Eski traktörün tarıma maliyeti büyüyor

SEDAT ALP - İZMİR 

Türkiye’de çiftçi, topraklarını hurdaya ayrılma zamanı çoktan gelmiş traktörlerle işlediği için ciddi anlamda verim kaybına uğradığı gibi, daha çok mazot parası ve bakım onarım masrafı ile karşılaşıyor. Türk Tarım Alet ve Makinaları İmalatçıları Birliği’nin (TARMAKBİR) yaptığı araştırma bu konuda çarpıcı sonuçlar sunuyor. 

Araştırmaya göre; Türkiye’nin toplamda 1 milyon 612 bin adet olan traktör filosunun 776 bini ekonomik ömrünü tamamlamış durumda. Bu traktörlerin yaş ortalaması 37.5. Mekanik ve ekonomik olarak ömrünü dolduran bu traktörlerin ülke tarımındaki maliyetine ilişkin sonuçlara da yer veren çalışmaya göre, eski traktörler her şeyden önce daha çok yağ ve yakıt tükettiği için çiftçinin cebine doğrudan etki ediyor. Bir dönem tarlayı ekonomik ömrünü doldurmuş bir traktör ortalama 1.3 litre yakıt tüketirken, yeni traktör aynı alanı 0.75 litre ile işliyor. Ürün kayıpları hariç eski bir traktör 1 yılda çiftçiye 11 bin 600 TL maliyet çıkarıyor. Eski traktörlerin sadece fazla yakıt maliyeti ile ekonomiye 2.5 milyar TL fatura çıkarıyor. Bu maliyette aracın bakım onarım masrafl arı, üründe verim kaybı, zaman kaybı ile karbon emisyonu dahil değil. 

Yenileme teşviği bekliyor 
Türkiye tarımında sadece traktörde değil tüm mekanizasyon altyapısında yenileme ihtiyacı olduğuna dikkat çeken TARMAKBİR Genel Sekreteri Selami İleri, ancak doğrudan yakıt tükettiği için traktörün daha acil bir konu olduğunu belirterek, “Çiftçinin elindeki eski traktörün yenilenmesi konusu devletin de gündemindeydi. Bununla ilgili Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı ve 2014 sonunda Resmi Gazete’de yayınlanan Makine Sanayi Sektör Strateji Belgesi’nde eylem planında bu konu yer alıyor. Hatta o dönem Başbakan olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bir müjde olarak traktörlerin yenilenmesi için destek verileceğini açıklamıştı. Ancak o günden bu güne kadar konu dolapta bekliyor” dedi. 

Mekanizasyon altyapısı yenilenmeli 
İleri, Türkiye’de her yıl 5 bin adetin üzerinde traktörün yenilenmesi gerektiğini, bu desteğin bir yıla mahsus değil belli bir plan çerçevesinde uzun süreli uygulanması ile tarımın hurda traktör maliyetinden kurtarılabileceğini vurgulayarak, şunları söyledi: “Bunun için Maliye Bakanlığı’nın bütçe ayırması gerekiyor. Her yıl belli miktarda sübvanse ile devam ettirilmesi gerekiyor. Traktörün belli bir hurda değeri var zaten, onun üzerine prim değeri verip traktörün yenilenmesinin cazip hale getirilmesi gerekiyor. Bu desteğin dolapta bekletilmesinde son 2 yıldır traktör satışlarının iyi olmasının etkisi de olabilir.” 

Tarımda genelde tüm mekanizasyon altyapısının eski olduğunu ve yenilenmesi gerektiğini belirterek, traktör gibi biçer döver parkının da ekonomik ömrünü tamamlamış araçlardan oluştuğuna dikkat çeken Selami İleri, şunları kaydetti: “Eylem planında sadece traktörün yenilenmesi konusu var, ama tüm mekanizasyon parkı sorunlu. 100 yıllık biçer döverin oluşturduğu verim kaybı yüzde 5-7 civarında. Türkiye’nin buğday hasadının 20 milyon ton olduğu dikkate alındığında ömrünü tamamlamış bir biçer döver ile 2.8 milyon ton buğday atıl bırakılmış oluyor. 2007’den başlayıp 2015’e kadar devam eden hibe ekipman desteği ile 1.1 milyar TL kaynak çiftçiye aktarıldı. Yüzde 50 hibe ile verildiği dikkate alındığında yaklaşık 2.4 milyar TL civarında bir kaynak direkt tarımsal makine parkının yenilenmesinde kullanıldı. Tarım Bakanlığı sürekli tarımda verim ve gelir artışından bahsediyor. Tarım arazileri sürekli azalırken verim artışını sağlayan bu makine parkının yenilenmesi oldu. Ancak bu yıl birden bire yerine bir şey koymadan bu desteği kesti.” 

Ekonomik ömrünü tamamlamış traktörlerin teknoloji açısından da üretimde verim kaybına yol açtığına dikkat çeken İleri, şu bilgileri verdi: “Eski traktörlerde kuyruk mili ve hidrolik sistemleri yetersiz. 4 çeker tahrik yok. Eski teknoloji ürünü ve çok eskimiş olmaları nedeniyle bunların çalışır durumda tutulmaları oldukça zor. Eski traktör kullanmak yakıt ve yaş maliyetinin yanı sıra bakım-onarım masrafl arı da artıyor. Yıllık bin 800 TL bakım-onarım kaybı oluşuyor. Ayrıca tarımsal faaliyetlerde ürün verimi ve kalitesi için büyük önem taşıyan iş ve zaman kayıplarına da neden oluyor. Bu kapsamda çiftçinin cebinden yıllık 6 bin 500 TL çıkıyor. Hepsinden önemlisi de bu traktörlerin kaza yapma ve can güvenliği riskleri en üst düzeye çıkmış olması. Ayrıca, bu araçlar limitlerin çok üstünde de çevre kirliliğine yol açıyor.”