Yeraltı sularındaki azalma, kârı yüzde 10 düşürecek

Başak Nur GÖKÇAM

Dünya genelinde, ABD'de ve Oregon'un diğer bölgelerinde yeraltı suyu seviyeleri düşü­yor. Bu durum nehir ve akar­su taban akışlarında azalma­ya, sulak alanlarda daha az su­ya, kuyuların kurumasına ve bazı durumlarda toprak çök­mesine yol açıyor. Yapılan son araştırmaya göre Oregon'da­ki Harney Havzası'nda ye­raltı suyu çekilme oranları­nın sürdürülebilir değerleri­nin, yeraltı suyu seviyelerinin azaldığının genel olarak kabul edildiği tarihten 20 yıl önce aşıldığı yeni bir analizle orta­ya konuldu.

Yeraltı suyu kullanımının etkisinin farkına varılmasın­daki bu gecikme, Harney Hav­zası'ndaki çiftlik ekonomisi ve yeraltı suyu hidrolojisi ara­sındaki bağlantıyı kuran yeni bir çalışmadan elde edilen bir içgörüden yalnızca biri ola­rak ifade edildi. Oregan Eya­let Üniversitesi ekonomistle­ri ve ABD Jeoloji Araştırması hidroloğu, yeraltı suyundaki düşüşün nedenlerinin yanı sı­ra olası çözümlerinin anlaşıl­ması için çiftlik sulama karar­ları ile yeraltı suyu seviyele­ri arasındaki etkileşim ve geri bildirim modeli geliştirdi.

Ça­lışma, Water Resources Rese­arch’te yayınlandı. Çalışmaya ilişkin konuşan Oregan Eya­let Üniversitesi uygulamalı ekonomi profesörü William Jaeger, "Hem modelleme yön­temleri hem de vaka çalışma­sı bulguları Harney County ve Oregon'un ötesindeki yöneti­cilere ve araştırmacılara fay­da sağlayacak" dedi.

Çiftlik kârları yılda 9 milyon dolar azalabilir

Çalışmada, analiz gözlem­ciler tarafından umut verici olduğu düşünülen birkaç çö­zümün yeraltı suyu koşulları­nı dengelemek için çok az şey yapacağı ortaya konuldu. Bu­na göre; daha verimli sulama teknolojilerinin kullanımı­nı gerektiren bir senaryoda, pompalanan su, statüko se­naryosuna göre yalnızca yüz­de 5 daha düşük ve yalnızca küçük iyileştirmeler sundu.

Olası senaryolar, yeraltı su­yu pompalama oranlarını ne­redeyse yarı yarıya sınırla­yarak öngörülen yanıtların yeraltı suyu seviyesindeki dü­şüşleri durdurduğunu, sula­ma dışı kuyuların kurumasını ortadan kaldırdığını ve çevre­sel akışları dengelediğini gös­terdi. Yeraltı suyuyla sulanan ekonomideki bu ölçekteki de­ğişim, çiftlik kârlarını statüko senaryosuna göre yılda 7,5 ila 9 milyon dolar azalta­cak.

 14 alternatif senaryo simüle edildi

 Araştırmacılar, yeraltı suyu sistemi için detaylı jeolojik, iklim ve kuyu verilerine ve tarım sistemi için arazi kullanımı, mahsul üretimi ve çiftlik ekonomisi verilerine dayalı bir hidro-ekonomik model oluşturdu. Model ayrıca, sulama dışı kuyular ve çevresel akışlar üzerindeki havza çapındaki etkileri de aydınlattı. Model kullanılarak ‘statükonun devamı’ koşulları altında 30 yıl sonrasındaki senaryoları ve yeraltı suyu seviyelerini sabitlemeyi amaçlayan eylemleri temsil eden 14 alternatif senaryoyu simüle edildi. Statükonun koşulları altında, model yeraltı suyu seviyelerinde sürekli düşüşler göstererek, ortalama 14 fit düştü, 30 yıllık simülasyon boyunca bazı bölgelerde 65 fit’e kadar düşüşler görüldü. Ayrıca, çiftlik kârları yüzde 10 düştü, 65 ek kuyu kurudu ve çevresel akışlarda yüzde 19 düşüş yaşandı.

30 yıl sonrası için iyi senaryo yok

Diğer senaryolar, sulanan tarım arazilerinin atıl durumda kalmasını simüle etti, yeraltı suyu seviyelerinin en çok azalacağı tahmin edilen alanlarda pompalamayı azaltıyor, pompalanabilecek yeraltı suyu miktarına sınırlar koyuyor ve küçük su haklarını kısıtladı. Tüm senaryolar, simülasyonların 30’uncu yılında daha düşük yıllık çiftlik kârlarıyla sonuçlandı. Azalmalar, statükonun yörüngesinde 2 milyon dolardan, maksimum pompalama oranlarını 2018 oranlarının dörtte birine düşürecek bir senaryoda yaklaşık 14 milyon dolara kadar değişti.

Çiftçiler olumsuz etkilendi

Harney Havzası, güneydoğu Oregon’da seyrek nüfuslu, yarı kurak bir bölgedir ve yeraltı suyu pompalaması 1990’lardan beri artmış ve bu da son yirmi yılda yeraltı suyu seviyelerinde düşüşlere neden olmuştur. Bu, sulama için yeraltı suyuna güvenen çiftçiler üzerinde olumsuz etkilere sahip olmuştur, ancak aynı zamanda Malheur Ulusal Yaban Hayatı Koruma Alanı’na hizmet edenler de dahil olmak üzere konut kuyuları ve çevresel akışlar üzerinde de olumsuz etkilere neden olmuştur.