Türk mimarların yurtdışında etkisi artıyor

KEZBAN KARABOĞA / İSTANBUL

“Bürokrasi savmak için imzası gereken mimar’ devri geride kaldı. İnşaat ve gayrimenkuldeki hızlı gelişme; büyük, uluslararası işler yapan, markalı mimarlık şirketlerinin yolunu açtı. Türk mimarlık şirketleri dünyaya açıldı. DÜNYA’nın tespitlerine göre 10’dan fazla ülkede 20 civarında ofis açmış durumdalar. EAA, Tabanlıoğlu, ERA, GAD, Öncüoğlu+ACP gibi şirketlerin önemli dünya kentlerinde ofisleri bulunuyor. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Başkanı Sami Yılmaztürk, “Hiç görmediğimiz, 100’den fazla mimar çalıştıran mimarlık büroları oluştu” dedi.

Yurtdışında aldıkları işler onlarca… Oteller, iş merkezleri, üniversite binaları, kültür sanat binaları… Yarışmalarda dünya çapında mimarlık kuruluşlarıyla kapışıyorlar. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Sami Yılmaztürk, “Hiç görmediğimiz, 100’den fazla mimar çalıştıran mimarlık büroları oluştu. Türkiye içinde, yurtdışında, yabancı bürolarla ortaklı kuruyor, iş yapıyorlar” dedi. 

Özer+tulgan Architects’in Riga, Letonya, Tiran ve Arnavutluk’ta otel projeleri var. Team Fores Mimarlık’ın Kuzey Irak, Senegal, Katar, Azerbaycan yaptığı projeler bulunuyor. Erginoğlu ve Çalışlar Mimarlık’ın sadece Azerbaycan’da 14, ayrıca 7 farklı ülkede projeleri var. Öncüoğlu+ACP, Moskova’da ofis, alışveriş merkezi dahil 10 civarında proje gerçekleştirdi. Irak’ta ofis, Libya’da havacılık merkezi, Gine’de bakanlık binası projelerinde çalıştı. Azerbaycan ve Kazakistan’da da önemli projeler gerçekleştirdi. Yurtdışına açılım konusunda en başarılı firmalar arasında. Çinici Mimarlık, Mekke Al-Haram Camisi, Büyük Mısır Müzesi, Tallal Camii, Haileybury Astana Okulu gibi dış projeleri gerçekleştirdi. Evrenol Arcitects; Suudi Arabistan’da Kral Halit Üniversitesi yönetim binası, Jabal Omar Development için Westin&Sheraton Otelleri, Kazakistan’da Astana Zhastar Palace, Kiev’de Padol Hotel Gençlik ve Kültür Merkezi, Bakü’de Excemsior Hotel, yine Azerbaycan’da projelerini gerçekleştirdi. 

Nevzat Sayın Mimarlık; Kazakistan’da Astana Kuleleri’ni yaptı. Irak’ta konut ve çarşı, Kerbela’da Al Afaf Alışveriş Merkezi’ni Stockholm’da mağaza işleri gerçekleştirdi. Avcı Arcitects; Londra’da kurulan şirket İngiltere’nin yanı sıra İtalya, Macaristan, Suudi Arabistan, Gana, Sırbistan, Çek Cumhuriyeti, Slovenya’da birçok proje gerçekleştirdi. Bu şirketler işin tamamı değil, daha birçok mimarlık şirketi ve dış proje söz konusu. 

Yurtdışından ödülle dönüyorlar 

Türk mimarlık şirketleri yurtdışında yaptıkları işlerden ödüllerle dönüyorlar. Melkan Tabanlıoğlu, Ekvator Ginesi Cumhurbaşkanı’nın Trablus’ta gördüğü bir merkezin aynısını istediği için Sipopo Kongre Merkezi’ni 5 ayda teslim etti. Afrika- Tripoli’de yaptığı Tripoli Kongre Merkezi ve Kazakistan Astana Arena projeleri ile International Property Awards (En iyi Kamu Yapısı) dalında Uluslararası Mimarlık Ödülleri aldı. Tabanlıoğlu’nun ayrıca Astana’da bir tren istasyonu, Doha’da bir müze ve Dubai’de Crystal Tower işlerinin inşaatı devam ediyor. Emre Arolat Architects (EAA), Singapur’daki Dünya Mimarlık Festivali’nden Abdullah Gül Üniversitesi Şehir Kampüsü Projesi ile “Eğitim Yapıları” kategorisinde birincilik ödülü sahibi. EAA, aynı festivalde geçtiğimiz yıllarda toplam 12 proje ile finale kaldı. 2011 yılında Antakya Müze Otel ve Sancaklar Cami projeleri ile ‘Highly Recommended’ ödülünün sahibi oldu. Çinici Mimarlık; TBMM Camii proje ve inşaatı dolayısıyla verilen 1995 ağa han ödülünü aldı. 

Binalar artık ‘mimarlarıyla’ anılıyor 

Türk mimarlık şirketleri Türkiye’de bünyelerinde ortalama 40- 50 mimar istihdam ediyor. (Ancak 100’den fazla hatta 200 mimar istihdam edenler de var) Yabancı mimar istihdamı da artıyor. DÜNYA’ya açıklamalarda bulunan mimarlar “Ciroların arttığı bir gerçek” ifadelerinde bulundular. 

Tabanlıoğlu Mimarlık’tan Melkan Gürsel Tabanlıoğlu, “İnşaat sektöründeki yoğun üretimin doğurduğu ihtiyacın yanı sıra mimarla yapılan binalar da arttı. Yakın zamana kadar bir mimarı olsa da binalar yatırımcının adıyla bilinirdi. Bugün daha fazla mimardan, mimarlıktan bahsediliyor. Günümüzde politikacılar dahi; kendilerini, ileriye dönük yatırım sözlerini, mimari projelerle ifade etmeyi artık daha çok tercih ediyorlar” diye konuştu.

2015 Türk mimarlar için nitelikli ve yoğun geçecek

Her dönem 30 proje çalışıyoruz 

Her dönemde yaklaşık 30 proje çalıştıklarını ifade eden Tabanlıoğlu Mimarlık şirket ortağı Melkan Gürsel Tabanlıoğlu,”Bunların bazıları yarışma, bazıları inşaat aşamasında, kimi 4 yıldır sürüyor, kimi ise konsept çalışması. Zorlu Levent Ofis Kulesi, Selçuk Ecza Genel Müdürlük ve Senegal Kongre Merkezi, ayrıca ödüllerle de uluslararası mimarlık ortamlarında yer aldılar. Selçuk Ecza Genel Müdürlük binasının MIPIM 2015’te de ödül aldı” dedi. 

4 büyük ölçekli işimiz var 

2014 cirolarının 10 milyon TL’nin üzerinde gerçekleştiğini belirten TeamFores’in kurucu ortağı Serter Karataban, “Toplamda 10-12 proje yaptık. Şu anda anlaşmasını yaptığımız 4 büyük işimiz var. Yurtdışı işleri genelde proje işleri oluyor. Belçika’da bile ofis yaptık. Ortadoğu, Kuzey ve Batı Afrika, Türki Cumhuriyetler'de, Türk mimarlar hep cazibesini sürdürdü. Onlar bizimle çalışmak istiyorlar, biz de onlarla” diye konuştu.

Azerbaycan ve Katar'la ilgiliyiz 

Son 5 yılda yıllık cirolarını 2-3 milyon lira civarında seyrettiğini kaydeden MuuM’un kurucu ortakları Murat Aksu ve Umut İyigün de, “2014'te 15 civarında proje yaptık. 2-3’ü 100 bin metrekarenin üzerindeydi. 2015 oldukça durgun başladı ama bizim yürüyen büyük metrajlı işlerimiz var. Yurtdışı projelerimiz oldu. Özellikle Azerbaycan ve Katar ile çok ilgiliyiz. Son yıllarda, bu ülkelerde Türk proje firmalarına ilgi oldukça arttı” dediler. 

Ciromuzu ikiye katlayacağız

2014 yılı cirolarının 2.6 milyon TL olarak gerçekleştiğini belirten Özer+tulgan Architects Mimarlığın kurucu ortakları Emre Özer ile Tayfun Tulgan, “2015 yılında bunu neredeyse ikiye katlayacağımızı düşünüyoruz. 2014’te yaklaşık 8 proje gerçekleştirdik. 2015’te 14 proje ve fazlası olacak gibi görünüyor. Şu anda Riga, Letonya ve Tiran, Arnavutluk’ta Otel projelerimiz var. Ofisimizde 32 mimar istihdam ediyoruz” dediler.

Emlak yatırımcısı dünyada gördüğünün aynısını istiyor

Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Sami Yılmaztürk, sektördeki gelişmeleri şöyle değerlendirdi: “TOKİ, belediyeler, kamu eliyle çok ciddi sayıda iş yaptırılıyor. İstanbul’un çeperlerinde gördüğümüz çok sayıda konut belli mimarların elinden çıkıyor. Dünyayı gören işveren ya da emlak yatırımcısı, dünyada gördüklerinin aynısını istiyor. Türk mimarlar da dünyada gördükleri binaları tekrarlıyor. Mimarlık kimliksizleşiyor. Bunun için de uluslararası ilişkiler gerekiyor. O yüzden de işler belli ellerde toplanıyor. Bir tarafta hiç görmediğimiz, 100’den fazla mimar çalıştıran mimarlık büroları oluştu ama diğer taraftan işsizlik arttı. 45 bin mimar var. Bu kadar inşaat işine karşın mimarlar arasında daha önce hiç yaşamadığı ölçüde işsizlik var. Bürolar Türkiye içinde de yurtdışında da hem oradaki bürolarla ortaklı kuruyor, iş yapıyorlar. Emlak yatırımı, en fazla kar getiren sektör. Tabii, çok değerli işler yapanlar var. Kaliteli işlerde ödül veriyoruz. Ancak kimin elinden çıkarsa çıksın dünyanın dört bir tarafında gördüğümüz binaların Türkiye’de aynısını görmek iyi değil. Mimarlık okullarının sayısı kontrolsüz artıyor. Zahmetli ve pahalı bir eğitim. Yetenekli mezunlar dışında nitelikli mezunların sayısı oldukça az ve bunların sayısı sektörün ihtiyacının çok altında.”