Bitkisel üretimde yeni destekleme modeli başladı

Desteklemelerin sadeleşti­rilmesi konusunda uzun zamandır sektör temsil­cileri tarafından talep edilen ve uzun süredir üzerinde çalışılan yeni destekleme modeli kamuo­yuyla paylaşıldı.

“2025-2027 Yıl­larında Yapılacak Bitkisel Üre­time Yönelik Desteklemeler ile Diğer Bazı Tarımsal Destekleme­lere İlişkin Cumhurbaşkanı Ka­rarı”, Resmi Gazete’de yayımlan­dı. Tarım ve Orman Bakanı İbra­him Yumaklı, yaptığı açıklamada, düzenlemeyle tarımda yeni bir dönemin başladığını bildirdi.

Bir­çok ilki barındıran bitkisel üre­timde yeni destekleme modelinin hayata geçirildiğini vurgulayan Yumaklı, Cumhurbaşkanı Kararı ile hayvancılık ve su ürünlerin­de olduğu gibi bitkisel üretimde de artık üretim planlamasının en önemli ayağını uygulamaya al­dıklarını kaydetti. Yine bu kararla birlikte çiftçilerimiz üretime ka­rar vermeden önce, hangi havza­da, hangi ürüne, ne kadar destek alacağını bilmiş olacağına dikkat çeken Yumaklı, böylece çiftçile­rin, planlı üretime yönlendirecek ve plansız üretimin getirdiği bir takım olumsuzlukların da önüne geçmiş olacaklarını vurguladı.

Verim ve kalitenin artırılması amaçlanıyor

Tarım ve Orman Bakanlığı’n­dan edinilen bilgiye göre, Cum­hurbaşkanı Kararı ile tarımsal üretimin ve gıda arz güvencesinin sürdürülebilirliğinin sağlanması, üretim planlamasına katkı sağla­ması, verim ve kalitenin artırıl­ması, tarımsal üretimde çevreci yaklaşımların benimsenmesi ve uygulanan politikaların etkinli­ğinin artırılması amaçlanıyor. Bu kapsamda, ülke ihtiyacının yurt içi üretimle karşılanabilmesi için verim ve kalitenin artırılması, ka­yıtların güncel tutulması ile üre­tim sürecinde yaşanan maliyet artışları ve fiyat istikrarsızlıkları gibi olumsuz koşullardan üreti­cilerin korunması hedefleniyor.

Bu amaç ve hedefler doğrultu­sunda geçmiş yıllarda uygulanan destekleme programları daha et­kin bir yapıya kavuşturularak, ilk defa 2025-2027 yıllarını kapsaya­cak şekilde 3 yıllık yeni bir destek­leme programı oluşturuldu. Ta­rımsal destekler, ilk defa üretim döneminden önce açıklandı. Des­tekler daha sade ve etkin hale geti­rildi. Üreticiler için gelecek yılla­rın öngörülebilir olması için des­tek kararı, ilk defa 3 yıllık olarak hazırlandı, birim destek katsayı değeri ve destekleme tutarı her yıl yeniden belirlenecek. Bitki­sel üretimin desteklenmesi prog­ramıyla çiftçilere temel destek, planlı üretim desteği ve üretimi geliştirme destekleri verilecek.

Temel destekler

Üretim maliyetine göre ürün­ler kategorilere ayrıldı. Her ka­tegori için destek katsayısı belir­lendi. 2025 üretim yılı için des­tek katsayı değeri dekarda 244 lira oldu. Temel, planlı üretim ve üretimi geliştirme destekle­me tutarı, destek katsayı değe­riyle destek katsayısının çarpı­mı sonucu elde ediliyor. Temel destekle tüm ürünler için mazot maliyetinin yüzde 50’si ve gübre maliyetinin yüzde 25’i karşıla­nacak. İkinci kategoride yer alan arpa, buğday üreten çiftçiler de­kara 317,2 lira, üçüncü kategori­de yer alan ayçiçeği, fındık, soya, kuru fasulye, çay üreten çiftçiler dekara 366 lira, dördüncü kate­goride yer alan pamuk ve çeltik üreten çiftçiler dekara 549 lira temel destek alacak.

Planlı üretim desteği

Tarımsal Üretimin Plan­lanması Kurulu tarafından ar­pa, aspir, ayçiçeği (yağlık), buğ­day, kolza (kanola), fasulye (ku­ru), mercimek, mısır (dane), nohut, pamuk (kütlü), patates, soğan (kuru), soya ve yem bitki­leri planlı üretim kapsamında yer alan ürünler listesine alındı.

Planlama kapsamındaki ürün­leri havzasında üreten çiftçilere temel desteğe ilave destek öde­mesi yapılacak. Planlı üretim kapsamında üretim yapan üreti­cilere temel desteğe ilave destek verilecek. Bu üreticilerin mazot maliyetinin yüzde 100’ü ve güb­re maliyetinin yüzde 50’si kar­şılanacak. Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu tarafından süt havzası olarak belirlenen il­lerde (Amasya, Bingöl, Bitlis, Ço­rum, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Muş, Tokat ve Tunceli) yem bit­kisi üreten çiftçilere destek kat­sayısının yüzde 50’si kadar ilave planlı üretim desteği verilecek.

Yer altı sularının yetersiz se­viyede ve su kısıtı olduğunun bakanlıkça tespit edildiği hav­zalarda yer alan sulu tarım ara­zilerinde ilgili üretim yılında ar­pa, buğday, aspir, fiğ, mercimek, nohut, yem bezelyesi, ayçiçeği (yağlık) üreten çiftçilere ürünün bulunduğu kategoriye göre he­saplanan tutar üzerinden ilave yer altı su kısıtı desteği ödene­cek. Yer altı su kısıtının bulun­duğu yerlerde planlı üretime uy­gun üretim yapan üreticilerin mazot ve gübre maliyetinin yüz­de 100’ü karşılanacak.

Üretimi geliştirme desteği

Verim ve kaliteyi artırmak için sertifikalı tohum kullanım, ser­tifikalı/standart fidan kullanım, organik tarım, iyi tarım uygula­maları, katı organik-organomi­neral gübre destekleri verilme­ye devam edilecek. Karar kap­samındaki diğer destekler de belli oldu.

Biyolojik ve biyotek­nik mücadele desteği kapsamın­da 2025 yılında örtü altı paket destek tutarı dekarda 2 bin 550 liradan yüzde 50 artırılarak 3 bin 825 liraya, açıkta paket destek tutarı dekara 870 liradan 1305 liraya çıkarıldı. Lisanslı depolarda muhafaza edilen ürünler için kira desteği, Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen kira ücret tarifesinin yüzde 75’i olarak ödenecek. Çiftlik Muhasebe Veri Ağı (ÇMVA) sistemine katılım primi desteği, bu sisteme dahil işletmeler için yüzde 50 artırılarak 1500 liraya yükseltildi.

Tarımsal yayım ve danışmanlık desteği yüzde 104 artırılarak 294 bin liraya çıkarıldı. 2025-2027 dönemi bitkisel üretim planlaması havza ürün deseni listesinin de yer aldığı Cumhurbaşkanı Kararı’nın bazı maddeleri 1 Ocak 2025’ten, bazıları da 1 Mayıs 2025’ten itibaren yürürlüğe girecek.

18 üründe fark ödemesi desteği yapılacak

 Yeni modelde 18 üründe ödenen fark ödemesi desteği ise Tarım ve Orman Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın teklif edeceği ve uygun göreceği destek miktarı ile ödenecek. Fark ödemesi desteği alacak ürünler ise şöyle; buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale, dane mısır, aspir, çeltik, dane zeytin, soya, kanola, nohut, mercimek, kuru fasulye, yağlık ayçiçeği, zeytinyağı, kütlü pamuk ve yaş çayda uygulanacak.

Mazot ve gübre desteği, temel desteğe dönüştü

Dün yayımlanan Resmi Gazete’deki karara göre “2025- 2027 Yıllarında Yapılacak Bitkisel Üretime Yönelik Desteklemeler ile Diğer Bazı Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar” ile 2025 yılı üretim yılından itibaren mazot ve gübre desteğine yer verilmedi. Bunun yerine temel destek, planlı üretim desteği ve üretimi geliştirme adı altında destek verilecek.

Yeni modelin satırbaşları

- İlk defa bitkisel üretim destekleri 3 yıllık açıklandı.

- İlk defa destek ödemeleri üretim döneminden önce açıklandı.

-Destek kalemlerinde sadeleştirmeye gidildi.

- Bitkisel üretim yapan ÇKS’ye kayıtlı tüm üreticiler destek alacak.

- Üretim planlaması kapsamındaki stratejik ürünlere ilave destek verilecek.

-Su kısıtı olan havzalarda münavebeye uygun üretime ilave destek sağlanacak.

-Kamu kuruluşları tarafından ıslah edilen milli tohumla üretim yapan ilave destek alacak.

-Destek tutarları girdi maliyetlerindeki değişikliklere göre her yıl güncellenecek.

Çiftçi temsilcileri yeni modeli tartışıyor

Şu anda mevcut duruma göre desteklerin yetersiz ve yıllardır artırılmayan desteklerin olduğunu söyleyen Tarsus Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Veyis Avcı, “Soya desteğine şu an verdikleri destek yüzde 35 civarında ama soya desteğinin fiyatı yıllardır artırılmadı. Maalesef bu enflasyonun karşısında bu desteklerin yeterli olduğunu düşünmüyorum. Yeni destek priminde dekar başına 244 liralık kat sayı belirlendi buda yetersizdir. Bu sayı 5-6 katına çıkarılmalı” dedi.

Yürürlüğe giren ‘Bitkisel Üretim’e yönelik desteklerin üreticileri memnun ettiğini söyleyen Adana Ticaret Borsası Meclis Başkanı Osman Bağış, “Mazot ve gübre desteği, toprak analizi, organik tarım desteğinin yanı sıra Havza bazlı fark ödemesinde buğdaya ve ayçiçeğine fark ödemesi verilmesi üreticileri memnun etmiştir. Bunu yanında kırsal alanlarda yaşam kalitesini arttırmak, göçü önlemek ve sosyal çatışmaları azaltmak için kırsala dönüşüm çalışmaları yapılmalı. Bu çalışmalarla modern tarım teknikleri, altyapı yatırımlarıyla eğitim ve sağlık gibi sosyal hizmetleri iyileştirmek çiftçilerin verimliliğini arttırabilir.

Kırsal yaşamı canlandıracak adımlar aynı zamanda sürdürülebilir tarımı destekleyecektir” dedi. Yeni destekleme modeli ile katsayı durumunun ortaya çıktığını söyleyen Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı Hikmet İpar, kararın yeni olmasından dolayı çiftçilerde soru işaretleri yarattığını kaydetti. Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, hükümetin tarım ürünlerine verdiği desteklerin yetersiz olduğunu belirterek, çiftçilerin zor durumda olduğunu söyledi. Doğan, ayçiçeğinde yapılan destek artışının memnuniyet verici olduğunu, ancak diğer ürünlerde aynı oranda bir artış beklediklerini dile getirdi.