Çinli dev, elektrik dağıtımı işine göz kırpıyor

Mehmet KARA

Çin'in 35 yıllık köklü şirketi China Machinery Engineering Corporation (CMEC), Türkiye'deki faaliyetlerini genişletiyor. 1980'lerde küçük ölçekli hidroelektrik santrali projelerinin mühendislik ve ekipman tedarik işlerini üstlenerek pazara giren CMEC, 1990'larda Türkiye Kömür İşletmeleri'nin (TKİ) ilk yeraltı madeni mekanizasyon sistemini devreye soktu. Daha sonra termik santral kurulumları da gerçekleştiren CMEC, halen Ciner Grubu'nun Silopi'deki alkali yakıtlı termik santralinin inşasını sürdürüyor, Eren Holding'e de hizmet sunuyor. Son 15 yılda 600 MW'lik bir süperkritik kömür santrali de dahil, Türkiye'de 3 milyar dolarlık projeyi hayata geçiren CMEC'in devam eden projelerinin büyüklüğü de 1 milyar dolar.

Türkiye enerji pazarında daha etkin olmak isteyen CMEC, önceki gün İstanbul'da bir etkinlikle faaliyetlerini, ürünlerini ve çözümlerini tanıttı. "CMEC: Başarıya giden yoldaki ortağınız" başlıklı etkinliğe, enerji sektörüyle ilgili proje sahipleri, yatırımcılar, finansörler ve profesyoneller de dahil geniş bir paydaş topluluğu katıldı. Bu etkinliği Türkiye pazarındaki iddialarını ortaya koyma fırsatı olarak değerlendiren CMEC Başkanı Zhang Chun, DÜNYA'nın sorularını cevapladı.

Türkiye pazarı sizin için ne ifade ediyor?

Türkiye, mevzuat ve politikalar bakımından olgun bir pazar. Bunu Afrika başta olmak üzere gelişen pazarlardaki tecrübelerimizden çok iyi biliyoruz. Türkiye ekonomisi, büyük hızla gelişiyor ve bu açıdan dünyada yepyeni bir büyüme alanı. Enerji, özellikle de elektrik, ekonomik gelişmede çok önemli bir faktör. Türkiye'nin elektrik üretim kapasitesini 10 yıl içinde ikiye katlamak gibi bir vizyonu var. Halen Türkiye'de kişi başına elektrik tüketimi Avrupa Birliği ortalamasının yüzde 30'ları düzeyinde. O yüzden Türkiye'nin elektrik üretim sektörünü ciddi potansiyel taşıyan bir alan olarak görüyoruz.

Sizce burada nasıl bir yatırım ortamı var?

Görüyoruz ki yerli kömüre önem veriliyor. Bundan sonra bir süre özellikle yerel kömür öne çıkacak. Ayrıca rüzgar ve güneşe dayalı inanılmaz bir yatırım potansiyeli var. Çünkü halen elektrik üretiminin yüzde 40'ı doğalgazdan üretiliyor ve Türkiye yüksek doğalgaz maliyeti nedeniyle yeni bir denge oluşturulabilecek.

Sizin faaliyetleriniz?

Türkiye'ye ilk olarak 1980'lerde 2-3 MW'lik HES'lerle geldik. 1990'larda Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) için yeraltı kömür mekanizasyon sistemleri kurduk. Çimento sektörüne ekipmanlar sağladık. 2000'li yıllarda ise termik santral altyapı çözümleri sunmaya başladık. İlk sözleşmemizi 2002'de imzaladık. Bugüne kadar toplam 2 bin MW'lik termik santral kurduk. Son 15 yıldaki faaliyetlerimizle toplam 3 milyar dolarlık iş yaptık. Önümüzdeki yıl Türkiye'deki devam eden projelerimiz de tamamlanırsa, toplam rakam 4 milyar dolara ulaşacak.

Bu rakamlar CMEC için ne anlam ifade ediyor?

Bugüne kadar CMEC dünyadaki toplam iş hacminde Türkiye'den büyük katkı aldı. Bu açıdan, Türkiye'nin CMEC'in toplam iş hacmi içinde Türkiye'nin payı yüzde 5'ler düzeyinde. Şu anda Türkiye'yi CMEC açısından en önemli ülke olarak görüyoruz. O yüzden Türikye pazarı için strateji ve politikalar geliştirmemiz lazım. Anahtar teslim mühendislik ve inşaat şirketi konumunun ötesine geçerek yavaş yavaş doğrudan yatırım yapan bir şirket haline geleceğiz. Önümüzdeki bir yıl içinde 50-100 milyon dolar arasında bir özkaynak yatırımı düşünüyoruz. Şu anda bunu yapmak amacıyla uygun proje ve uygun ortak arıyoruz.

Hangi alanlarda doğrudan yatırım yapacaksınız?

Bu yapacağımız yatırım, elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı alanında olabilir. Şu anda firmalarla görüşme halindeyiz. Yatırım politikamız, yerli partnerle yüzde 50'lik payı aşmadan ortaklık kurma yönünde. Türkiye inşaatta da kuvvetli bir ülke. İnşaat teknolojileri açısından önde gelen ülkelerden birisi. Ona bakarak, mühendislik ve yapım işlerinde de yerel partnerlerle birlikte çalışmak üzere sektörü izliyoruz. Projelerde satın alma ve tedariki Türkiye'den sağlanmayı düşünüyoruz.

Aldığınız bu kararlarda Türkiye'nin bölgesel konumunun etkisi nedir?

Türkiye Asya ve Avrupa arasında bir bağlantı ülkesi. Bu yüzden sadece Türkiye'ye bakmıyor, ülkenin bu rolüne de büyük önem veriyoruz. Sadece Türkiye'de değil, Ortadoğu, Batı Asya ve Doğu Avrupa ülkelerinde de Türk firmalarıyla birlikte ortak iş yapmak istiyoruz. Ayrıca 15 yıldır özel sektörle çalıştık, bundan böyle kamu projelerinde de rol üstlenmeye çaba göstereceğiz. Bu arada müşteri 'tanrı'dır. Üretime geçen santraller için satış sonrası servis hizmetlerine de büyük önem vereceğiz. Bunun için gerekli bir hizmet firması kuracağız. Yedek parça satış sistemi de kurmayı düşünüyoruz.

Anladığımız kadarıyla yeni bir organizasyona gidiyorsunuz...

Ankara'da bir ofisimiz var. İstanbul'da da açacağız. Bu ofisin iki rolü olacak. Bütün Türkiye'deki müşterilerimizin yanı sıra, Doğu Avrupa ve Ortadoğu ülkelerindeki işlerimizi de İstanbul'dan takip edeceğiz. Türkiye'deki projelerin finansmanı konusunda Çin Eximbank'ı başta olmak üzere Çinli kuruluşlarla da çalışıyoruz, özel finans modelleri geliştiriyoruz.

Özelleştirmelere ilginiz?

Türkiye'de dünyadaki pek çok ülkede olduğu gibi elektrik üretim özelleştirme süreçleri yaşanıyor. Çeşitli modeller bulunuyor. Dağıtım özelleştirmelerine gelince... Dağıtım sistemi politikalarına dikkat ettik, riske karşı nasıl önlem alacağız, bunun üzerinde çalışıyoruz...

CMEC'in Türkiye'deki ilkleri

- İlk Eximbank finansmanı

- İlk akışkan yataklı termik santral projesi

- İlk konteyner XR sistemi

- İlk yeraltı kömür ocağı mekanizasyonu

- İlk doğal maden sondası fabrikası

- İlk dik kuyu yöntemiyle madencilik modeli

CMEC İzmir'deki 55 MW'lik bir RES projesini üstlendi

Çinli CMEC, Türkiye'de ilk kez bir rüzgar santrali projesi üstlendi. Bu konudaki iyi niyet anlaşması, İstanbul'da düzenlenen "CMEC: Başarıya giden yoldaki ortağınız" etkiliği sırasında imzalandenı. Anlaşmaya göre, Yander Elektrik'in İzmir'de kuracağı 55 MW'lik rüzgar yatırımının anahtar teslim proje ve mühendislik işlerini CMEC üstlendi.