Sekiz aylık enerji faturası 40 milyar dolar

Naki BAKIR

ANKARA - Bu yıl iç talepte daralma ve ekonomide yavaşlama nedeniyle toplam ithalatta düşüş yaşanırken, Türkiye'nin neredeyse tamamen dışa bağımlı olduğu ve ekonomi çarkını çevirmek için gereken enerji ürünlerindeki ithalat ise hızla büyümeye devam etti. Yılın ilk sekiz ayında enerji ürünleri ithalatına ödenen fatura 40 milyar dolara yaklaştı.

DÜNYA'nın TÜİK verilerinden yaptığı hesaplamaya göre, enerji dışı ürünlerdeki ithalat tutarı ilk sekiz ayda, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7 azalarak 117.6 milyar dolara gerilerken, ithal enerji ürünlerine ödenen fatura yüzde 14.8 büyüyerek 39.1 milyar dolara ulaştı. Bu gelişmelerle sekiz aylık toplam ithalat yüzde 2.4'lük bir düşüşle 156.6 milyar dolar oldu. Enerji ürünlerinde ocak-ağustos döneminde 40 milyar dolara ithalat faturası ilk sekiz aylık dönemler itibariyle tüm yılların rekorunu kırdı. Bu dönemde toplam ithalat faturası içinde enerjinin payı yüzde 25'e ulaştı. Başka deyişle ithalat faturasının dörtte biri bu ürünler için ödendi.  Enerjide ithalat artışının devam etmesi, bu yıl toplam ithalattaki hızlı düşüş ve cari açıktaki iyileşme sürecine karşı direnç oluşturdu.

Büyük bölümü "gizli veri" kapsamında
 

Büyük bölümü "gizli veri" kapsamında
Sekiz aylık enerji ithalatının 25 milyar 375 milyon dolarla en büyük bölümünü, "gizli veri" kapsamındaki ham petrol ve diğer ürünler oluşturdu. Söz konusu tutar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.7 arttı. Veri gizliliği uygulaması kapsamında TÜİK, bir fasılda ithalatçı sayısının 3'ten az, ya da 1-2 ithalatçının hakim konumda olduğu durumlarda, ilgili ürüne ilişkin istatistiklerin açıklanmasında, mevzuat gereği "gizli veri" kriterine uyuyor. Aynı dönemde gizli veri kapsamı dışında kalan petrol ve petrolden elde edilen ürünler ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9.2 artışla 10 milyar 847 milyon dolar oldu. Gizli veri kapsamında olmayan doğal gaz ve mamul gaz ithalatı ise yüzde 13 azalarak 1 milyar 811 milyon dolara geriledi. Taş, kok ve briket kömürü ithalatı yüzde 16.7 artışla 791483 milyon, elektrik enerjisi ithalatı ise yüzde 331.6 artışla 133.4 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.

Yıllık fatura 65-70 milyar dolar arasında bekleniyor
Enerji ürünleri ithalatının izleyen dönemde de aynı oranda artması durumunda yılın tümü için 62-63 milyar dolarlık bir faturaya işaret ediyor. Ancak TMMOB Makine Mühendisleri Odası'nın projeksiyonlarında ise bu fatura 65-70 milyar dolar aralığında; daha yüksek bekleniyor. Elektrik üretiminin doğalgaz ve ithal kömüre bağımlı olduğu sürece hem enerji girdileri ithalatının, hem de içerde bu ürünlerin fiyatlarının artmaya devam edeceği ifade ediliyor. Lisans alma aşamasındaki doğalgaz santrallerinin devreye girmesi ile doğalgaz ithalatının katlanacağı, enerji girdileri ithalatına ödenen yıllık faturanın 100 milyar doları da aşacağı öngörülüyor. Oda, enerjide dışa bağımlılığı daha da artıracak olan yeni doğalgaz santral projelerine lisans verilmemesi; lisans alan projelerden yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerin lisanslarının iptal edilmesini istiyor.

Dış ticaret açığının yüzde 60'ı enerjiden

Dış ticaret açığının yüzde 60'ı enerjiden
Ocak-ağustos döneminde Türkiye, önceki yıla göre yüzde 12.1'lik artışla 4 milyar 953 milyon dolarlık da enerji maddeleri ihraç etti. Söz konusu ihracat, aynı dönemde bu ürünlerdeki 39 milyar 80 milyon dolarlık ithalattan düşüldüğünde, enerji dış ticaretinde karşı karşıya kalınan açık; başka bir deyişle de "net enerji ithalatı" 34 milyar 127 milyon dolar olarak bulundu. Ocak-ağustos döneminde enerji dışı ürünlerdeki dış ticaret açığı yüzde 47 küçülerek 22.5 milyar dolara düşerken, enerji girdilerindeki açık ise yüzde 15 büyüyerek 34.1 milyar dolara yükseldi. Sekiz ayda 56.6 milyar dolar olan toplam dış ticaret açığının yüzde 60.3'ü enerjiden kaynaklandı.