Bulutlar azaldı, küresel ısınmanın etkisi arttı

Dünya Meteoroloji Ör­gütüne (WMO) göre, karbondioksit, metan ve nitröz oksit konsantrasyon­ları 2023’te, son 800 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Sera gazı emisyonlarının rekor se­viyeye yükselmesi, gezegenin günden güne daha fazla ısın­masına ve iklim değişikliğine yol açıyor. Environmental Re­search Letters bilim dergisin­de yayımlanan çalışma, özel­likle okyanuslar üzerindeki bulutlu alanların azalarak es­kiye kıyasla daha az güneş ışığı yansıttığını, bu durumun sera gazlarının gezegeni daha fazla ısıtmasına ve iklim değişikli­ğinin hızlanmasına neden ol­duğunu gösterdi.

Çalışmaya göre iklim deği­şikliği nedeniyle günden güne ısınan havanın daha fazla su buharı tuttuğu göz önüne alın­dığında, bulut oluşumu için ih­tiyaç duyulan serin ortam bu­lunamıyor ve bulutlu alan mik­tarındaki azalışla sera gazları daha fazla etkili oldu.

Araştırmacılar, bu etkinin California ve Namibya kıyıla­rındaki bulutlu alanlar da da­hil birçok noktada ve deniz buzullarının son zamanlarda önemli ölçüde erimesinin ok­yanuslar tarafın­dan daha fazla güneş ışığı emilimini açıkla­yabileceği Antarktika’nın uç bölgelerinde meydana gel­diğini tespit etti.

Dünyanın ısınma oranı 2001-2014 yıllarında metre­karede 0,6 vatken, bu değer 2015-2023’te metrekarede 1,2 vata yükseldi. Bu artışın temel nedeni, bulut etkileri sebebiy­le okyanuslar üzerinde emilen güneş ışığında yaşanan artış olarak gösterildi.

“Bilinmeyen bir ısınma mekanizması var”

Atmosferde artan sera ga­zı emisyonlarıyla bulut olu­şumunda meydana gelen azalmanın iklim değişikli­ği üzerindeki etkisine değer­lendirme de bulunan Prof. Dr. Levent Kurnaz, küresel ısın­manın en önemli nedeninin, atmosferdeki sera gazı ora­nını artıran kömür, petrol ve doğal gaz kullanımı olduğunu söyledi.

Son 10 yılda ve özel­likle 2024’te kara ve denizle­rin geçmişe kıyasla daha fazla ısındığını, bunun nedeninin de atmosferde artan sera ga­zı oranları olduğunu belirten Kurnaz, 1896’da bilim insanı Svante Arrhenius’un, “kar­bondioksitin atmosferde­ki oranının milyonda 280’den milyonda 560’a çıkması duru­munda dünyanın 5 derece ısı­nacağına” ilişkin sözlerini ha­tırlattı. Şu anda atmosferdeki karbondioksit oranının mil­yonda 425 olduğunu ve ısın­manın da bundan kaynaklığı­nı ifade eden Kurnaz, «Ama bilmediğimiz, bu ısınmanın mekanizması yani nasıl olu­yor da artan karbondioksit oranı bu seviyede ısınmaya neden oluyor?” dedi.

Yansımayı azaltan etmenler

Atmosferin, sıcaklığına orantılı şekilde su buharı ba­rındırdığını yani atmosfer ne kadar sıcaksa o kadar çok su buharının bulut ve yağmur oluşturmadan atmosferde kalabildiğini belirten Kur­naz, atmosferin alt seviyele­rindeki bulutların güneş ışığı yansıttığını, bulutların azal­masıyla da atmosferde daha fazla ısı tutulduğundan bu du­rumun küresel ısınmayı artır­dığını söyledi.

Karalar ve denizler daha hızlı ısınacak

Güneş ışığının dünyanın yüzeyinden daha az yansımaya başladığına dikkat çeken Kurnaz, “Bunun sebeplerinden biri de buzulların erimesidir. Buzullar beyaz renkli olduğundan ışığı çok yansıtır ama eriyip altında lacivert renkli deniz veya kahverengi toprak çıktığında bu yansıtma azalır. Böylece karalar ve denizler daha hızlı ısınır. Yani küresel ısınma buzulların erimesine yol açar ama buzullar eridiğinde çıkan yüzey de güneş ışınlarını daha çok emdiği için küresel ısınmayı daha da artırır” diye konuştu.

Santrallerden yayılan toz sağlığa zarar veriyor

Alçak seviyedeki bulutların oluşumunda toz parçacıklarının önemli olduğunu ve toz olmadığı müddetçe çoğu mevsimde alçak bulutların oluşmadığını vurgulayan Prof. Dr. Levent Kurnaz, “Alçak bulutların oluşamaması da güneş ışığı yansımasını azaltarak dünyanın biraz daha ısınmasına neden oluyor. Kömürlü termik santralleri kapatmak, atmosfere yayılan karbondioksiti azaltma ve böylelikle küresel ısınmayı yavaşlatma noktasında alınabilecek önlemlerin başında geliyor. Santrallerden havaya yayılan toz ve gazlar insan sağlına zarar veriyor” dedi.