Türk oto yan sanayiini 'İran heyecanı' sardı

ESRA ÖZARFAT / BURSA 

P5+1 ülkeleri ile İran arasında varılan anlaşma otomotiv sektörünü hareketlendirdi. Başta Renault ve PSA olmak üzere pek çok orijinal ürün üreticisinin (OEM-Original Equipment Manufacturer) İran pazarına geri dönmesi beklenirken, Türk otomotiv yan sanayi de ana sanayilerde yaşanan hareketlilikten etkilendi. Otomotivciler İran’a yapılan ihracatın artacağı görüşünde. İleri vadede Türk otomotiv yan sanayilerinin İran’da doğrudan yatırım veya ortaklıklarla üretim yapması da gündeme gelebilir. 

P5+1 ülkeleri ile İran arasında varılan anlaşma sonrası global otomotiv endüstrisi hızlı bir şekilde İran pazarına odaklandı. Özellikle burada hazır altyapısı bulunan Avrupalı OEM’ler birbiri ardına İran pazarı planlarını açıklamaya başladı. Fransız otomobil firması PSA Peugeot Citroen’in de İran’a dönmek için partneri olan Iran Khodro ile ‘ortak girişim oluşturulması’ amaçlı görüşmelerini hızlandırdığı biliniyor. Proje kapsamında bir otomobilin tüm montajının İran’da yapılması konuşuluyor. PSA İran iç pazarını hedeflemenin yanı sıra burada ürettiği araçları komşu ülkelere de satmayı planlıyor. 2012 öncesinde İran’da yıllık satışı 500 bin adedi bulan PSA, önümüzdeki süreçte İran’da yılda 400 bin araç satışı hedefliyor. Öte yandan Avrupalı üreticilerden Renault ve Volkswagen de İran pazarına ilgisiz değil. İran’da yüzde 6 civarında pazar payı bulunan Renault, “Tondar 90” adıyla İran’da ilk nesil Logan’ı üretiyor. Daha önce İran’da “Volkswagen Golf” modelini üreten Volkswagen Grubu’nun da Skoda ve Seat markaları için planlamalar yaptığı biliniyor. Öte yandan Ford ve General Motors Amerika’nın politikası doğrultusunda girişimde bulunmayı planlarken, Uzakdoğulu markaların da pazarda etkin olmak için harekete geçmeye başladığı ifade ediliyor. 

İran’a otomotiv ihracatı 300 milyon doları aşabilir 
Uludağ İhracatçı Birlikleri (UİB) Koordinatör Başkanı ve Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Başkanı Orhan Sabuncu, İran’ın diğer sektörlerle birlikte özellikle otomotiv yan sanayi ihracatçıları açısından her zaman önemli bir alternatif pazar olduğuna, İran’a yönelik otomotiv ihracatın 2011 ve 2012 yıllarında 300 milyon doların üzerine yükseldiğine dikkat çekti. Bu yılın ilk 6 ayında İran’a yönelik otomotiv ihracatının yüzde 7 artışla 87 milyon dolar olduğunu ifade eden Orhan Sabuncu, “İran otomotiv pazarının önümüzdeki yıllarda çok daha cazip hale geleceğini söyleyebiliyoruz. Nitekim başta Renault ve PSA olmak üzere pek çok OEM’in İran pazarına geri dönmesi beklenmektedir. İran, 80 milyonu aşan nüfusu, 1-1,5 milyon adet aralığında seyreden motorlu araçlar pazarı ve coğrafi yakınlık göz önünde bulundurulduğunda otomotiv ihracatçılarımız açısından önemli bir alternatif pazar konumunda bulunmaktadır. P5+1 ülkeleri ile varılan anlaşmanın uzun vadeli olması halinde bu ülkeye yönelik geçmiş yıllarda 300 milyon doları aşan otomotiv ihracatımızın yeniden bu rakamlara ulaşmasını, hatta bu rakamları aşmasını bekleyebiliriz” dedi. 

Otomotiv yan sanayi İran’da yatırıma sıcak bakıyor 
Yan sanayinin yanı sıra ana sanayinde de İran’ın önemli bir alternatif pazar olarak öne çıkacağını tahmin ettiklerini dile getiren Sabuncu, İran ile imzalanan tercihli ticaret anlaşmasının önemli avantajlar kazandıracağını aktardı. Orhan Sabuncu şunları söyledi: 

“Bu anlaşma sonucunda; frenler, aksam ve parçaları; tekerlekler, aksam ve parçaları; debriyajlar, aksam ve parçaları; motorlu taşıtlarda kullanılan oturmaya mahsus mobilyalar, dış lastikler gibi bazı otomotiv yan sanayi ürünlerinin ülkemizden ithalatında İran’ın uygulayacağı gümrük vergileri kademeli olarak yüzde 30 oranında azalacaktır. Tercihli Ticaret Anlaşmasının bu ülkeye ihracat yapan veya yapmayı düşünen yan sanayi ihracatçılarımız açısından ekstra bir avantaj doğuracağı da çok açıktır.” 

Sabuncu ayrıca önümüzdeki süreçte varılan anlaşmanın somut sonuçlarının görülmesiyle birlikte Türk otomotiv yan sanayi firmalarının İran’da yatırım yapabileceğini ya da oradaki lokal firmalarla ortaklıklar yoluyla İran’da üretime başlayabileceklerini aktardı.

Anlaşma, gerileyen pazarı yeniden hareketlendirdi
Uluslararası Otomotiv Sanayicileri Birliği’nden (OICA) alınan verilere göre İran’ın motorlu araç üretimi 2012 yılına kadar artış göstererek 1.6 milyon adede kadar ulaştı, ancak ambargoların genişlemesi sonrasında üretim 2012 yılında yüzde 39, 2013 yılında ise yüzde 38 geriledi. P5+1 ülkeleri ile varılan geçici anlaşma sonrasında geçen yıl ülkedeki motorlu araç üretiminin tekrar toparlandığı gözlendi. İran motorlu taşıtlar pazarında da benzer bir seyir izlendi. Pazar 2012 yılında yüzde 40, 2013 yılında ise yüzde 29 gerilerken, geçen yıl ambargoların hafifletilmesi ile yüzde 60 artışla 1 milyon 288 bin adede yükseldi.

‘2019 sonuna kadar 2 milyon sınırı aşılır’ öngörüsü
Business Monitor International (BMI) 2015 3. çeyrek raporunda P5+1 ülkeleri ile İran arasında kalıcı bir anlaşmanın sağlanmasıyla bu yıl binek araç üretiminin yüzde 30, toplam araç üretiminin ise yüzde 27,8 büyümesi öngörülüyor. 2011 yılında 1 milyon 649 bin olan araç üretim rakamına bu yıl 1 milyon 400 binle yaklaşılması hedeflenirken, beklenen yatırımların ve uluslararası markaların ülkede üretime başlamasıyla 2019 yılı sonuna kadar 2 milyon araç üretiminin aşılması bekleniyor.