Tofaş en fazla yeni istihdam sağlayan kuruluş oldu

Ömer Faruk Çiftçi 

BURSA- Bursa fabrikasında bir grup gazeteciyi ağırlayan Tofaş-Fiat CEO’su Cengiz Eroldu, Egea ile yakaladıkları başarının önümüzdeki 3 yılda da süreceğini umut ettiklerini söyledi. Geçtiğimiz yıl 384 bin 500 adetlik üretimle sektörde Türkiye üretim rekorunu kırdıklarını vurgulayan Eroldu, 2017 yılında 430 bin adet araç üretmeyi planladıklarını kaydetti. Yüzde yüz Türk mühendisliğinin başarısı olarak ortaya çıkan Egea üretimi için geçtiğimiz yıl 500’ü kadın 3 bin yeni istihdam sağladıklarını dile getiren Eroldu, “Tek şirketle bu kadar büyük istihdam yakın zamanda olmamıştır. Çalışan sayımız 10 bine dayandı. Egea’nın başarısından sonra ikinci gövde hattını kurduk ve bu yıl da 400-500 kişilik yeni istihdamımız olacak. Üretim bölümüne ilk kez kadın çalışan aldık ve kadın çalışan sayısını artırmak istiyoruz” dedi.

“Son 3 yılda 1,1 milyar euro yatırım”

Tofaş olarak, son üç yılda yaptığımız yatırımlar 1.1 milyar Euro’yu buldu. Bu yatırımlar ile fabrikanın teknoloji ve kalite seviyesi çok yükseldi. Chrysler işbirliğinden faydalandık. Amerikan-İtalyan uyumu Alman-İtalyan uyumuna göre çok daha iyi oldu. Grubumuz 2016 yılını 4,7 milyon otomobil satışıyla kapattı. 2,5 milyar Euro kar elde edildi. 2015 karı 1,7 milyar euro idi. Rakamlardan da görüyoruz Fiat-Chrysler grubu yukarı çıkan trend içinde. Avrupa’da rakamlar iyi. Bu sene geçen seneye göre satışlar yüzde 11 arttı. Bunda Egea (Avrupa’da Tipo markasıyla) satışlarının çok olumlu etkisi var. 2016 yılında Avrupa’da 100 bin Tipo satıldı. Genel rakamları olumlu etkiledi. Bizim için bir başka gurur da Tofaş’ın en iyi uygulama örnekleri arasında gösteriliyor olması. Otomotivin merkezi Amerika. Çoğumuz Amerikan arabası kullanma hayaliyle büyüdük. Benchmark olmak, örnek olmak çok çok değerli. 90’lı yıllarda Bursa’da çok sayıda İtalyan mühendis ve CEO vardı. Şimdi fabrikamızda 2-3 İtalyan var. Artık bütün dünyadaki Chrysler fabrikalarına biz mühendis gönderiyoruz. Geldiğimiz noktada elde ettiğimiz sonuçlar çok değerli. Egea işin akışını çok değiştirdi. Parayı her zaman kazanabilirsiniz ama asıl olan itibar kazanmak, Egea; Tofaş ve Türk otomotiv sektörüne çok ciddi itibar kazandırdı. Bir yandan da Egea’nın bereketiyle para da kazanıyoruz.

“Fiat - Chrysler’in en fazla üretim yapan tesisiyiz”

1971 yılında 20 bin/yıl kapasite ile kurulan Tofaş bugün 450 bin adet/yıl kapasitesine ulaştı. 1 milyon metrekare alan üzerinde 350 bin metrekare kapalı alanda üretim yapıyor. 80 değişik ülkeye ihracat yapıyoruz. Fiat Chrysler  grubunun 164 fabrikası içinde en yüksek üretim yapan, 5 altın fabrikadan birisiyiz. Bir taraftan Ar-Ge yetenekleri bir taraftan ürün geliştirme konusunda yatırım yaptık. Bu hazırlıklar da bizi buraya taşıdı. Tofaş’ı diğer fabrikalardan ayıran en büyük özelliği kendi kalıplarını tasarlayıp imal etmesi. Kendi işimiz olmadığı zaman diğer markalara da üretim yapıyoruz. Süspansiyon parçalarını kendimiz üretiyoruz. Üretim hatlarını kendimiz tasarlıyoruz. Türkiye’nin en büyük kurulu kapasitesine sahibiz. En fazla üretimi 2010 yılında yaptık. 2016 yılında ise 384.500 adet ile kendi rekorumuzu kırdık. 55 saniyede bir araç üretiyoruz. Bu da günlük 3 vardiyada 1.500 araç demek. 7 marka 951 farklı gövdede üretim yapıyoruz ama Doblo, Fiorino, Linea-Egea 3 ana ürünümüz. Linea’da 10 bin seviyesindeyiz. Gittiği yere kadar üreteceğiz. Avrupa’da birçok ülkenin posta araçlarını 21 standart ve 200 değişik renkte biz üretiyoruz. Ticari ve binek aracı aynı çatı altında üreten Türkiye’nin tek fabrikasıyız. 220 bin binek, 220 bin ticari araç kapasitemiz var. Satışımızın yüzde 30’u Türkiye’ye. Yüzde 55’i AB ülkelerine, yüzde 7’si Kuzey Amerika, kalanı diğer ülkelere. İhracatta adet olarak 279 bin 537 araç ile rekor kırdık. Fabrikada tek üretilmeyen motor. Üretimin yüzde 50’si yerli. 2016 yılında 180 bin ton sac işledik. Bunun yüzde 65-70’i ithal. Gövde parçalarının çoğunluğunu kendi bünyemizde üretiyoruz. Diğer parçaların çoğunluğunu yan sanayiden temin ediyoruz. Siber saldırılara karşı yoğun bir güvenlik ağımız var. Bugüne kadar herhangi bir saldırıya maruz kalmadık. Çalışanlarımızın önerileri bizim için çok önemli. Yıllık yaklaşık 160 bin öneri alıyoruz. Bunların bir bölümü hayata geçiyor. Üretim verimliliğimiz yüzde 97,5 seviyelerinde.

“Egea bir Ar-Ge başarısıdır”

Tofaş’ın Ar-Ge yolculuğu 1994 yılına dayanır. Hiç bir şey rastlantı ve tesadüf değil. Ar-Ge çalışmaları bir barakada 10 kişiyle başladı. Şimdi 700 kişi var. Bunu kabullenmeleri biraz zaman aldı ama Ar-Ge yatırımının hızlanmasını Fiat da desteklemeye başladı. Ar-Ge’ye 45 milyon euro’luk yatırım yaptık. Fiat’ın 2 büyük Ar-Ge merkezinden biriyiz. 7 bin metrekare ofis, 11 bin metrekare laboratuvar bölümümüz var. Son 10 yılda Ar-Ge harcamalarının ciroya oranı yüzde 3’e ulaştı. 23 senedir Ar-Ge’ye yatırım yapmaya devam ediyoruz. 46 yıldır üretiyoruz, bizim artık otomotivde öğreneceğimiz fazla bir şey kalmadı. Ar-Ge işinde de işin yüzde yüzünü yapmak diye bir şey yok. Optimumu yakalamak lazım. Bazı şeyleri dışardan tamamlamak lazım. Türkiye’deki mühendislik şirketlerini de geliştirdik. Yalnız bize değil, bizim işimiz olmadığı zaman Ford, Renault, Türk Traktör, Arçelik vb. firmalara parçaları tamamlayacak mühendislik networkünün geliştirilmesi lazım.

“Türkiye’de hala test imkanları yok”

Yenişehir Otomotiv Test Merkezi, Türk otomotiv sektörü için kilometre taşı olacaktır. Kurulmasını sabırsızlıkla bekliyoruz. Fren testleri ile başlanacak ve zamanla diğer testlerde yapılabilecek. Araç geliştirmede testler çok önemli. Dünyanın birçok yerine test için araç gönderiyoruz.

“Endüstri 4.0’ı çok önceden uygulamaya başladık”

Herkes endüstri 4.0 konuşuyor. Türkiye'de aşırı yüzeysellik sıkıntımız var. Bir terim moda oluyor, her yerde konferans toplantılar düzenleniyor. Bir montaj bandında 5 arabanın yapılması için bandın yanında dolaşan LCV’ler, malzemeler, birbirleriyle wirelessle konuşan sistemler, biz bu yatırımları yapmasaydık olmazdı. Biz 4.0'a çok önce başladık. Başarı hikayemiz, bir şeye inanıp planlı şekilde yapmak. Sürekli kendimizi geliştirmek. Bizim başarı hikayemiz burada yatıyor. Planlı, sabırla kendini geliştirmek. Yaptığımız ürünlerin Egea öncesinde Doblo’nun, Fiorino’nun kalite seviyeleri. Doblo'nun Amerika'ya ihraç edilmesi, biz de başta endişe ettik. Amerikan pazarını bilmiyoruz. Doblo Amerika'nın başarısı bizim için büyük bir itibar oldu. Daha önce gerçekleştirdiğimiz projeler başarıyı getirdi. 

“Doğru işi yaparak başarıyı yakaladık”

İşleri doğru yapmakla bir seviyede kalırsınız, doğru işi yaparsanız size sıçramaları, başarıyı getirir. Bu açıdan Egea çok doğru iş oldu. Doğru zamanda yaptık. Otomobil ve hafif ticari ilişkisini dengeledik. İç piyasa satışlarını olumlu etkiledi. Geçmiş yıllarda hafif ticari ağırlıklı varlığımız vardı. 2016 yılında iç piyasada yüzde 50 ticari yüzde 50 otomobil oldu. Bizden başka aynı dengede hem ticari araç hem otomobil üreten fabrika yok. O açıdan da dengeli hale geldik. Farklı pazarlara gidiyoruz. Amerika, Meksika gibi pazarlara iş yapmanın getirdiği potansiyel ve risk yönetimi konusu var. Avrupa'da kriz olduğunda, tamamıyla Avrupa’ya bağlı olursanız sıkıntı yaşıyorsunuz. Mal sattığınız pazarları ne kadar genişletirseniz o kadar rahatsınız. Meksika ve Amerika gibi bize oldukça uzak pazarlara mal satmaya başlayıp üretimi yayılmış bir şekilde yapmaya çalışıyoruz. 

“1 milyar dolar ihracat fazlası verdik”

Son 10 yılda Türk otomotiv sanayisi 6 milyar TL yatırım yaptı. 3 milyar TL’sini Tofaş yaptı. 
Şirketin 900 milyon Euro’ya yakın borcu var. Bu tamamen uzun vadeli yatırım kredilerinden oluşan bir borç. Borçlanma oranlarımız yüzde 2 ve altında. Çok rekabetçi borçlanma yeteneğimiz var. Sene sonu bilançomuzda 600 milyon Euro nakit var. Borcun tamamı 5/6 sene vadeli. Finansal açıdan çok sağlam durumdayız. Borçlanma yeteneğimiz yüksek.
Hem ithalatçı hem ihracatçıyız doğru. Bugün Türkiye pazarında sattığı ürünlerin yüzde 90’ı Bursa’da yapılan araçlar. Yüzde 10 ithal araçlar. 2016 yılında 1 milyar dolar ihracat fazlası verdik. OSD sene sonu rakamlarını görmedim. Eylül ayında bütün otomotiv sanayinin ihracat fazlası 1,4 milyar dolardı yılsonu 2 milyar dolar olsun. Yani ihracatı en fazla etkileyen Tofaş. Egea'nın ihracattaki başarısıyla ihraç başarımız artıyor. Yüzde 75 yurtdışı pazarlar, yüzde 25 iç pazar.

“Otomotiv pazarındaki yüzde 8’lik büyüme gerçekçi değil”

Ocak ayında yüzde 8'lik büyüme var. Çok gerçekçi değil. Ocakta satılan araçların tamamı 2016 model. Aralık ayı zayıf geçtiği için bütün markalar stokla girdi piyasaya. Eski stokların etkisiyle satışlar devam ediyor. Ocak sonu itibariyle 2017 fiyatları üzerinde yüzde 10'luk artış var. Kampanyalar azaldı. Yüzde 10'a yakın fiyat artışı var. Kurlar nereye gidecek hep beraber göreceğiz. 4'ün üzerini denedikten sonra 3,95 seviyesinde duruyor. 3,90 seviyesinde dengede durur. Bizim alışverişimiz Euro ile. Risk yönetimi çok önemli. Parite riski almıyoruz. Kur riski taşımamaya çalışıyoruz. Biz sonuçta gerçek anlamda üretimle para kazanan şirketiz. Euro bölgesine ihracat oranımız yüzde 70. 

“Otomotiv sektörünün hükümetten 2017 yılı beklentisi?”

Otomotiv ciddi gelir vergi kaynağı. Bizden çok Türk maliyesinin bilançosu bence daha önemli. Onlar bu açıdan değerlendiriyorlar. Türkiye'nin bütçesinin doğru olması, bütçenin açık vermemesi daha önemli. Maliye Bakanımız çok yakından piyasaları takip ediyor. Kısa zamanda ÖTV üzerinde bir şey olacağını beklemiyorum. 

“Trump’un politikaları bizi etkilemez”

NAFTA ülkelerine 20-25 bin adet ihracatımız var. Çok niş bir iş. Kimseyi rahatsız etmeyecek bir konu. O açıdan bize etkisi olacağını düşünmüyorum. Sorun Amerika Meksika ilişkileri üzerine. Fiat-Chrysler’in Çin, Brezilya, Meksika ve Avrupa’da 164 tesisi var. Hepsi Amerika’da olacak diye politika olamaz. Politika ve ekonomi ayrıdır. Politikadan anlamam ama ekonomiden anlarım. Avrupa Birliği'nin yapısını göz önüne aldığınızda otomotivde İtalyan, Fransız ve Alman üreticiler var. Avrupa Birliği’nde aynı maliyet tabanında çalışıyorsunuz. İtalyan ve Fransız üreticilerin AB dışına çıkmak zorunlulukları var. Fransa’da üretim yaparsa Fransız üreticilerin Almanlara karşı rekabet gücü azalır. Bütün Avrupalılar Avrupa’da üretim yaparlarsa günün sonunda yalnızca Almanlar kalır. 

“Elektrikli araçlar 5-10 yıl içinde hayatımızda yerini alacak”

Otonom araçlar test aşamasında ve hızlı bir şekilde ilerliyor. Sensör teknolojisi gelişiyor. Bu sistemler tam olarak ne zaman oyuna girer, oyunu nasıl değiştirir tahmin etmek zor. Fiat-Chrysler grubu bu konuda Google ile beraber çalışıyor. Fosil yakıta alternatif yakıt sistemleri gündemde. Benim görüşüm elektrikli araçların daha kısa süre içerisinde öne çıkacağı yönünde. Ancak Menzil ve maliyet konularında sıkıntılar var. Bizim de fabrikada yaptığımız prototip elektrikli araçlar var. Kendi yetkinliklerimizi geliştiriyoruz. Elektrikli araçlar hayatımızda yer alacaklar. Bu alanda batarya, motor ve kontrol ünitesi konuları öne çıkıyor. Bunlar belirli olgunluğa geldiği zaman yaygınlaştığını göreceğiz. Fiyatlarının da ulaşılabilir olması lazım. Maliyetlerin hızla aşağı ineceğini düşünüyorum. Elektrikli araçlar 5-10 senede daha hızlı hayatımıza girecek. Otonom araçlar için kısa vadede belirsizlik söz konusu olacak. Dünyada her şey çok hızlı gelişiyor.

“Babayiğit aramak ne kadar doğru?”

Otomobilde seri üretim zor bir iş. Prototip araç her şekilde yapılabilir. Bu noktada seri üretim bilgi birikimi çok önemli. Bunu küçüksememek lazım. Diğeri de marka konusu. Tofaş olarak otomobil yapmada sıkıntımız yok. Yaptığımızı gösterdik. Seri üretimde de sıkıntımız yok. Önemli olan markalaştırmak. Yeni bir markayı dünya piyasasına sokabilir miyiz? Marka olmak için de çoklu ürün lazım. Bir markanın showroomuna gittiğinizde müşteri farklı seçenekler istiyor. Egea’da 1,6 manuel, benzinli, otomotik, 1.4 benzinli, 1,3 dizel. 5 değişik motor ve şanzıman kombinasyonu var. Bir araçta 5-6 tane değişik motor ve şanzıman seçeneği sunuyorsunuz. İşi zorlaştıran taraflardan birisi de budur. 

‘Bursa’nın ihracatının yüzde 25’ini yapıyoruz’

Bursa’nın toplam ihracatının yüzde 65 otomotiv. Bu yüzde 65'in yüzde 39'unu Tofaş yapıyor. 
Bursa'nın toplam ihracatı 13 milyar dolar. Tofaş'ın 3,2 milyar dolar. Yüzde 25 gibi bir rakam ortaya çıkıyor. Türk otomotiv sanayinin üretim ve ihracatının yüzde 25'i de bizde. Her 4 araçtan birisi Bursa'da Tofaş'ta üretiliyor.