'AVM’lerde dolardan TL'ye geçiş kademeli olmalı'

İrem ÇETİNGÖZ

Alışveriş merkezlerine döviz kuru üzerinden kiralama yapılmasının önüne geçecek kanun hazırlığı perakende sektöründe olumlu yansıma buldu. Sektör temsilcileri kanunun ‘tarihi’ bir dönüşüm yaratacağını belirtirken, dolar ve euro ile yapılan kontratlarda sürenin 5 yıldan başladığı, bu noktada kademeli bir dönüşüm gerektiği vurgulandı.

AVM’lerin yüzde 60-70’inin dövizle kira aldığını söyleyen Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü, "Bunun sebebi de bu AVM’lerin döviz ile borçlu olması. Bu durum nasıl dengelenecek. Berat Albayrak bu AVM’leri kapsam dışı tutacaklarına dikkat çekti. Bir diğer unsur da Türkiye’deki AVM’lere yabancıların 15 milyar dolar, yaklaşık 100 milyar TL’lik yatırımı var. Kaçmalarını istemeyiz. Bilakis perakendeciler yabancı yatırımcının Türkiye’ye daha fazla gelmesini ister" dedi. TL ile ticareti desteklediklerini aktaran Belgü, ancak piyasanın gerçeklerinin de düşünülmesi gerektiğini belirterek ekledi: “Gerçekleri TL’ye nasıl uyumlu hale getiririz onu konuşmalıyız.” Halen AVM’lerin doluluklarının yüzde 95 seviyesinde olduğunu belirten Belgü, “Ziyaretçi sayılarında da artış var. Bu kanunla birlikte kapanan AVM’lerin olacağını düşünmüyorum. Türkiye’deki ticaret enfl asyonun üstünde artıyor. Ciroda problem yaşanmıyor. Dövizdeki iniş çıkış perakendecinin kârlılığını etkiliyor” dedi. AVM’lerde sözleşmelerin 5 yıldan başladığına dikkat çeken Belgü, mevcut kira kontratlarının geçmişe yönelik değiştirmenin mümkün olmadığını söyledi. Düzenlemenin kademeli olarak yapılacağını belirten Belgü, bir kısmının hedge edileceğini, bir kısmının TL’ye döneceğini ve bir kısmının da şu anki döviz haliyle tutularak geçiş döneminin atlatılmasının doğru olacağını kaydetti.

“Yabancılar bu işten çok memnun”

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel ise AVM’lerde dövizle kiralama modelinin sona ermesinin perakende sektörüne olumlu yansıyacağını söyledi. Öncel, “Kiralamanın günlük kurdan yapıldığı AVM’ler tarafında ciddi sıkıntı olduğunu biliyoruz. Bize çok ciddi şekilde kolaylık sağlayan AVM’lerin de olduğunu belirtmek istiyorum. Maliyetlerimizi hesaplamada sıkıntılar ve kontrol edemediğimiz genel giderlerimiz var. 100’ün üstünde AVM’den günlük kur ile fatura geldi. Ayın 1’inde dolar 5.80’miş. Ayın 3’ünde kirayı ödüyoruz. Kur 6.20 diye ek fatura gönderiyorlar. Burada hakkaniyet yok” diye konuştu. ‘Bu kanunla birlikte kapanan AVM olur mu?' sorusunu Öncel, şu şekilde cevapladı: “Türkiye çok önemli pazar, kimse kolay kolay vazgeçemez. AVM’lerin üçte ikisinin kiracısıyla sorunu yok. Üçte biri de bu modele adapte olacak. Aynı lokasyonda 3-4 tane AVM’den iyi yönetilen kalacak, diğerleri kapanacak. Türkiye turizmde büyük hamleler yapacak. Ciddi bir turist ilgisiyle karşı karşıya kaldık. Yabancılar için İstanbul’un her yeri bir AVM. Bence yabancılar da bu işten çok memnun.”

“Sektör doğru yere oturacak”

Penti Yönetim Kurulu Başkanı Sami Kariyo da kararın tüm sektörü kapsayan çok doğru ve tarihi bir karar olduğunu söyledi. Kariyo, şöyle devam etti: “Yaşadığımız çok iyi bir dönem değil. Ticaretin risk yönetimi kurallarının birincisi hangi para biriminden satıyorsanız, borçlanmanızın da o para biriminden olmasıdır. TL ile satıyorsunuz, kira yabancı para birimi cinsinden. Bu kabul edilebilir değil. Şimdi bu kanunla sektör çok doğru bir yere oturmuş olacak.”

"Kapanan AVM olabilir"

Alkaş Yönetim Kurulu Başkanı Avi Alkaş, kanunun yürürlüğe girmesi durumunda kapanan AVM’lerin olabileceğini söyledi. Şu anda bile sıkıntıya düşen AVM’lerin olduğuna dikkat çeken Alkaş, “Ekonominin kuralıdır; başarılı olamayan çekilir. Dengeyi korumalıyız. Bu kriz diğerlerinden farklı. Sağlık ve alışveriş turizmini geliştirerek orta yolu bulmalıyız. Türk markalarını mağaza açmak için yurtdışına yönlendirmeliyiz" ifadelerini kullandı.

Kiracıya tazminatsız çıkma hakkı tanınmalı

Önemli olanın kiracıya cezasız, tazminatsız çıkma hakkı tanınması olduğunu vurgulayan BMD Başkanı Öncel, “Bu gerçekleştirildiği takdirde, arz-talep dengesine bakılarak hangi AVM’de talep daha fazlaysa, arz-talep dengesini bulacak şekilde TL ile kiralamalar yapılacaktır. Biz yeni kiraların hangi kur seviyesinden belirlenmesi gerektiğini konuşmaktan ziyade, serbest çıkış hakkını kazanmak istiyoruz. Kapatmak istediğimiz mağazalarımızı biran önce kapayalım, verimli noktalarımıza odaklanalım istiyoruz. Böyle bir hakkı elde ettiğimiz takdirde, AVM ler kiracısının çıkmaması için fi yat indirimine gidecektir” diye konuştu. Öncel, kendileri için en hayati konunun kira/ciro oranları olduğunu belirterek, şunları kaydetti: “Biz öncelikle buna bakıyoruz. Eğer kira/ciro oranı hazır giyim için yüzde 8 seviyelerinde olması gerekiyorsa ve bu sağlanıyorsa, kur istediği seviyeye gelsin. Burada önemli olan kur yüksekliği değil. Bizim kira/ciro oranlarımız yükseldi. Döviz o kadar hızlı arttı ki ciro artışımız onu yakalayamadı. Üstüne ciro içindeki kârlılık oranlarımız da düşünce, ciddi sorun oluştu. Kıbrıs uygulaması var. Kıbrıs Meclisi bir karar alarak kira sözleşmelerinde doları 3,80 den, euroyu da 4,60 dan sabitledi. Birçok üyemiz bu kur seviyesinin yaşanabilir olduğunu söylüyor. Birçok insan mağazasını kapama noktasına geldi. Çünkü ciddi yaptırımları var.”