Doğalgazda zirveyi gördük

 

 

 

ANKARA - BOTAŞ'ın son 26 yılda 100 kata yakın artış gösteren doğalgaz ithalatı, 2012 itibariyle 40 milyar metreküpü aştı. Sanayide çarkların yavaşladığı, ekonomide büyümenin hız kestiği 2012'de doğalgaz tüketimindeki artış da düşük kaldı. Ancak buna rağmen doğalgaz ithalatı ve iç piyasa satış miktarında yıllık bazda şu ana kadarki en yüksek düzeylere ulaşıldı. DÜNYA'nın BOTAŞ'tan edindiği verilere göre şirketin büyük bölümünü Rusya ve İran'dan gerçekleştirdiği doğalgaz ithalatı, 2011 yılındaki 39 milyar 723 milyon metreküplük düzeyinden, 2012'de yüzde 8.5 artışla 43 milyar 92 milyon metreküpe yükseldi. BOTAŞ'ın iç piyasaya doğalgaz satışı da yüzde 5.2 artışla 39 milyar 383 milyon metreküpten 41 milyar 437 milyon metreküpe ulaştı. Böylece Türkiye'nin 1980'li yıllarda tanıştığı doğalgazda ithalat ve tüketim miktarları şu ana kadarki en yüksek yıllık düzeyler görüldü. İşte doğalgazın seyri:

 

26 YILDA 98.5 KAT ARTTI 

 

 

26 YILDA 98.5 KAT ARTTI 

 

Türkiye, 1980'lerde yaptığı strateji değişikliğiyle, ithal bir ürün olan doğalgazı enerjide temel girdi olarak tercih etti; izleyen dönemde gazın konutlar, elektrik üretimi ve sanayide kullanımını olağan üstü artırdı. 1987 yılında 433 milyon metreküp olan doğalgaz ithalatı, 1988'de 1 milyar metreküpü, 1994'te 5 milyar, 1998'de 10 milyar, 2003'te 20 milyar, 2006'da da 30 milyar metreküpü aştı. Doğalgaz ithalatı, 2007'de 36.5 milyar, 2008 yılında da 37.8 milyar metreküpe çıktı. 2009 yılında ise doğalgaz ithalatı, küresel krizin yol açtığı daralmaya bağlı olarak 33.9 milyar metreküple BOTAŞ projeksiyonlarının altında kaldı.

 

2010 yılında da 32.5 milyar metreküpe kadar gerileyen ithalat, 2011'de 39.7 milyar, 2012 yılında da 43.1 milyar metreküpe ulaştı. 2012'de BOTAŞ'ın doğalgazda iç satış miktarı da ilk kez 40 milyar metreküpü aşarak 41.4 milyar metreküp oldu. Geçen yıl ithalat artışı 3.4 milyar, iç satış miktarındaki artış da 2.1 milyar metreküple önceki yıllara göre düşük kaldı. 1987-2012 döneminde BOTAŞ'ın doğalgaz ithalatı 98.5 kat, iç piyasa satış miktarı da 78.4 kat artış gösterdi.

 

GAZIN % 80'İ RUSYA VE İRAN'DAN 

 

Doğalgaz ithalatının yaklaşık yüzde 80'i Rusya ve İran olmak üzere iki ülkeden gerçekleşiyor. Kalan kısmı ise Azerbaycan, Nijerya ve Cezayir'den yapılan ithalat ile spot piyasadan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) alımları oluşturuyor.

 

ÜÇ YÖNLÜ BAĞIMLILIK VAR

 

Türkiye'nin “al ya da öde” gibi alım anlaşmaları yanında sanayide çarkların hızlanması ya da yavaşlaması, elektrik enerjisi talebindeki seyir ve kış mevsimindeki hava koşulları, doğalgaz talebini etkiliyor. Elektrik üretiminde doğalgaz önemli bir ağırlığa sahip bulunuyor. 2005-2010 döneminde yüzde 45 ile yüzde 50 arasında seyreden doğalgazın elektrik üretimindeki payı, 2011 yılında yüzde 45 oldu. Bu oranın 2012'de de yaklaşık bu düzeyde kaldığı, 2013'te ise yüzde 44 olacağı öngörülüyor. Türkiye'nin doğalgaz boru hatları 2012 sonu itibariyle 71 ile ulaşmış durumda ve yaklaşık 10 milyon kişi gaz konutlarda ısınma amaçlı ve ocakta gaz kullanıyor. Doğal gazın kısa sürede 81 ile yaygınlaştırılması hedefleniyor.

 

TÜRKİYE GAZDA % 98 DIŞA BAĞIMLI

 

 

TÜRKİYE GAZDA % 98 DIŞA BAĞIMLI

 

Doğalgazda yaklaşık yüzde 98 oranında dışa bağımlı olunması, önemli bir arz güvenliği riski oluşturuyor. Ülkede tüketilen petrolün de büyük ölçüde ithalatla karşılanıyor olması, Türkiye'nin birincil enerji kaynakları açısından dışa bağımlılığını artırıyor. Arz güvenliği sorununun aşılması için bir yandan petrol ve doğalgaz aramalarına devam edilirken, eşzamanlı olarak mevcut yerli kaynakların daha fazla değerlendirilmesi gerekiyor. Diğer yandan, hem ithal enerji kaynaklarının hem de ithalatın yapıldığı ülkelerin çeşitlendirilmesi arz güvenliğinin bir başka önemli boyutunu oluşturuyor. Türkiye'nin bölgesinde yaşanan son karışıklıklar bu ihtiyacı daha da öne çıkardı.

 

TANAP, GÜVENLİĞE KATKI VERECEK

 

Doğalgazda tedarik kaynağı ülkelerin çeşitlendirilmesi hedefi çerçevesinde, Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesine (TANAP) yönelik hükümetler arası anlaşma 26 Haziran 2012'de Türkiye ile Azerbaycan arasında imzalanmıştı. Aynı tarihte, Türkiye ile Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Şirketi arasında ev sahibi ülke anlaşması ve BOTAŞ ile SOCAR arasında TANAP'a ilişkin mutabakat zaptı imzalandı. Azerbaycan'ın Şah Deniz II sahasından üretilecek doğalgazı Avrupa'ya ulaştıracak olan bu proje kapsamında ilk etapta 16 milyar metreküp gazın hattan taşınacağı öngörülüyor. 16 milyar metreküplük gazın 6 milyar metreküplük kısmının Türkiye'ye satılması, 10 milyar metreküplük kısmının ise Bulgaristan ve Yunanistan sınırından Avrupa'ya iletilmesi planlanıyor.

 

DEPOLAMA KAPASİTESİ ARTIYOR

 

Doğalgaz iletim altyapısının temel tüketim alanlarını kapsayacak düzeyde genişletilmesi ve doğalgaz kullanımının özellikle konut sektöründe giderek yaygınlaşması bu kaynak açısından arz güvenliği konusunu çok daha önemli hale getirdi. Hem arz güvenliği kaygıları hem de mevsimsel talep dalgalanmaları depolama kapasitesinin artırılmasını zorunlu kıldı. Bu yöndeki çalışmalar kapsamında Kuzey Marmara ve Değirmenköy sahalarındaki depolama tesislerinin kapasite artırma projeleri ile Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesine devam ediliyor. Diğer yandan, Kuzey Marmara sahasındaki depolama tesislerinin BOTAŞ dışındaki doğalgaz ithalatı ve toptan satışı için lisansa sahip firmalara kullandırılmasına yönelik düzenleme, geçen yıl Resmi Gazete'de yayımlandı ve BOTAŞ dışındaki tarafların

gazı 1 Haziran 2012'den itibaren depolanmaya başladı. 2013 Yılı Programı hedefleri kapsamında; Değirmenköy Tevsi ve Çevre Doğal Gaz Sahaları Depolama Projesi ve Kuzey Marmara Depolama Tevsi Projesi kapsamında faaliyetlere devam edilecek. Öncelikle mevcut doğalgaz depolama tesislerinin (Kuzey Marmara ve Değirmenköy-Çevre sahaları) gaz çekim kapasiteleri artırılacak. Tuz Gölü Doğalgaz Depolama Tesisi Projesi ivedilikle gerçekleştirilecek.