Ağır ticaride sürücü sorununa ‘kanka’ çözümü

Necmi ÇELİK

Ağır ticari araçlar ve lo­jistik sektörünün kro­nik bir sürücü kıtlığıy­la karşı karşıya bulunduğurtık bir sır değil. Her şirket bu so­runu aşmak için çeşitli çözüm yolları araştırıyor.

Uluslararası Kara Taşımacı­lığı Birliği IRU verilerine göre kamyon ve çekici gibi ağır araç­larda sürücü sıkıntısı en üst se­viyeye çıkmış durumda. Son ve­riler şu anda sadece 36 ülkede üç milyondan fazla ağır vasıta sürücü pozisyonunun doldu­rulamadığını ve böyle giderse 2028 yılına gelindiğinde bu sa­yının ikiye katlanacağını göste­riyor.

IRU’nun 2024 sürücü ve­rileri sonuçlarına göre, Avrupa­lı şirketlerin yüzde 48'i gelecek yıl çekici ve kamyon şoförü po­zisyonlarını doldurmakta daha fazla zorlukla karşılaşmayı bek­liyor. Ağır ticari araç sürücüle­rinin şoförlerinin üçte birin­den fazlası 55 yaşında veya da­ha büyük ve önümüzdeki on yıl içinde bu nüfusun emeklilikle sektörden ayrılması söz konu­su olacak.

Mevcut tabloda sürü­cülerin sadece yüzde 5'i 25 ya­şın altında. Ek olarak, karayolu taşımacılığı talebinin 2025'te artması bekleniyor. Ağır tica­ri araçlarda sürücü demografik açığının önümüzdeki yıllarda artacağı ve bu gelişmenin po­tansiyel olarak sürücü maliyet­lerinin üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturacağı belirtiliyor.

CEVA sürücü kıtlığına nasıl yanıt veriyor?

Türkiye’de de faaliyet gös­teren küresel lojistik şirke­ti CEVA sürücü sorununa yö­nelik projeleriyle öne çıkmış durumda. CEVA Lojistik'ten Maria Rangel ve Pierre-Alain Saclier IRU yetkililerinin bu konudaki sorularını yanıtladı. CEVA yetkililerinin ortak me­sajı “Şimdi ana odak noktamız mevcut yeteneklerin ve sürü­cülerin sektörde korunması ol­malıdır. Bu kararlılık yeni sü­rücüleri sektöre çekmek kadar önemlidir” şeklinde oldu. So­rulara verilen yanıtlar şöyle;

CEVA, 2021'den 2022'ye kadar Kuzey Amerika'da cid­di sürücü kıtlığı yaşadı. O za­mandan beri konuyu ele al­mak için değişik projeler üzerinde çalışıyoruz. Kuzey Amerika'da işe alım süreci­ni basitleştirdik ve iki hafta­dan fazla olan işe alım süreci­ni sadece bir haftaya indirdik. Ayrıca tüm süreci daha etkile­şimli hale getirdik.

İşe alındıktan sonra, her ye­ni sürücüye oryantasyon prog­ramında onlara destek olacak bir “kanka sürücü” veriyoruz. Farklı coğrafyalara ve pazar ih­tiyaçlarına cevap vermek için kendi kaynaklarımızla (sü­rücüler ve kamyonlar) ve ta­şeronlarımızın kaynaklarını birleştiriyoruz. Sürücü kıtlığı riskine daha az maruz kalmak için tesislerimizin kalitesini iyileştirmeyi ve sürücüler için daha iyi bir çalışma deneyimi sağlamayı hedefliyoruz.

Limandan Sürücüye Programı nedir?

"Limandan Sürücüye Prog­ramı", 2021-2022'de Kuzey Amerika'da sürücü alımı üze­rindeki artan baskı sırasında sürücü kıtlığını gidermek için kuruldu. Adayların depo görev­lerinden sürücü pozisyonlarına geçmelerini veya bunun tersini sağlayarak genç nesil sürücü­leri ve kadın sürücüleri cezbet­meyi amaçlıyor. Uygun başvuru sahiplerini sürücü kursu mas­rafları ile destekliyor ve hafta­lar içinde direksiyona geçme­leri için nitelikli eğitmenlerle iş başında eğitim veriyoruz. Bu şekilde CEVA içinde kazan-ka­zan çözümü olan bir yetenek havuzu da oluşturmuş olacağız.

Doğrudan faydaları nelerdir?

Sonuçta, program mali­yetlerini düşürüyor. Çalış­mayan bir kamyonun günlük maliyeti yaklaşık 3 bin ABD dolarıdır. Mevcut sürücü ha­vuzumuzla bu durumun uzun vadede artık olmaması gere­kiyor. Ancak, sürücüleri eğit­mek için ilk yatırım gerekli­dir. Nihai hedef CEVA içinde kendi yetenek havuzumuzu yaratmaktır. Program ayrı­ca sürücüleri de destekliyor. Programdayken mevcut üc­retlerini ödüyoruz ve kişisel çözümler de üretiyoruz.

Ceva'nın başka sürüş programları var mı?

Ceva'nın çok çeşitli prog­ramları var. Programlarımız­dan bir diğerinde, işe alım ekiplerimiz, ehliyetlerini ye­ni almış sürücülere fırsatlar sunuyor. Konseptimiz sürücü kursunu bitirmiş genç adayla­rı doğrudan sürücü okulundan doğrudan sahaya çekebilme­yi hedefliyor.

Ve hemen sonra yeni sürücülere en az altı hafta boyunca eğitim veriyoruz ve ve onlara sürüş rollerini üstlen­meleri için ihtiyaç duydukla­rı deneyimi sağlıyoruz. Başka programlarımız da var. Örne­ğin, Benelüks'te CEVA için ça­lışan sürücüler, her akşam eve dönmek için Hollanda veya Belçika bölgesinde çalışmayı tercih edebiliyorlar. Ayrıca di­ğer rotaları da kullanmak ister­lerse de gece tazminatı ile gece de görevde kalabiliyorlar.

Kahraman kadın TIR sürücüleri hikayeleri

Lojistik sektöründe kadın istihdamını teşvik etmek amacıyla kurulan UND Kadın Çalışma Grubu; ka­dınların lojistik sektörün­deki istihdamını destekle­meyi, çalışma şartlarının iyileştirilmesini sağlama­yı ve kariyer gelişimle­rine katkıda bulunmayı hedefliyor. Kadın Çalışma Grubu’nun önemli proje­lerinden biri de; Kahra­man Kadın TIR Sürücüleri Hikayeleri. UND’nin Sesi Dergisi’nde yer alan iki söyleşide kadın sürücüle­rin görüşleri şöyle;

Hilal Trans’ta 2 yıldır sürü­cü olarak çalışan Gülsen Demirci, uluslararası TIR sürücüsü olmanın haya­tında verdiği en doğru karar olduğunu söylü­yor. "Ailemden ve çalış­ma arkadaşlarımdan çok destek gördüm” diyen 44 yaşındaki Gülsen Demirci, 2 çocuğu olduğunu aile­sinin de verdiği karardan dolayı çok memnun ol­duğunu söylüyor.

Ancak ilk başta aile çevresinde mesleğe karşı önyargıları n ve, tereddütleri bulun­duğunu aktaran Demirci, “Ama şimdi bu kararımın ne kadar doğru olduğunu anladılar ve büyük destek veriyorlar. TIR sürücülü­ğü kadınlara göre değil­dir algısını yıktığım için benimle gurur duyuyor­lar” diyor.

Demirci, bir sü­re yurtiçinde çalıştıktan, tecrübe edindikten sonra yurtdışı çalışmaya başla­dığını belirterek “Hem ça­lışıyorum, hem yeni yer­leri ve yeni kültürleri ta­nıyorum, hem de iyi para kazanıyorum. Bu mesleği yapmamış olsaydım bun­ların hiçbirini gerçekleşti­remezdim. Bu meslek bü­yük bir özgürlük de sağ­lıyor. Her seferimiz güzel bir macera benim için”di­yor. Demirci , karşlaştığı zorlukları mesleği sevdiği için tatlı zorluklar olarak gördüğünü ifade ediyor.

“Mesleğimi seviyorum”

Mars Logistics bünyesin­de TIR sürücülüğü yapan Nilüfer Albayrak, TIR sü­rücüsü olmanın olumlu tarafının çok fazla oldu­ğunu belirterek, “Mars’ta yurt içi taşımacılıkta çalı­şırken Türkiye’nin hemen hemen 60 ilini dolaştım. 1 senemi yurt içinde ta­mamladıktan sonra yurt dışında TIR sürücülüğü­ne başladım. Toplamda 2 yıldır TIR sürücüsü olarak çalışıyorum ve mesleğimi severek yapıyorum.

Her meslekte olduğu gibi TIR sürücülüğünün de tabii ki zor yanları oluyor. Araçla ilgili sorun olduğunda şir­ketimizi arıyoruz ve ser­vis olduğumuz yere gelip sorunu çözüyor. Tek zor­luğumuz ailelerimizden, sosyal hayatlarımızdan uzak kalmak oluyor. TIR sürücüsü olmanın güzel yanları olumsuz yanların­dan daha çok. Hem çalı­şıyorum hem de dünyayı gezme fırsatım oluyor.”