Çiğ süte 5 kuruş zam

Ali Ekber YILDIRIM

İZMİR - Üreticilerin merakla beklediği çiğ sütün referans fiyatı belli oldu. Ulusal Süt Konseyi’nin cumartesi günü yapılan toplantısında haziran ayı sonuna kadar 1 litre çiğ sütün referans fiyatı 5 kuruşluk artışla 1 lira 5 kuruş olarak belirlendi. Referans fiyat Ağustos 2013’ten bu yana 1 liraydı. 

Ulusal Süt Konseyi tarafından belirlenerek kamuoyuna ilan edilen referans fiyat, süt sanayicileri ve mandıraların çiğ süte ödedikleri en yüksek fiyat. Türkiye’de üretilen sütün çok az bir bölümü bu fiyattan satılıyor. Sütün büyük bölümü 70 ile 80 kuruş aralığında satılıyor. Bu yönüyle bakıldığında süt üreticilerini zor günler bekliyor. Dövizdeki artış nedeniyle hammadde bakımından dışa bağımlı olan yemde zamlar peş peşe gelirken çiğ süte sadece 5 kuruşluk zam yapılması sektörde büyük krize neden olması bekleniyor. Son bir ayda yem fiyatına iki kez zam yapıldı. Yüzde 15’i aşan yem zammının bu ay sonuna kadar üçüncü bir zamla yüzde 20’ye ulaşması bekleniyor.

Yem maliyeti 10 günde değişti

Çiğ süt fiyatını belirlemek üzere Ulusal Süt Konseyi 10 gün ara ile iki kez toplandı. Bu iki toplantı arasında yem fiyatlarının artması nedeniyle maliyet arttı. Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği’nin (TÜSEDAD) ulusal düzeyde yaygın dağıtım ağı olan ve sektördeki en büyük 6 yem fabrikasından aldığı yem fiyatı 10 günde yüzde 7-8 oranında zamlandı. Ocak ayının ikinci haftasında birinci kalite süt yeminin (21 protein 2700 enerji) 1 kilosu ortalama 90 kuruştan alınırken bir hafta sonra 96 kuruşa yükseldi. İkinci kalite süt yeminin (18 protein, 2600 enerji) kilosu ise ortalama 80 kuruştan 86 kuruşa yükseldi. Böylece 10 günde 1 kilo yemin ortalama fiyatı 85 kuruştan 91 kuruşa yükseldi. Bu fiyat artışı Ulusal Süt Konseyi’nin cumartesi günü yapılan toplantısına sunuldu. Ancak süt fiyatı belirlemesinde dikkate alınmadı.

Fiyat bakanlığın maliyet hesabından düşük

Dünyada geçerli olan süt/yem paritesi 1 litre sütle 1.5 kilo yem alınması olarak kabul ediliyor. Bu parite dikkate alındığında kilosu ortalama 91 kuruştan 1.5 kilo yem alınması için çiğ sütün litre fiyatının 1 lira 36 kuruş olması gerekiyor. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in daha önce yaptığı açıklamalarda süt yem paritesini 1.3 olarak açıklamıştı. Eker’e göre 1 litre sütle 1 kilo 300 gram yem alınırsa süt üretimi sürdürülebilir.

Üretici tepkili sanayici memnun

Bakan Eker’in hesaplaması dikkate alındığında ise çiğ sütün litre maliyeti 1 lira 18 kuruş olarak hesaplanıyor. Bu durumda açıklanan 1 lira 5 kuruşluk fiyat hem dünya standartlarının hem de bakanlığın süt yem paritesinin yani maliyetin altında.

Açıklanan çiğ süt fiyatına üreticiler tepki gösterirken sanayicilerin memnun oldukları ifade edildi. DÜNYA’nın görüştüğü süt üreticileri, yem başta olmak üzere birçok girdinin fiyatı sürekli artarken çiğ süt fiyatının 5 kuruş artırılmasının işletmelerin kapanmasına ineklerin kesilmesine neden olacağını ileri sürdü.

Süt üreticileri son iki ayda yeme yüzde 15-20 oranında zam geldiğini, mazotun her hafta arttığını ve diğer maliyetlerin sürekli yükseldiğini belirterek: “Çok ağır bir kuraklıkla karşı karşıyayız. girdilerimizin fiyatı sürekli artarken sütün 6 ay sabit fiyatla satılması üreticiyi yok etmektir. Bu süt fiyatı ile kimse üretim yapamaz. 2008’den daha kötü günler yaşanacak. Bu fiyatla çok inek kesilir” görüşünü dile getirdi.

Banka kredilerinin ödenmesi zorlaşacak

Son yıllarda birçok süt hayvancılık işletmesi Ziraat Bankası’nın verdiği 2 yıl ödemesiz 5 yıl vadeli sıfır faizli kredisi ile kuruldu. Bu işletmeler bir süreden beri yüksek girdi maliyetleri ve çiğ süt fiyatının düşük olması nedeniyle krediyi geri ödemekte zorlandıklarını ve kredilerin ertelenmesini istiyordu. Dövizdeki artışa bağlı olarak yem fiyatlarının ve mazot fiyatının artması nedeniyle bu işletmeler daha büyük sıkıntı yaşamaya başladı. Çiğ sütün referans fiyatının en az 1.2- 1.3 lira olmasını bekleyen bu işletmeler açıklanan 1 lira 5 kuruşluk fiyatla büyük hayal kırıklığı yaşıyor. Ziraat Bankası kredilerinin geri ödenmesi daha da zorlaştığı için işletmelerin el değiştirmesi veya kapanma sürecinin hızlanması bekleniyor.