Atık yemeklik yağ faydalı kimyasala dönüşecek

Başak Nur GÖKÇAM

 Dünyada atık su kirlili­ğinin yüzde 25’i, bit­kisel ve hayvansal atık yağlardan kaynaklanıyor. Amerika Birleşik Devletle­ri’nde (ABD) yapılan bir araş­tırmaya göre boru kesitindeki daralma ve tıkanmaların yüz­de 40’ı atık yağlara dayanıyor. Hem atık su arıtma tesisleri­ne zarar veren bu yağlar, hem de işletmelerde maliyet artı­şına sebep olarak tasarruf ve verimliliğin sağlanmasını da engelliyor.

Bunun yanı sıra çevreye ve ekosisteme de cid­di zararlar veren atık yağlar, deniz, göl ve akarsulara dö­küldüğünde suyun kirlenme­sine neden oluyor ve oksijen miktarını azaltıyor. Balık ve diğer canlılara da zarar veri­yor. Toprağa dökülmesi du­rumunda ise yeraltı sularının kirlenmesine neden olurken, yine köpek, ayı ve kuş türleri­nin yaşamını da tehdit ediyor.

Atık yemeklik yağ gibi biyo­kütleleri kataliz yoluyla fay­dalı kimyasallara dönüştür­menin daha sürdürülebilir bir kimya endüstrisi yaratmaya yardımcı olacağı üzerine yeni bir çalışmaya imza atan Kyus­hu Üniversitesi araştırmacı­ları, bu dönüştürme işlemini geleneksel teknik yerine ener­ji açısından çok daha verim­li olan mikrodalga kullanımı ile gerçekleştirmenin yolunu buldu.

Bu yöntem ile karbon­dioksit üretimi toplam reaksi­yon çıktısının yalnızca yüzde 1,3’üne kadar bastırılarak, hiç karbon monoksit üretilme­mesi sağlandı. Araştırma kap­samında mikrodalgalar kul­lanılarak ısıtılabilen dönüş­türme sayesinde atık yağı çok daha sürdürülebilir bir şekil­de faydalı kimyasala dönüştü­rülebilecek.

Sürdürülebilir kimyada kapı aralanıyor

Araştırmacılar, Na-ZSM-5 adı verilen bir zeolit malze­mesinin, mikrodalgalar kul­lanılarak biyokütlenin ole­finlere (plastiklerden ilaç­lara kadar her şeyi yapan bir öncü kimyasal) kimyasal dö­nüşümünü iyileştirmede et­kili olduğunu ortaya koydu. Chemical Engineering Jour­nal’da yayımlanan çalışma ile mikrodalga ısıtmasının daha enerji verimli ve sürdürülebi­lir bir kimya endüstrisine kapı açabilmesi amaçlanıyor.

Çalışmaya ilişkin değer­lendirmede bulunan Kyushu Üniversitesi Tarım Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Shun­taro Tsubaki, “Mikrodalgalar malzemelerle doğrudan etki­leşime girer ve onlara seçici bir şekilde enerji iletebilir, bu da geleneksel ısı-konvektif iş­lemlere kıyasla önemli ener­ji tasarrufu sağlar. Özellikle, mikrodalgalar gaz fazından doğrudan geçerek ve katı ka­talizörü seçici bir şekilde ısı­tarak gaz-katı katalizini hız­landırabilir. Bunu, katalizör yatağının içinde mekansal sı­cak noktalar oluşturarak ba­şarırlar» dedi.

Faydalı kimyasal oluşumunu destekliyor

En önemlisi, Na-ZSM-5’in 500°C’ye mikrodalgada ısı­tılması, geleneksel 500°C’ye ısıtmaya kıyasla dört kat daha fazla olefin üretimiyle sonuç­landı. Bu kısmen Na-ZSM- 5’in diğer bileşikler yerine olefin üretme konusundaki daha yüksek seçiciliğinden kaynaklandı.

 “Kimya sektöründeki dönüşümü tetikleyecek”

 Bulguların kimya endüstrisinin daha fazla elektriklenmesine katkıda bulunmasında etkili olacağını ve kimyasal üretimde daha sürdürülebilir yeni bir döneme yol açabileceğini belirten Kyushu Üniversitesi Tarım Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Shuntaro Tsubaki, “Mikrodalgalar güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilebildiğinden, bu temel kimyasalların sentezinin çevresel etkisini azaltabiliriz” diye konuştu.