikalar, etkin ve bütüncül bir biçimde sürdürülecek. OVP’de konuyla ilgili “Kritik maden ve mineral­lerin arzını ve arz güvenliğini sağlamaya yönelik uluslarara­sı doğrudan yatırımlar alanında TDT ile işbirlikleri geliştirile­cek.

TVF'nin maden yatırımları ile ülkemizin ithal bağımlılığı­nın azaltılmasına ve dış ticaret dengesi ile cari işlemler açığı­nın iyileştirilmesine katkı sağ­lanacak. Petrol, doğal gaz ve ma­den kaynaklarına yönelik yurt içi ve yurt dışında arama ve üre­tim çalışmaları artırılarak re­zervlerin katma değeri yüksek şekilde ekonomiye kazandırıl­ması sağlanacak" denildi.

Yapay zekâ ile temiz enerjiye nitelikli iş gücü

Orta Vadeli Program’da endüstri bölgeleri, organize sanayi bölgeleri, küçük sanayi siteleri; hammaddeye erişim, lojistik, enerji, demir yolu ve liman bağlantısı tedarik zincirine uygun, çevre ve afet boyutu açısından sürdürülebilir şekilde oluşturulacak.

Tarım sektöründe, sanayi sektörüyle etkileşim içinde, verimlilik artışlarıyla büyümenin sürdürülebilirliğinin destekleneceği belirtilen programda jeotermal kaynakların yanı sıra, rüzgâr, güneş ve biyokütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının da kullanılacağı organize tarım bölgelerinin sayısının artırılması da hedefleniyor. OVP’de savunma sanayi, yapay zekâ, siber güvenlik, temiz ve sürdürülebilir enerji ile uzay teknolojileri gibi stratejik alanlarda nitelikli iş gücü yetiştirmeye yönelik kamu-üniversite-özel sektör iş birliği programlarının hayata geçirileceği aktarıldı.