Kanunda yazılan GSMH’nin yüzde 1’i kadar destek verilsin

Mehmet Hanifi GÜLEL

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Baş­kanlığınca hazırlanan ‘2025 Yılı Cumhurbaşkanlı­ğı Yıllık Programı’da tarım­sal destekleme bütçesi 2025 yılında yüzde 47,5 artırılarak 135 milyar liraya çıkarıldı. Ancak destekler üreticiler ta­rafından yeterli bulunmuyor.

Milli gelirin yüzde 0,19'una denk geliyor

Üreticiler, 2025 yılı milli gelir hedefinin 61,5 trilyon li­ra olduğunu hatırlatarak, ta­rıma verilecek desteklerin Tarım Kanunu’nda yapılan GSMH’nin yüzde 1’i oranında olması gerektiğini söylüyor. Ancak 135 milyar liralık des­tek 2025 milli gelir hedefinin yüzde 0.19'una denk geliyor.

Açıklanan programda 2025 yılı tarımsal destekleme büt­çesinde Alan Bazlı Tarımsal Destek Ödemeleri 32,5 mil­yar lira olarak yer aldı. Söz ko­nusu desteklerde en çok ar­tış yüzde 80,8 alan bazlı ek ödeme, yüzde 76,3 sertifikalı tohum ve fidan kullanımı ve yüzde 66,8 ile gübre yer aldı. Telafi edici ödemeler 2,1 mil­yar TL yer aldı.

Fark Ödeme­si başlığında ise yüzde 70 ar­tış ile 42,3 milyar TL oldu. Bu başlıkta yüzde 474,7 artışla çay ürününde artış yaşandı. Hububat ve bakliyat için ya­pılan fark ödemesi artışı ise yüzde 76,3 oldu. Hayvancı­lık Destek Ödemeleri ise 27,1 milyar TL olarak açıklandı ve 2024 yılına göre yüzde 37,5 artış gösterdi. Tarım Sigorta­sı desteği de yüzde 56,9 artışla 20 milyar liraya çıkarıldı.

‘’Destek miktarı enflasyona göre fazla artmadı’’

Yeni Tarım Kanunu ile bir­likte üretim planlaması ve desteklerin değiştiğini ifade eden Niğde Ziraat Odası Baş­kanı Veli Kenar, bu destekle­rin daha çok çiftçiye ve ürete­ne yönelik olduğunu kaydetti. Kenar, ‘’Bunlar memnuniyet­le karşılıyoruz ama destekler bazı ürünlerde yetersiz kalı­yor. Şu anda artışlara baktı­ğımızda sanki çok artmış gi­bi gözükse de enflasyona göre fazla artmadığını görüyoruz’’ açıklaması yaptı.

Hükümetin 20026 yılın­da çıkardığı Tarım Kanu­nu’na göre bütçeden ayrılan kaynak Gayrisafi Milli Hası­la’nın yüzde 1’inden az olma­ması gerektiğine vurgu yapan Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan ise an­cak verilen desteklerin milli gelire oranının 0,20-0,50 ara­lığında olduğuna dikkat çekti.

Doğan, "Bizim ürünlerin tam fiyatını versinler, biz des­tek de istemiyoruz. Destek­ler az ve yeterli bulmuyoruz. Destek veriliyorsa tam des­tek verilsin. 2006 yılında hü­kümetimizin çıkardığı Tarım Kanunu’nda oradaki verilen vaatler yerine getirilsin, biz başka bir şey istemiyoruz’’ di­ye konuştu.

“Gübre ve mazot desteği mahsule verilsin”

Yeni desteklerin kedilerini tatmin etmediğini ifade eden Manisa Ziraat Odaları İl Ko­ordinatörü ve Turgutlu Zira­at Odası Başkanı Abdullah Şe­nol, gübre ve mazot desteğinin mahsule verilmesini talep etti. 1980’li 1990’lı yıllarda olduğu gibi gübre ve mazotu sübvan­siyonlu şekilde verilmesinin daha doğru olacağını aktaran Şenol, "Gübre ve mazotta veri­len dekar miktarı boş ekilme­yen araziler de alıyor, ekilen­ler de alıyor. Bizim istediğimiz çıkarmış olduğumuz ürünle­re fatura karşılığı pirim siste­mi ile verilsin. Burada bütün çiftçilerimiz de aynı görüşte’’ ifadelerini kullandı.

"İhtiyacımızın yüzde 20 daha eksiği ödenecek’’

Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı ve Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar, destek miktarında yüzde 47,5 artış yapıldığını ve girdi maliyetlerini karşılayacak oranda yükseltilmediğini kaydetti. İpar, tarımda girdilerin yüzde 69 ile 75 arasında arttığına dikkat çekti.

Söz konusu yüzde 47,5 artışın bir önceki yıldan daha düşük destek alınacağı anlamına geldiğini belirten İpar, ‘’Fakat, destek miktarı atmış olacak ama çiftçinin ihtiyacını karşılama yönünden bakarsak yüzde 20 daha eksik olacak. Destek miktarı artmış ama ihtiyaca cevap verme açısından geçen yılın altında kalıyor. Anayasa’da normalde olması gereken GSYH’nin yüzde 1’i ama bir türlü onu alamadık. Bugüne kadar en fazla 0,46’sını aldık’’ açıklamasında bulundu.