Can yakan terör, gübre üreticilerini de vurdu

Esra ÖZARFAT

BURSA - Hakkari’nin Şemdinli ilçesindeki bombalı saldırının ardından gübre üretiminde kullanılan amonyum nitrat üretimi ile ilgili yasak sürerken, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, kayıt dışı bulundurma ve sağlayanlarla ilgili cezaları katlayacak bir düzenlemenin bu hafta Meclis’e sevk edileceğini açıkladı. Öte yandan kalsiyum amonyum nitrat üretimi yapan Türkiye’nin yüksek kapasiteli gübre fabrikaları haziran ayından bu yana üretim yapmıyor.

Yasağın kalkması konusunda ısrarcı olan Gübre Üreticileri İthalatçıları ve İhracatçıları Derneği ise teröre karşı istihbarat, polisiye tedbirler ve sınır güvenliğinin artırılmasının daha etkili olacağı görüşünde.

Adalet Bakanlığı, amonyum nitratın kontrollü satışının dışında kayıtsız olarak amonyum nitrat bulunduran ve sağlayanlarla ilgili yüksek cezalar getirmeye hazırlanıyor. Ancak Türkiye genelinde haziran ayından bu yana amonyum nitratlı gübre satışları yasak.

Gübre Üreticileri İthadüzenlenlatçıları ve İhracatçıları Derneği (GÜİD) Genel Sekreteri Sebahattin Emül, Türkiye’de nitrat bazlı gübrelerin 1.5 milyon tonluk bir satış potansiyeli olduğuna işaret ederek, “Yurt genelinde satışlarının durdurulması gübre sektöründe çalışan binlerce kişinin tedirgin olmasına neden oldu. Sektör temsilcileri, her geçen yıl bir önceki yılı mumla arar duruma geldi. Patlayıcı yapımında da kullanılıyor diye, nitrat bazlı gübre satışlarının durdurulması binlerce ton bu gübreleri temin eden firmalara, stoklama ve bu stokların nakde çevrilememesi maliyetini yüklemiştir” diye konuştu.

Gübre sektörü bu tedirginlikten kurtarılmalı

Nitratlı gübre satışının yasak olmasına rağmen, teröristlerin muhtelif malzemelerle yapılmış patlayıcıları kullanarak Türkiye’nin birçok kentinde onlarca vatandaşın ölümüne neden olduğuna dikkat çeken Sebahattin Emül, şunları söyledi: “Yaşadığımız bu olaylar, teröristler ve vatan hainleri için patlayıcı yapımında kullanılmak üzere malzeme bulmanın sorun olmadığını gösteriyor. İstihbarat, polisiye tedbirler ve sınır güvenliğinin daha etkili olabileceğini kanaatindeyim.”

Endişe ve tedirginlik içinde olan firmaların faaliyetlerini asgaride tutmaya başladıklarını ifade eden Emül, “Gübre sektörünün bu tedirginlikten kurtulması gerekiyor” vurgusunu yaptı.

15 milyon ton nitratlı gübre kullanılıyor

Türkiye’de 5.5 milyon ton kimyasal gübre kullanılırken, bunun 1.5 milyon tonunu nitrat bazlı gübreler oluşturuyor. Türkiye kimyasal gübre temininde yüzde 95 civarında dışa bağımlı. Kalsiyum amonyum nitrat gübresi Türkiye’de tüketilen gübreler arasında yüzde 15-20 arasında pay alıyor. Türkiye’de 3’ü devlet tarafından kurulmuş olan 4 kalsiyum amonyum nitrat fabrikası ve bu sektörde 5 binden fazla çalışan bulunuyor. Yasak öncesi günlük 1.800’er ton kalsiyum amonyum nitrat üreten Gemlik Gübre, Toros ve Bagfaş Gübre fabrikaları ile yaklaşık 900 ton/gün üretim yapan Kütahya Gübre’de üretim yapılmıyor.

Öte yandan Gemlik Gübre’de 22 Ağustos’ta başlayan grev halen devam ediyor. Gemlik Gübre, 1.800 ton/gün kalsiyum amonyum nitrat, 1.400 ton/gün de amonyum nitrat üretiyordu. Sektör temsilcileri, kalsiyum amonyum nitratın üretimi ve satışının serbest kalabileceğini, amonyum nitratta ise önümüzdeki 5 yılda yasağın süreceği kanısında.