6 bin uluslararası şirketi THY’li yaptı, teknolojide ‘Made in Turkey’ sırada

Türk Hava Yolları (THY) 2023 filosunu bu yıl şekillendirecek. Yeni jenerasyon dar gövde uçakların ardından 2017-2023 yıllarında filoya katılacak bu defa geniş gövdede yeni jenerasyon uçakların sayısı ve modeline karar verilecek. THY, dünyanın en çok noktasına uçan havayolu unvanını açık ara elinde tutmanın bir faydasını da kurumsal tarafta görmeye başladı. Bazı hükümetlerden, çeşitli ülkelerin ticaret odalarına, çok uluslu şirketlerden, ‘uluslar üstü’ diye tabir edilen bazı finans kurumlarına kadar dünya sıralamasında olan 6 bin şirket ile kurumsal anlaşmalar yapan THY, bu kanaldan geçen yıl 2 milyar dolar gelir elde etti. Şimdi kurumsal taraftaki gelirin payını, toplam gelirlerinin yüzde 30’una çıkartmak istiyor. Geçtiğimiz 12 yılda 17 iştirak edinen THY’nin son iştirak planında ise teknoloji var. THY şimdi yazılımlarında ‘Made in Turkey’ diyecek. 

Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu, “Biz 12 yıldır yükselen bir havayolu şirketiyiz. Henüz yatay uçuşa geçmedik” dedi. Topçu, 12 yıl önce dünya havacılık pastasından aldığı pay binde 3 düzeyinde olan THY’nin payını yüzde 2’lere taşıdıklarını anlatırken artık hedefte yüzde 5’lik paya ulaşmak olduğunu da söyledi. Topçu, “Bu kurtlar sofrasında ‘THY nerede olmalı?’ diye her gün ciddi kafa yoruyoruz. Ne zaman hangi adımı atmamız konusunda stratejilerimiz var. Çünkü kurtlar sofrasında en ufak bir hata bir parçanızı kopartır” diye konuştu. 

Türk Hava Yolları 2015 yılında sadece anonim ortaklıkta 12 milyar dolar satış geliri hedefliyor. 2014 yılını ise satış gelirleri anonim ortaklıkta 11 milyar dolar, 17 iştiraki ile birlikte 17.5 milyar dolar oldu. 2014 yılında 56 milyon yolcuya ulaşan THY’de 63 milyon yolcu taşıma planı var. Hamdi Topçu THY’nin gelirlerinin yüzde 85’ine yakınını yurtdışından elde ettiğini de belirtirken “Artık geldiğimiz noktada yolcu problemimiz de yok” vurgusunu yaptı. 

Adım adım 460 uçaklı filoya doğru gidiyor 

THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu, 2014 yılı sonunda 261 uçaktan oluşan bir filoya sahip olduklarını belirtirken “2023 planı çerçevesinde 460 uçaklık filoyu hedefliyoruz. 285 uçak siparişimiz vardı. 38’i teslim edildi. 2023’e kadar 247 uçak daha filomuza katılacak. Sadece bu yıl geniş gövdede 14, dar gövdede 21 uçağın daha filoya katılmasını bekliyoruz. Tabii bu sadece bizim Airbus ve Boeing’e verdiğimiz siparişlerin sayıları. Bir de diğer havayollarından kiraladıklarımız var. Bu yıl ‘fırsat uçakları’ dediğimiz sipariş verip son dakikada almaktan vazgeçen havayollarının uçaklarına da talibiz. Keşke fırsatını yakalasak da 10 tane geniş gövde daha alabilseydik. Ama geniş gövdede esas yoğun giriş 2016’da yaşanacak” dedi . 

2016’nın sonunda geniş gövdeli uçak sayısının filoda 100’ü bulacağı bilgisini de paylaşan Topçu, şirket için 2010’da filoda yaşanan sıçramanın bir benzerinin de teslimat tarihleri nedeniyle 2018’de yaşanacağını vurguladı. Topçu, “2015 ve 2016’da filo büyümeye devam edecek ama özellikle 2018 yeni jenerasyon uçaklarının geldiği bir yıl olacak. 50 tane yeni jenerasyon uçak katılacak. Biz 2 yılda yeni uçak olarak sadece 40 geniş gövde uçak kiraladık. 50 tanede önümüzdeki 2 yılda siparişlerden gelecek. 2016 sonunda 100’ü aşkın geniş gövdeyle girmiş olacağız ki 350’ye yakın uçak içinde 100’ünün geniş gövde olması bizim konumumuzu güçlendirecek” ifadesini kullandı. 

Dünya havacılığı son dönemde kompozit tabir edilen ve daha verimli olduğu söylenen uçaklara da yöneliyor. Topçu, 2015’te THY’nin de bu konuda bir sürpriz yapabileceğini söyledi. Topçu, şöyle konuştu: “THY’nin 2016’dan sonra mevcut geniş gövde uçak alımları bitiyor. 2016’dan sonra geniş gövdede, dar gövdede olduğu gibi, yeni jenerasyon uçaklara geçeceğiz. Yeni jenerasyon uçaklarda piyasanın biraz daha netleşmesini bekliyoruz. 2015’in ilk yarısında bizi 2023’e taşıyacak yeni jenerasyon geniş gövde uçak siparişlerini vermiş olacağız. Geniş gövde ultra wide body denilen büyük çift katlı uçakları da filoya dahil etme noktasında bazı çalışmalarımız var. Bu uçakları belki yeni havalimanının açılması ile birlikte kullanacağız ama çalışmalar netice verirse 2 katlı uçaklarda kısa zamanda filomuza girerse sürpriz olmasın. Uçak konusunda biz her türlü fırsatı değerlendiriyoruz. Ama henüz bitmiş bir kararımız yok.” 

108 ülkede 217 noktaya uçarak dünyanın en çok noktaya uçan havayolu şirketi olan THY, bu yıl daha uzak noktalara gitmeyi hedefl iyor. 217 uçuş noktasını 225 noktaya taşımaya hedefleyen THY’de en çok beklenen hat ise Küba’ymış. Topçu, “Uzakdoğu uçuşlarını kuvvetlendirmek istiyoruz. Bunun içinde slot problemlerini aşmaya çalışıyoruz. Büyümenin önündeki en büyük engellerden birisi slot alamamak” dedi. 

18. iştirak teknoloji için gelecek 

Bu yılın ilk çeyreğinde uzun zamandan beri hayalini kurdukları bir teknoloji şirketini hayata geçireceklerini de aktaran Hamdi Topçu, her yıl teknolojiye 200 milyon dolar yatırım yaptıklarını da kaydetti. 

Topçu, “17 iştirakimizin ana şirkete katkısı her geçen gün artıyor. 2015’te çok hayalini kurduğumuz, havacılık ve savunma sanayi yazılımları yapabilen bir teknoloji firmasını da hayata geçirmiş olacağız. Öncelikle Türk Hava Yolları’nın ama ileride Türkiye’nin milli yazılımlarını yazabilecek bir şirketin temellerini atmak istiyoruz. Yazdığımız programlarında para kazanmasını istiyoruz. Teknoloji şirketinin üzerinde bir yıldır çalışıyoruz. İTÜ ve Yıldız Teknik ile işbirliği yaptık. Kavramsal tasarımı üzerinde çalışırken dünya örneklerini de inceledik, çalıştaylarda yaptık. Yılda yazılım nedeniyle ödediğimiz rezervasyon aidatı 250 milyon doları buluyor. Bir çok optimizasyon programı kullanıyoruz. Aynı koltuk ve galley de olduğu gibi yazılım programlarının bir kısmını millileştirmek istiyoruz” dedi. Böyle bir şirket için 1.000 kişilik bir istihdam düşündüklerini de ifade eden Topçu, “Gelecek 30 yıl içinde dünyaya baktığımızda, artık kodları elinde bulunduran ülkeler bağımsız kalacak. Kodları başka ülkelerin elinde bulunanlar ise bağımlı olacak. Yani elinizde olan yazılım kodu kadar bağımsız olacaksınız. ‘Milli’ bir yazılım şirketimiz de olmalı” değerlendirmesini yaptı.

Trafiiğin % 66'sı üzerimizden geçiyor ama Türkiye'nin aldığı pay henüz %2

THY’nin yakaladığı büyüme ivmesinden rahatsızlık duyanlar olduğunu ama rakiplerine ve paydaşlarına “Biz hiçbir ülkenin sivil havacılık pastasından pay almayı düşünmüyoruz. Biz İstanbul’un ‘doğal hub’ının hakkını almayı düşünüyoruz” mesajını verdiklerini de aktaran Hamdi Topçu, “Biz daha İstanbul’un potansiyelini doldurmadık. Dünya hava trafiğinin yüzde 66’sı bizim üzerimizden geçiyor. Ama bizim dünya sivil havacılığından aldığımız pay yüzde 2’lerde. Bundan 10 sene önce bu pay binde 3’lerdeydi. Şimdibiz bu payı yüzde 5’e doğru taşımaya hedefl iyoruz. Biz yükselen bir havayolu şirketiyiz. Daha yatay uçuşa geçmedik. THY 12 yıldır yükseliyor. Büyüdükçe, yukarı çıktıkça rekabetin rengi farklılaşıyor. Ama daha henüz uluslararası yörüngeye oturmadık” dedi.

3.5 puan fark etti

Petrol fiyatlarının etkisini sorduğumuzda ise Hamdi Topçu toplam giderler içinde payı yüzde 38 olan petrol maliyetinin fiyat düşüşü ile birlikte yüzde 34.5’a gerilediğini söyledi.

Kurumsalda gelir hedefi 5 milyar dolar

Türk Hava Yolları filo, yolcu ve destinasyon sayılarını büyütmenin yanı sıra, iştirakler tarafında elini rahatlatırken şimdi pazarlama tarafında daha pro-aktif hareket ediyor. Hamdi Topçu, geçen yıl THY içinde Kurumsal Pazarlama ve Alternatif Dağıtım Kanalları Başkanlığı kurduklarını ve 6 bin şirketin tüm u çuşlarını THY üzerinden yaptığını söyledi. Hamdi Topçu’nun verdiği bilgiye göre, uçarken THY tercihini kullanan 6 bin anlaşmalı kurumsal müşteri içinde Avrupa’dan bazı hükümetler, iş dünyası birlikleri, çok uluslu şirketler, uluslar üstü tabir edilen finans kuruluşları var. Topçu, “Kurumsal müşterimize yeni tanımlanmış bir hizmet paketi sunuyoruz. CIP salonlarından bilet rezervasyonlarına mil programlarına kadar kolaylık sağlıyoruz, öncelikler veriyoruz. Gelirimiz 2 milyar dolara ulaştı. Kurumsal anlaşmalardan sağlanan geliri, toplam gelirimiz içinden alacağı payı yüzde 30’a çıkartmaya çalışıyoruz. Uzun vadede ise 5 milyar dolara kadar çıkartma hedefimiz var” dedi.

Avrupa havacılıkta konsolidasyonu tamamlayamaz

Dünya havacılığı 3 Alliance ve Körfez Bölgesi havayolları olarak 4 gruba ayrılmış durumda. Herkes havacılık pastasından nasıl pay alırım hesabı yapıyor. Amerikan pazarında yaşanan konsolidasyonun ardından 4 havayolu şirketi pazarın yüzde 80’ini domine eder hale geldi. Şimdi herkes Avrupa pazarında konsolidasyonun nasıl sonuçlanacağını bekliyor. THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu, ise “Avrupa’nın konsolidasyonu tamamlayamayacağını düşünüyorum” yorumunu yapıyor. Zorda olan şirketleri alan havayollarının da bünyelerinin zorlanmasıyla konsolidasyonun durduğunu aktaran Topçu, “Avrupa’da birçok milli havayolu tarihe gömüldü ve daha gömülecek bir çok şirket var” dedi. Topçu, Avrupa’daki konsolidasyonun önündeki en büyük engelin mevcut mevzuat olduğunu da anlatırken “Birliğin aldığı bir komisyon kararına göre AB üyesi ülkelerin havayollarını AB dışından bir tüzel veya gerçek kişinin alması mümkün değil. AB üyesi olmanız gerekiyor. Polonya Havayollarını satın alma niyetimiz vardı ama mevzuatı gördükten sonra görüşmeleri sonlandırdık. Çünkü THY iş modelini getiremeyeceğimiz bir paya sahip olabiliyorduk. Bu dönemde Avrupa’dan bir çok şirket ile temasımız oldu. Hatta Başbakan ve bakan düzeyinde ziyaretler oldu. Her birine mevzuatın getirdiği kısıtlamaları anlatınca bize hak verdiler” açıklamasını yaptı. Körfez havayollarının da hub olmak için devlet sübvansiyonlarını arkalarına alarak hızlı büyüdüğünü aktaran Topçu, “Transit yolcu pastasından daha fazla pay almak istiyorlar. Neredeyse iç hat uçuşu olmayan bu havayolları attıkları adımlarla Avrupa’daki şirketlerin payını da azaltıyorlar. Ben Körfez’in ciddi şekilde Avrupalıları zorlayacağını düşünüyorum. Ülkelerinin hub olması için çalışıyorlar ve giderlere katlanıyorlar” değerlendirmesi yaptı.

Ekonomiden sonra sırada 'business koltuk' var

Yerli koltuk üretimi içinde kolları sıvayan ve ilk koltuklarını da artık uçaklara yerleştiren THY’de 17 uçağın koltukları ‘Made in Turkey’ işaretli. Topçu, uçaklarda yavaş yavaş milli koltuklara geçildiğini anlatırken “Ar-Ge çalışmaları devam ediyor. Uzun mesafe ekonomi koltuklarının tasarımında son noktaya gelindi, bundan sonra üretime geçeceğiz. Ekonomi sınıfının ardından business koltuk yapabilir miyiz diye bakacağız. Boeing de çok ciddi destek verdi ve uçak içi mutfak ekipmanı galleyler şimdiden 11 uçağa yerleşti. 2015 yılında galley’de Boeing in global listesine girmek istiyoruz. Sıfır hatayla koyuyoruz. THY’de iştirakler artık ana markaya katkı yapmaya başladı. İştiraklerin kara 2014 yılında katkısı 100 milyon dolar civarında olacak” ifadelerini kullandı.

Bakımdan sonra sıra onarımda merkez olmak 

THY’nin Sabiha Gökçen’e kurduğu HABOM ile 2014’te bakım kapasitelerinin hangarda 4 kat, atölye bakımından 6 kat büyüdüğünü de hatırlatan Topçu, artık onarım konusunda da hızlı mesafe almak istediklerini söyledi. Topçu şu bilgileri verdi: “Uçak bakımı konusunda kendimizi ispat etmeye başladık. Sadece THY’nin değil, 60’a yakın havayolunun, bizim filomuzda olmayan modelleri de dahil olmak üzere tüm uçaklarının bakımını da yapabiliyoruz. Böylece bakım şirketimizin de rekabet gücünü yukarı çekmiş olduk. 2015’te uçak bakımına ek olarak onarım konusunda da ciddi bir yere gelmek istiyoruz. Bazı parçaları onarım için yurtdışına gönderiyorduk şimdi onarım pazarından da ciddi pay alma hedefini koyduk. Bu bizim hem bakımdaki merkez olma iddiamızı kuvvetlendirecek hem de ciddi bir onarım parasının yurtdışına gitmesine mani olacak. Bu genel karlılığımızı da yukarı çekecek. Bizim filomuz gençleşti ama yine de 600 milyon dolara yakın bir bakım masrafımız var. Havacılıkta dünya ile rekabet edebilmemiz için düzeltebileceğimiz, tasarruf edebileceğimiz kalemlere çok dikkat etmemiz gerekiyor. Yoksa rekabet gücümüzü yitiririz.

İnsanlar seçimden sonra iş yapma moduna girecek

THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu, ‘Nasıl bir 2015?’ sorusuna şu cevabı veriyor: “Yılın ortasına geldiğimizde hem Fed’in ne yapacağı hem de seçimler geride kalmış olacak. 2015’i iş dünyası çok net görmüyor. Özellikle seçimden sonra insanlar iş yapma moduna girecek. Yılın ikinci yarısından sonra Türkiye ekonomisinin ciddi bir sıçrama yapacağına inanıyorum.