“Zeytinyağı ihracatı düşüşte”

Türkiye, dünya genelinde Tunus, İspanya, İtalya ve Portekiz'in ardından zeytinyağı ihracatında 5. sırada yer alıyor. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Davut Er, rakip ülkelerle karşılaştırdığımızda zeytinyağımızın kalitesi eşit olsa da pazar payının daha düşük olduğuna dikkat çekti. Er, “Fiyatlarımız yüksek geldiği için şimdilik hakkettiğimiz yerde değiliz” diyor.

Davut Er, “Geçtiğimiz yıl Türkiye geneli zeytinyağı ihracatı 14 bin 856 ton olarak gerçekleşti, bu miktara karşılık 66 milyon dolar tutarında döviz geliri elde edildi. 92 bin 130 ton zeytinyağı ihracatına karşılık 292 milyon dolar gelir elde edilen 2012/2013 sezonu ile karşılaştırıldığında, 2014/2015 sezonu zeytinyağı ihracatı yüzde 77 oranında gerilediği görülüyor” diye konuştu.

Özlem EROL

- Geçtiğimiz sene zeytinyağı ihracatı açısından nasıl geçti? Sektör hedeflerine ulaştı mı?

Geride bıraktığımız 2014/2015 sezonunun tamamında (01.11.2014-31.10.2015 dönemi) Türkiye geneli zeytinyağı ihracatımız 14 bin 856 ton olarak gerçekleşmiş, bu miktara karşılık 66 milyon dolar tutarında döviz geliri elde edilmiştir. Bu rakamlar önceki sezonda yani 2013/2014 sezonunda 26 bin 343 ton zeytinyağı ve 99 milyon dolar tutarı olarak gerçekleşmiştir. 92 bin 130 ton zeytinyağı ihracatına karşılık 292 milyon dolar gelir elde ettiğimiz 2012/2013 sezonu ile karşılaştırdığımızda ise, geride bıraktığımız 2014/2015 sezonu zeytinyağı ihracatımızın yüzde 77 oranında gerilediği görülmektedir.

2014/2015 sezonunda (01.10.2014-30.09.2015 dönemi) Türkiye geneli sofralık zeytin ihracatımız ise miktar olarak 71 bin 474 ton olarak gerçekleşmiş, değer olarak ise 125 milyon dolar tutarında döviz geliri elde edilmiştir. Bir önceki dönemde ise 79 bin 650 ton sofralık zeytin karşılığında 136 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirilmiştir.

İhracattaki düşüşün nedeni nedir?

Dönemsel olarak ihracattaki düşüşün en önemli nedeni; iç pazardaki fiyatların yüksekliği ve yurt dışındaki üretim eksikliğinin de etkisiyle fiyatların daha da yükseleceği beklentisi ile elde ürün tutulmasıdır.

Bu sene durum nedir?

İçinde bulunduğumuz 2015/16 ürün yılı başında rekolte beklentisinin 142 bin ton düzeylerinde tahmin edilmesi ve İspanya gibi rakip ülkelerdeki üretim eksikliği gibi nedenlerle sezon başında 20 TL civarında başlayan üretici fiyatları son dönemlerde 7-8 TL düzeylerine geriledi.

Sezon başında 142 bin ton olarak açıklanan ülkemiz zeytinyağı rekoltesinin sonradan 170 bin ton düzeylerinde gerçekleştiği ortaya çıktı. Bu durum, rekolte tesbitinin daha gerçekçi şekilde yapılması gerektiği sonucunu ortaya koyuyor. Sezon başında üreticiye zeytinyağını 20 TL’den düşük fiyata satılmaması gerektiği, dünyada da üretimin az olduğu yönündeki bazı açıklamalar maalesef üreticisinden ihracatçısına ve tüketiciye kadar herkesin aleyhine sonuçlar doğurdu. İç piyasada bizim tespitlerimize göre marketlerdeki satışlar yüzde 45’lere varan düzeylerde geriledi. Bu da demek oluyor ki; geçtiğimiz yıl kişi başına 1,5 litreyi aştığı tahmin edilen tüketim miktarı 1 litre düzeylerine kadar geriledi, üretilen 170 bin ton zeytinyağının ancak 80 bin ton civarı iç piyasada tüketilebildi. Daha kötüsü ise, önceki dönemde tüketim tercihini sağlık gerekçeleri ile zeytinyağından yana kullanmaya başlayan tüketicilerimizin önemli bir kısmını sezon başındaki yüksek fiyatlar nedeniyle kaybettik.

1 Kasım 2015-28 Haziran 2016 dönemi itibariyle zeytinyağı ihracatımız 2014-2015 sezonu ile karşılaştırdığımızda 52 milyon dolardan 32 milyon dolara, yüzde 46 gerilemiş durumdadır.

- Zeytin ve Zeytinyağı üretiminde durum nedir?
Ülkemizin 2023 yılı zeytinyağı üretim hedefi 650 bin ton, sofralık zeytin üretim hedefi 1 milyon 200 bin tondur. 9 yıl önce 90 milyon dolaylarında olan Zeytin ağacı varlığımız bugün 170 milyonu geçmiş durumdadır. Önümüzdeki birkaç yılda kültürel bakım ve doğa şartlarının uygun olması durumunda zeytinyağı rekoltemizin 400 bin tona ulaşabileceği tahmin edilmektedir.

- Zeytinyağı ihracatında rakip ülkelere göre durumumuz nedir?

2014-2015 sezonunda en çok zeytinyağı ihracat eden ülkeler sıralamasında ülkemiz, Tunus, İspanya, İtalya ve Portekiz'in ardından 5. sıradadır. Önümüzdeki dönemde lisanslı depoculuk, dane zeytine üretim primi, yüksek teknoloji ile rekolte tespiti gibi bazı eksikliklerin öncelikle giderilerek ihracata uygun yeni plantasyonların, yeni pazarlara girişin, küçük ambalajda üretim ve ihracatın ve yeni ürünlerin teşvikleri gerekmektedir.

Rakip ülkelerle karşılaştırdığımızda zeytinyağımızın kalitesi eşit olsa da pazar payımızın daha düşük olduğunu görüyoruz. Fiyatlarımız yüksek geldiği için şimdilik hakettiğimiz yerde değiliz.

Daha fazla ambalajlı ürün gönderilmesi ve rakip ülkelerin tedarikçisi konumundan uzaklaşılarak dış pazar payımızın daha da artırılabilmesi için aradaki farkın bir şekilde kapatılması gerekmektedir. Dünya genelinde sızma zeytinyağı üretici fiyatlarına baktığımızda, Mısır: 6,5 TL/kg, Tunus: 7,5 TL/kg, Yunanistan: 9,5 TL/kg, İspanya: 10 TL/kg, Türkiye: 14,5 TL/kg
olduğu görülmektedir.

Bu itibarla, fiyat olarak rekabet edebilmemiz için; zeytinyağında, İspanya ve Türkiye arasındaki fiyat farkını (4,5 TL/kg fark) dengelemek için 4.500 TL/ton,sofralık zeytine ise 2.000 TL/ton prim, prina yağı için de bu rakamların yüzde 50'si kadar destek verilmesi veya, üreticiye zeytinyağına kg başına 2 TL, yemeklik zeytin danesinde ise 0,25 TL prim verilmesi gerekmektedir.

İhracatın artması için ne gibi çalışmalar yapılıyor?

Uluslararası arenada, rakiplerimiz ile rekabet edilebilmesini teminen, ağaç varlığımızın ve verimliliğinin artırılması yönündeki çalışmalara hız kesmeden devam edilmelidir. Zeytin üretimini artırmaya yönelik verilen teşviklerin yeni zeytin çeşitlerini de kapsayacak şekilde genişletilmesi ve ilgili bölgelerdeki iklim şartlarına uygun farklı çeşitlerde zeytin ağaçlarının dikimine destek verilmesi son derece önem arz etmektedir.

- İhracatta yeni hedef ülkeler var mı?

İhracatta hedef ülkeler zeytin ve zeytinyağı için farklılık gösteriyor. Zeytin için; Almanya, Irak Romanya, Birleşik Devletler, Birleşik Krallık, Fransa, Kanada, Avustralya, Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Japonya ve Çin hedef ülkeler arasında yer alıyor.

Birleşik Devletler, Japonya, Irak, Birleşik Arap Emirlikleri, Almanya, Çin, Güney Kore, Kanada, Hindistan, Singapur, Brezilya, Rusya, Tayland, Hong Kong, Birleşik Krallık ve Fransa zeytinyağı ihracatında hedef ülkeler arasında bulunuyor.

- Türk Gıda Ürünlerinin Japonya ve Güney Kore pazarlarında tanıtılmasına yönelik Turquality Projesi hayata geçirildi. Bu proje hakkında bilgi verir misiniz?

Türk Gıda Ürünlerinin Japonya ve Güney Kore Pazarlarında tanıtılmasına yönelik yürütmekte olduğumuz Turquality Projemizin 1. Yıl tanıtım faaliyetleri kapsamında, 15 Haziran 2016 tarihinde Tokyo Main Dining Restaurant’ta, Michelin Yıldızlı Şef tarafından Türk gıda ürünleri ile geliştirilen menülerin hazırlanıp sunulduğu “Basın Lansmanı ve Tadım Ekinliği” gerçekleştirilmiştir. Projeye dahil olan Birliklerimiz: Ege Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, Ege Mobilya Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği, Ege Yaş Meyve Sebze ve Mamulleri İhracatçıları Birliği ve Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği’dir. Projenin Bakanlık tarafından onaylandığı tarihten itibaren; Japonların ünlü yemek tarifi sitesi COOKPAD'te TURKISH KITCHEN-Türk Mutfağı oluşturulmuş, tanıtımı yapılan gıda ürünleri ile ilgili ( kuru incir, kuru kayısı, kuru üzüm, kuru domates, zeytinyağı, defne, kekik, adaçayı, makarna, bulgur, buğday) tanıtıcı bilgiler ve 30'a yakın Türk mutfağından seçme yemek tarifleri siteye eklenmiştir. “ www.discoverturkishfood.com” web sitemiz oluşturulmuştur. Siteden ürünlere ilişkin bilgilere, yemek tariflerine, ihracatçı firma listelerine ulaşılabilmektedir.

Türk gıda ürünleriyle Michelin Yıldızlı Şef Akihiko Murata tarafından, Türk Gıda ürünleri ile Japon damak tadına uygun tarifler geliştirilmiştir. Bu geliştirilen tarifler, Tokyo Büyükelçiliği Müsteşarımız Deha Erpak, Tokyo Ticaret Başmüşaviri Musa Demir'in, Koordinatör Başkanımız Sabri ÜNLÜTÜRK ve Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Eliya Alharal'ın katılımı ile, Tokyo Main Dining Restaurantta basın mensupları, ünlü bloggerlar, gazeteci ve köşe yazarlarının, satın almacıların katılımları ile gerçekleştirilen “Discover Turkish Foods“ adlı Basın Lansmanı ve Tadım Etkinliğimizde Şef tarafından hazırlanmış ve sunulmuştur.