Çiğ süt fiyatı neden açıklanamıyor?

Ali Ekber YILDIRIM
İZMİR- Çiftçinin ürettiği çiğ sütün fiyatı 6 aylık dönemler itibariyle Ulusal Süt Konseyi tarafından açıklanıyor. Konsey'in açıkladığı fiyat "referans" niteliğinde. Yani taban veya tavan fiyat değil. Piyasada çiğ süt fiyatı oluşumu için referans olarak kabul edilir.

Öncelikle çiğ süt üreten çiftçinin üretim maliyetlerine yansıyan yem başta olmak üzere girdilerde 6 aylık bir süre için fiyat sabitlenmiyor. Fakat çiğ sütte fiyat sabitleniyor. Yani belirlenen referans fiyat en az 6 ay süreyle uygulanıyor. Bazen yeni fiyat belirlenmediği için daha uzun süreler aynı fiyat geçerli oluyor.

Girdilerde fiyat artışı serbest

Girdilerde fiyat artışı serbest, ama çiğ sütte sabit. Çiftçiden alınan süt, işlendikten sonra tüketiciye satılırken de sabit fiyat uygulaması yok. Sanayici,mandıra sahibi, çiğ sütü alıp işleyenler maliyetleri arttıkça ürün fiyatına yansıtıyor. Burada çiftçi lehine bir haksızlık var. Herkes artan maliyetleri ürününe yansıtıyor,çiftçi yansıtamıyor.

Son olarak çiğ süt fiyatı 16 Ocak 2018 tarihinde belirlendi. 1 Şubat -30 Haziran 2018 tarihleri arasında geçerli olmak üzere Ulusal Süt Konseyi tarafından yüzde 3.6 yağlı ve yüzde 3.2 proteinli çiğ süt için;referans fiyat litre başına 1 lira 44 kuruş, soğutma/hizmet bedeli 9 kuruş olmak üzere toplamda 1 lira 53 kuruş olarak belirlendi.

Gıda Komitesi belirleyecek

Ulusal Süt Konseyi'nin 1 Temmuz 2018 tarihinden itibaren geçerli olacak çiğ süt fiyatını açıklaması gerekiyordu. Ancak, fiyat belirlenemedi. Çünkü, 31 Ocak 2018 tarih ve 30318 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Çiğ Sütün Sözleşmeli Usulde Alım Satımına İlişkin Yönetmelikte yapılan değişikliğe göre; çiğ süt tavsiye fiyatı ilan edilmeden önce kısa adı Gıda Komitesi olan Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi'nin görüşü alınması gerekiyor.

Ulusal Süt Konseyi etkisiz

Yani, eskiden olduğu gibi Ulusal Süt Konseyi toplantı yaparak kendi başına çiğ süt fiyatını belirleyemiyor. Üretici, sanayici, tüccar, üniversite, devlet temsilcilerinin yer aldığı Ulusal Süt Konseyi çiğ süt fiyatını belirlemek için Gıda Komitesi'nden görüş almak zorunda. Gıda Komitesi bir fiyat belirleyecek, Ulusal Süt Konseyi'ne bunu açıkla diyecek. O zaman Ulusal Süt Konseyi'ne ne gerek var?

Komite yeniden oluşacak

Çiğ süt fiyatını belirlemesi gereken Gıda Komitesi'nin oluşumunda yer alan bakanlıkların hepsi değişti. Bakanlar değişti. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek başkanlığındaki komitede yer alan Maliye Bakanı Naci Ağbal, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba, Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkçi yeni kabinede yok. Bakanlıkların bazıları kapatıldı. Bazıları birleştirildi. Yeni yapıya göre komitenin yeniden oluşturulması gerekiyor. Komite oluşturulduktan sonra çiğ süt fiyatını belirleyecek. Ulusal Süt Konseyi'ne bildirecek. Konsey'de bunu açıklayacak. Bu kadar yoğun gündem arasında çiğ süt fiyatını belirlemek kimsenin aklına gelmiyor doğrusu.

Fiyat en az 2 lira olmalı

Çiftçi fiyatın açıklanmasını bekliyor. Çünkü geçen 6 ayda yem dahil olmak üzere bir çok girdiye ciddi zam geldi.Çiftçinin maliyeti arttı. Doğal olarak çiftçi fiyatın artmasını bekliyor. Çiftçi çiğ süt referans fiyatının en azından 2 lira civarında olmasını istiyor. Dünyada kabul gören süt yem paritesi var. Türkiye'de Tarım Bakanlığı'nın belirlediği parite 1.3'tür. Yani 1 litre sütle 1.3 kilo yem alınması durumunda çiftçi zarar etmeden üretime devam edebilecek. Bugünkü yem fiyatları dikkate alındığında bu pariteye göre çiftçinin çiğ sütü 2 lira civarında bir fiyata satması gerekiyor. Fiyat artırılmazsa zarar eden çiftçi ineklerini kesime götürür. Bu da ülke hayvancılığı için büyük kayıp olur. Hayvan varlığı azalır,daha çok ithalat yapılır.

Ağustos'ta açıklanır mı?

Genel beklenti çiğ süt fiyatının Ağustos ayı başında açıklanması yönünde. Ancak, Gıda Komitesi'nin bu kısa sürede yeniden oluşturulup ilgili bakanların bir araya gelip fiyat belirlemesi çok zor görünüyor.