THY terminal işletmeciliğine soyunabilir

 

İSTANBUL - Yap – işlet - devret modeli ile yapılması planlanan ve 2013 yılı bitmeden ihalesi tamamlanması hedeflenen İstanbul’a 3. Havalimanı projesinde çalışmalar hızlandırıldı. Karadeniz sahiline kurulmasına karar verilen 3. Havalimanı için 120 milyon yolcu kapasitesi hedeflenirken, ihale sürecini yakın takibe alan ACTECON Rekabet ve Regülâsyon Danışmanlık firması, Rekabet Kurumu’nun ihale sürecinde gerçekleştireceği analiz detaylarını ortaya çıkardı.

Coğrafi Pazar ve Rekabet Analizi’ni kapsayan inceleme neticesinde tekel (hakim durum) olgusuna dikkat çeken ACTECON firmasının ortağı Şahin Ardıyok, başta THY olmak üzere birçok havayolu şirketinin 3. Havalimanı’nda terminal işletmeciliğine girerek dikey entegrasyon ile maliyetlerini düşürebileceklerini kaydederek, “Özellikle yer hizmetleri şirketi TGS ve catering hizmetleri şirketi Do&Co’da yüzde 50 hissesi olan Türk Hava Yolları’nın (THY) 3. Havalimanı ihalesine girerek havalimanı işletmeciliğine girebilmesi muhtemel” dedi.

 

 

İstanbul’un hem ticaret hem de turizm açısından çok hızlı büyüyen bir destinasyon haline geldiğini belirten Şahin Ardıyok, “3. Havalimanı sayesinde İstanbul çok büyük bir yolcu transit merkezi haline gelecek. THY’nin de hedeflerine ulaşabilmesi için yeni bir havalimanına ihtiyacı var” dedi. İhaleye girecek olan şirketlerin rekabet kuralları çerçevesinde hareket etmesi gerektiğine dikkat çeken Şahin Ardıyok, “Rekabet Kurumu 3. Havalimanı ihalesine katılacak olan şirketleri, diğer özelleştirme süreçlerinde olduğu gibi, Coğrafi Pazar ve Rekabet konularında analiz edecek. İstanbul’daki 3 havalimanının birbirleri ile rekabet edebilmesi için en uygun şartlar belirlenecek. Eğer elinizde birbiriyle rekabet edebilecek üç havaalanı varsa, doğru çözüm düşük fiyat ve yüksek kalite için bunları farklı ellerde tutmaktır. Bu sayede hem yolcular kazanacak hem de yolcularına daha ucuz hizmet sunabilecek olan THY’nin hedeflerine ulaşması mümkün olabilecek” dedi. Devlet Hava Meydanları ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün fiyat regülasyonunun ‘en iyi ikinci çözüm’ olduğuna dikkat çeken Şahin Ardıyok, “Nitekim rekabetçi çözümlerin bu piyasada nasıl sonuç verdiği yurtiçi hatlarda uçan yolcu sayısındaki muazzam artış ile zaten test edilmiştir” dedi.

 

 

 

Uzman ekibi ile Rekabet Kurumu’nun ihale sürecinde yapacağı analizleri gerçekleştirdiklerini ifade eden Şahin Ardıyok, Antalya’da TAV’ın kazandığı Gazipaşa Havalimanı ihalesini baz aldıklarını söyledi. Şahin Ardıyok,  “Gazipaşa Havalimanı’nın Coğrafi Pazar Analizi yapılırken etrafında bulunan Antalya, Isparta, Burdur, Bodrum ve Dalaman havalimanları incelendi. Rekabet Analizi’nde ise Gazipaşa Havalimanı’nın işletmeye açılması halinde hangi havalimanları ile rekabet edeceği masaya yatırıldı. Bodrum ve Dalaman havalimanlarının kara yolu uzaklığı ve konfor problemleri nedeniyle Antalya için rakip olamayacağına karar verilirken, Isparta ve Burdur havalimanlarının ise küçük kapasiteli olmaları rekabet açısından elenmesine neden oldu. 150 kilometre uzaklıktaki Antalya Havalimanı’nın en güçlü rakip olduğuna karar veren Rekabet Kurumu, hakim durum olgusu nedeni ile bu havalimanı işletmecisi şirketin ihaleye girip girmediğini araştırdı. İhaleye girmediği belirlenince de en yüksek teklifi veren TAV’ın Gazipaşa Havalimanı’nın işletme hakkını almasına onay verdi” diye konuştu.

 

Havayolu şirketleri terminal işletmecisi olabilir
 

3. Havalimanının 5 terminalden oluşacağını ve her terminalin ayrı ayrı ihale edileceğini beklediğini söyleyen Şahin Ardıyok, tıpkı Avrupa ve Amerika’da olduğu gibi, başta THY olmak üzere birçok havayolu şirketinin de terminal işletmeciliğine girerek dikey entegrasyon ile maliyetlerini düşürebileceğini kaydetti. AHL işletmecisi şirketin 3. Havalimanı ihalesini almasının en çok da THY’yi yakından ilgilendirdiğini ifade eden Şahin Ardıyok, ”İstanbul eğer çok büyük transit bir merkez haline gelecek ise, havaalanları arasındaki rekabetin istenen düzeyde olmaması THY’nin de işine gelmeyecektir. Bu doğrultuda THY’nin de 3. Havalimanı ihalesine girebilmesi muhtemeldir. THY’nin yer hizmetlerinde TGS’de catering hizmetlerinde ise Do & Co şirketinde yüzde 50 ortaklığı var. Bu iki alanda zaten var olan THY 3. Havalimanı ihalesine de girerek havalimanı işletmeciliğine de soyunabilir” dedi.

 

 

 

İstanbul’un gerek konumu gerekse de işlevselliği açısından önemli bir destinasyon olduğunu hatırlatan Şahin Ardıyok, “İstanbul dahil olduğu coğrafi pazar Anadolu ve Avrupa yakası ile Trakya bölgesinden oluşuyor. Coğrafi pazarı Avrupa yakası olarak aldığımızda AHL ve 3. Havalimanı bu kapsamda değerlendiriliyor. Dolayısıyla da Sabiha Gökçen Havalimanı bu kapsamın dışında kalıyor. Ancak buradaki sorun şu; eğer 3. Havalimanı’nı AHL işletmecisi alırsa, o zaman da devreye hakim durum olgusu giriyor ki, Rekabet Kurumu’nun bu neticeye onay vermesi zorlu bir süreci beraberinde getiriyor. Coğrafi pazar Avrupa ve Anadolu yakası olarak baz alındığında ise o zaman Sabiha Gökçen Havalimanı da işin içine giriyor ve kapsam genişliyor. Bu kez de ortaya rekabet unsuru çıkıyor” diye konuştu. Rekabet Analizi ile havalimanları arasındaki fiyat politikasının incelendiğini açıklayan Şahin Ardıyok, “İstanbul’da AHL işletmecisinin ihaleyi alması halinde yer hizmetlerinde ve diğer işletme konularında ne tip bir fiyat politikası izleneceği Rekabet Analizi’nin temel konusu. Bunun yanı sıra Sabiha Gökçen Havalimanı üzerinde bir rekabet baskısı oluşabilir mi? Bu da çok önemli. İncelemeler neticesinde Rekabet Kurumu’nun yine hakim durum olgusu nedeni ile AHL işletmecisine onay vermemesi söz konusu olabilir” dedi. AHL işletmecisi şirketin mevcut havalimanını 2021’e kadar işletme hakkı bulunduğunu hatırlatan Şahin Ardıyok, “3. Havalimanının 2017’de devreye girmesi planlanıyor. AHL işletmecisi şirket, eğer isterse 4 yıl önceden AHL işletmesini devretmeyi taahhüt ederek, ihaleye daha ciddi bir alıcı olarak dahil olabilir” dedi.

 

 

Öte yandan, açıklamayla ilgili Dunya.com'a yorum yapan bir hukukçu, THY'nin mevcut iştirakleriyle ihaleye girmek için yeterliliği olmayabileceğini söyledi. İstanbul'a yapılması planlanan 3'üncü havalimanı ölçeğinde bir tesisin işletmesine talip olabilmek için THY'nin mutlaka bu yeterliliğe sahip bir ortaklığa dahil olması gerektiğine işaret etti. 

İşletmeye açıldığında dünyanın en büyük havalimanlarından biri olması muhtemel üçüncü havalimanı için ihale şartnamesinin bu yıl sonuna yetişmesinin zor olduğunu ifade eden hukukçu, şartların en geç 2013'te belli olacağının açıklandığını belirtti. 

 

İhaleye Avrupa'dan, ABD'den ve Ortadoğu'dan havaalanı işletmeciliği konusunda uluslararası tecrübeye sahip dünya devi şirketlerin ilgi göstermesi bekleniyor.