Kanunda yazılan GSMH’nin yüzde 1’i kadar destek verilsin
2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’na göre, tarım destekleri yüzde 47,5 artışla 135 milyar liraya çıkarıldı. 2025 yılı milli gelir hedefinin 61,5 trilyon lira olduğunu hatırlatan üreticiler, desteklerin Tarım Kanunu’nda yazılan GSMH’nin yüzde 1’i oranında verilmesini istiyor.
Dünya Gazetesi | Abone olMehmet Hanifi GÜLEL
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan ‘2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’da tarımsal destekleme bütçesi 2025 yılında yüzde 47,5 artırılarak 135 milyar liraya çıkarıldı. Ancak destekler üreticiler tarafından yeterli bulunmuyor.
Milli gelirin yüzde 0,19'una denk geliyor
Üreticiler, 2025 yılı milli gelir hedefinin 61,5 trilyon lira olduğunu hatırlatarak, tarıma verilecek desteklerin Tarım Kanunu’nda yapılan GSMH’nin yüzde 1’i oranında olması gerektiğini söylüyor. Ancak 135 milyar liralık destek 2025 milli gelir hedefinin yüzde 0.19'una denk geliyor.
Açıklanan programda 2025 yılı tarımsal destekleme bütçesinde Alan Bazlı Tarımsal Destek Ödemeleri 32,5 milyar lira olarak yer aldı. Söz konusu desteklerde en çok artış yüzde 80,8 alan bazlı ek ödeme, yüzde 76,3 sertifikalı tohum ve fidan kullanımı ve yüzde 66,8 ile gübre yer aldı. Telafi edici ödemeler 2,1 milyar TL yer aldı.
Fark Ödemesi başlığında ise yüzde 70 artış ile 42,3 milyar TL oldu. Bu başlıkta yüzde 474,7 artışla çay ürününde artış yaşandı. Hububat ve bakliyat için yapılan fark ödemesi artışı ise yüzde 76,3 oldu. Hayvancılık Destek Ödemeleri ise 27,1 milyar TL olarak açıklandı ve 2024 yılına göre yüzde 37,5 artış gösterdi. Tarım Sigortası desteği de yüzde 56,9 artışla 20 milyar liraya çıkarıldı.
‘’Destek miktarı enflasyona göre fazla artmadı’’
Yeni Tarım Kanunu ile birlikte üretim planlaması ve desteklerin değiştiğini ifade eden Niğde Ziraat Odası Başkanı Veli Kenar, bu desteklerin daha çok çiftçiye ve üretene yönelik olduğunu kaydetti. Kenar, ‘’Bunlar memnuniyetle karşılıyoruz ama destekler bazı ürünlerde yetersiz kalıyor. Şu anda artışlara baktığımızda sanki çok artmış gibi gözükse de enflasyona göre fazla artmadığını görüyoruz’’ açıklaması yaptı.
Hükümetin 20026 yılında çıkardığı Tarım Kanunu’na göre bütçeden ayrılan kaynak Gayrisafi Milli Hasıla’nın yüzde 1’inden az olmaması gerektiğine vurgu yapan Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan ise ancak verilen desteklerin milli gelire oranının 0,20-0,50 aralığında olduğuna dikkat çekti.
Doğan, "Bizim ürünlerin tam fiyatını versinler, biz destek de istemiyoruz. Destekler az ve yeterli bulmuyoruz. Destek veriliyorsa tam destek verilsin. 2006 yılında hükümetimizin çıkardığı Tarım Kanunu’nda oradaki verilen vaatler yerine getirilsin, biz başka bir şey istemiyoruz’’ diye konuştu.
“Gübre ve mazot desteği mahsule verilsin”
Yeni desteklerin kedilerini tatmin etmediğini ifade eden Manisa Ziraat Odaları İl Koordinatörü ve Turgutlu Ziraat Odası Başkanı Abdullah Şenol, gübre ve mazot desteğinin mahsule verilmesini talep etti. 1980’li 1990’lı yıllarda olduğu gibi gübre ve mazotu sübvansiyonlu şekilde verilmesinin daha doğru olacağını aktaran Şenol, "Gübre ve mazotta verilen dekar miktarı boş ekilmeyen araziler de alıyor, ekilenler de alıyor. Bizim istediğimiz çıkarmış olduğumuz ürünlere fatura karşılığı pirim sistemi ile verilsin. Burada bütün çiftçilerimiz de aynı görüşte’’ ifadelerini kullandı.
"İhtiyacımızın yüzde 20 daha eksiği ödenecek’’
Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı ve Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar, destek miktarında yüzde 47,5 artış yapıldığını ve girdi maliyetlerini karşılayacak oranda yükseltilmediğini kaydetti. İpar, tarımda girdilerin yüzde 69 ile 75 arasında arttığına dikkat çekti.
Söz konusu yüzde 47,5 artışın bir önceki yıldan daha düşük destek alınacağı anlamına geldiğini belirten İpar, ‘’Fakat, destek miktarı atmış olacak ama çiftçinin ihtiyacını karşılama yönünden bakarsak yüzde 20 daha eksik olacak. Destek miktarı artmış ama ihtiyaca cevap verme açısından geçen yılın altında kalıyor. Anayasa’da normalde olması gereken GSYH’nin yüzde 1’i ama bir türlü onu alamadık. Bugüne kadar en fazla 0,46’sını aldık’’ açıklamasında bulundu.