Son Dakika: Genco Erkal hayatını kaybetti! Tiyatro efsanesi Nâzım Hikmet şiiriyle veda etti

Tiyatro ve sinema sanatçısı Genco Erkal'ın X (Twitter) ve Instagram hesaplarından sabaha karşı 03.09'da bir şiir paylaşıldı. 86 yaşındaki Erkal'ın sosyal medya paylaşımı bir veda mesajı içerirken dostları, hayranları ve tiyatroseverler endişeyle iyi bir haber bekliyordu. Ancak duayen tiyatocu Genco Erkal'ın 86 yaşında hayatını kaybettiğini belirtildi. 

Bir süredir kan kanseri tedavisi gördüğü bilinen Genco Erkal'ın hesabından yapılan paylaşımda, Nâzım Hikmet'e ait şu dokunaklı dizeler yer alyordu:

Hoşça kalın
dostlarım benim
hoşça kalın!
Sizi canımda
canımın içinde,
kavgamı kafamda götürüyorum.
Hoşça kalın
dostlarım benim
hoşça kalın...
Resimlerdeki kuşlar gibi
dizilip üstüne kumsalın,
mendil sallamayın bana.
İstemez... Tek hecesiz elveda.

Genco Erkal kimdir?

Genco Erkal 28 mart 1983’te İstanbul’da dünyaya geldi.

1959 yılından itibaren Türkiye'nin önemli özel tiyatro topluluklarında oyuncu ve yönetmen olarak çalışan Genco Erkal, 1969’da, bugün de sanat yönetmeni olduğu ve Türkiye'de politik tiyatronun gelişiminde öncü rol üstlenen Dostlar Tiyatrosu'nu kurdu.

1965’te Rus yazar Nikolay Gogol'un Bir Delinin Hatıra Defteri adlı öyküsünü tiyatroya uyarlayıp Türkiye'de Batılı anlamda metne dayalı sahnelenen ilk tek kişilik oyun olarak sahneledi. Yıllar boyunca üç farklı yorumla sahnelediği bu eser, onunla özdeşleşti. Erkal, tek kişilik oyunların ustası olarak tanındı.

Genco Erkal, Aziz Nesin'den Haldun Taner'e, Nâzım Hikmet'ten Behiç Ak'a ve Yaşar Kemal'e birçok sanatçının eserlerini tiyatroya uyarladı. 

Senfonik konserlerde birçok yapıtı anlatıcı olarak seslendirdi. 

Sinemada 1982’de At ve 1983’te Faize Hücum filmleri ile ‘En İyi Erkek Oyuncu’ dalında Antalya Film Festivali'nde iki kez Altın Portakal' aldı.

Genco Erkal'ın hayatı

Genco Erkal ilkokulu Galatasaray Lisesi’n’de okuduktan sonra orta öğrenimini Robert Kolej'de, yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi'nin Psikoloji Bölümü'nde tamamladı.

Profesyonel tiyatroya Muhsin Ertuğrul'dan gelen teklifle başlayan Genco Erkal’ın ilk profesyonel oyunu Kenter Tiyatrosu'nda sahnelenen Çöl Faresi adlı oyun oldu.

Oyunculuk hayatına Kenter Tiyatrosu'ndan sonra Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda ve Ankara'da askerlik yaparken temas ettiği Ankara Sanat Tiyatrosu'nda devam etti. 

1963’te Arena Tiyatrosu’nda sahnelenen Aslan Asker Şvayk oyunundaki Şvayk rolü ile dönemin tek tiyatro ödülü İlhan İskender Ödülü'nü kazandı. Ardından Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda Keşanlı Ali Destanı'nı yönetti.

Rus yazar Nikolay Gogol'un Bir Delinin Hatıra Defteri adlı öyküsünü tiyatroya uyarladı ve Türkiye'de oynanan ilk tek kişilik oyun olarak 1965’te Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahneledi. 

1969, 1992 ve 2014'te farklı yorumla sahnelediği bu eser, Genco Erkal’la özdeşleşti. Ankara Tiyatrosu'nda Asaf Çiğiltepe'nin sahnelediği Arturo Ui'nin Önlenebilir Yükselişi oyunu ile Brecht tiyatrosu ile tanıştı.

Dostlar Tiyatrosu'nu kurdu

Genco Erkal 1969’da Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin Güzelbeyoğlu ve Nurten Tunç ile birlikte devrimci bir tiyatro topluluğu olan Dostlar Tiyatrosu'nu kurdu.

Turhan Selçuk'un Abdülcanbaz çizgi romanının, Nâzım Hikmet'in Kerem Gibi şiirinin uyarlamalarını sahneye koydu. 1978’de Brecht'in oyunlarından uyarladığı Brecht Kabare’yi sahneledi. 

Dostlar Tiyatrosu'nun kadrosu salonsuzluk ve bütçe sorunları sebebiyle 1980'lerde dağıldı ve Dostlar, prodüksiyon tiyatrosu olarak oyunlar sahnelemeye devam etti.

Yaroslav Haşek'ten Aslan Asker Şvayk, Gogol'den Bir Delinin Hatıra Defteri, Bertolt Brecht'ten Galileo, Maxwell Anderson'dan Yalınayak Sokrates, Nâzım Hikmet'ten Kerem Gibi, Can Yücel'den Can çeşitli ödüller kazandığı ünlü rolleri arasında yer alıyor. 

Genco Erkal oyuncu ve tiyatro yönetmeni olarak birçok ödüle değer görüldü; çeşitli kurumlar tarafından yaşam boyu başarı ödülü ile ödüllendirildi.

Genco Erkal senfonik konserlerde Prokofyev’in Peter ile Kurt, Stravinski'nin Askerin Öyküsü, Fazıl Say'ın Nâzım adlı yapıtlarını anlatıcı olarak seslendirdi.

Sivas 93'ü pek çok kez sahneledi

2008'de Sivas'93 isimli belgesel tiyatro oyununu yazdı ve yönetti. Oyuncuların birden fazla role girdiği bir epik tiyatro örneği olan bu oyunda, 1993 yılında Sivas Madımak Oteli’nde çıkarılan bir yangın sonucu ölen otuz üç kişinin hikâyesini konu edindi. Oyun, Türkiye ve Avrupa genelinde sahnelendi.

2009da Amerikalı tarihçi ve tiyatro yazarı Howard Zinn tarafından 1999 yılında yazılan Marx in Soho adlı tek kişilik tiyatro oyununu güncelleyerek Marx'ın Dönüşü adıyla sahneledi.

Genco Erkal'ın rol aldığı oyunlar

1964: Keşanlı Ali Destanı : Haldun Taner - Gülriz Sururi Engin Cezzar Tiyatrosu
1964: Sırça Kümes : Tenessee Williams - Kent Oyuncuları
1965: Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı : Bertolt Brecht - Ankara Sanat Tiyatrosu
1965: Keloğlan : Birkan Özdemir - Ankara Sanat Tiyatrosu
1966: Durdurun Dünyayı İnecek Var : Anthony Newley / Leslie Bricusse - Ankara Sanat Tiyatrosu
1969: Durdurun Dünyayı İnecek Var : Anthony Newley / Leslie Bricusse - Dostlar Tiyatrosu
1969: Ha Me Ka Ha Ha Pe : Ali Tahsin - Dostlar Tiyatrosu
1969: Rosenbergler Ölmemeli : Alain Decaux - Dostlar Tiyatrosu
1970: Asiye Nasıl Kurtulur? : Vasıf Öngören - Dostlar Tiyatrosu
1970: Havana Duruşması : H.M. Enzensberger - Dostlar Tiyatrosu
1970: Nekrasof : Jean Paul Sartre - Dostlar Tiyatrosu
1971: Analık Davası : Bertolt Brecht / Mehmet Akan - Dostlar Tiyatrosu
1971: Aslan Asker Şvayk : Yaroslav Hasek / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1971: Soruşturma : Peter Weiss - Dostlar Tiyatrosu
1971: Zemberek : Başar Sabuncu - Dostlar Tiyatrosu
1972: Abdülcanbaz : Turhan Selçuk / Mehmet Akan / Engin Ardıç / Genco Erkal / Macit Koper - Dostlar Tiyatrosu
1973: Azizname : Aziz Nesin / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1973: Büyük Dümen : Art Buchwald - Dostlar Tiyatrosu
1973: Şili'de Av : Orhan Asena - Dostlar Tiyatrosu
1974: Alpagut Olayı : Haşmet Zeybek / Dostlar Tiyatrosu İşçi Kolu - Dostlar Tiyatrosu
1974: Düşmanlar : Yavuzer Çetinkaya / Maksim Gorki - Dostlar Tiyatrosu
1974: Kerem Gibi : Nâzım Hikmet / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1975: Ezenler Ezilenler : Mehmet Akan - Dostlar Tiyatrosu
1975: Ortak : Bilgesu Erenus - Dostlar Tiyatrosu
1975: Sabotaj Oyunu : Macit Koper - Dostlar Tiyatrosu
1976: Bitmeyen Kavga : John Steinbeck - Dostlar Tiyatrosu
1976: Gün Dönerken : Yavuzer Çetinkaya - Dostlar Tiyatrosu
1977: Devrik Süleyman : Aydın Engin - Dostlar Tiyatrosu
1977: İkili Oyun : Bilgesu Erenus - Dostlar Tiyatrosu
1978: Brecht - Kabare : Bertolt Brecht / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1979: Kafkas Tebeşir Dairesi : Bertolt Brecht - Dostlar Tiyatrosu
1980: Her gün Yeni Baştan : Nâzım Hikmet-Aziz Nesin-Haldun Taner-Bertolt Brecht - Dostlar Tiyatrosu
1981: Ağrı Dağı Efsanesi : Yaşar Kemal - Dostlar Tiyatrosu
1983: Galileo Galilei : Bertolt Brecht - Dostlar Tiyatrosu
1984: Yalınayak Sokrates : Maxwell Anderson - Dostlar Tiyatrosu
1985: Yaz : Edward Bond - Dostlar Tiyatrosu
1986: Ben, Bertolt Brecht : Bertolt Brecht / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1987: Bay Puntila ile Uşağı Matti : Bertolt Brecht - Dostlar Tiyatrosu
1988: Üzbik Baba : Alfred Jarry - Orhan Duru - Dostlar Tiyatrosu
1989: Buruk Ezgi : Vaclav Havel - Dostlar Tiyatrosu
1990: Aslan Asker Şvayk : Yaroslav Hasek / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1990: Merhaba : Aziz Nesin / Haldun Taner / Nâzım Hikmet / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1991: Sevdalı Bulut : Nâzım Hikmet / Mehmet Ulusoy - Dostlar Tiyatrosu
1992: Bir Delinin Hatıra Defteri : Nikolay Gogol - Dostlar Tiyatrosu
1993: İnsanlarım : Nâzım Hikmet / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1994: Birtakım Azizlikler : Aziz Nesin / Genco Erkal- Dostlar Tiyatrosu
1995: İçimdeki Çığlık: Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1996: Simyacı : Paulo Coelho - Dostlar Tiyatrosu
1997: Yosma : Bertolt Brecht / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
1998: Yalınayak Sokrates : Maxwell Anderson - Dostlar Tiyatrosu
1999: Can : Can Yücel / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
2000: Oyuncu : Tankred Dorst - Dostlar Tiyatrosu
2001: Yarışma : Laurent Baffie / Umur Bugay - Dostlar Tiyatrosu
2002: Yaşasın Savaş : Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
2003: Fay Hattı : Behiç Ak - Dostlar Tiyatrosu
2004: Buluşma : Terry Johnson - Dostlar Tiyatrosu
2005: Aymazoğlu ile Kundakçılar : Max Frisch / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
2006: Oyun Sonu : Samuel Beckett - Dostlar Tiyatrosu
2007: Sivas '93 : Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
2008: Marks'ın Dönüşü : Howard Zinn - Dostlar Tiyatrosu
2009: Kerem Gibi : Nâzım Hikmet / Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
2010: Nereye Gidiyoruz : Aziz Nesin / Genco Erkal- Dostlar Tiyatrosu
2011: Ben Bertolt Brecht : Bertolt Brecht Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu
2021: Şahdamarım : Ahmed Arif - Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu

Genc Erkal'ın rol aldığı filmler

1974: Bir Delinin Hatıra Defteri : TV filmi
1982: At : Ali Özgentürk[14]
1982: Faize Hücum : Zeki Ökten
1983: Hakkâri'de Bir Mevsim : Erden Kıral - Dostlar Tiyatrosu
1988: Keşanlı Ali Destanı : Genco Erkal
1990: Camdan Kalp : Fehmi Yasar
2008: Pazar: Bir Ticaret Masalı : Ben Hopkins
2010: Prensesin Uykusu : Çağan Irmak
2017: 7 Yüz : İnternet dizisi
2023: Genco : TV filmi

Genco Erkal'ın kazandığı ödüller

1966: 1965-1966 Dönemi Sanat Sevenler Derneği Ödülleri - En İyi Erkek Oyuncu (Bir Delinin Hatıra Defteri)
1967: 1966-1967 Dönemi Sanat Sevenler Derneği Ödülleri - Övgüye Değer Görülenler (Pazar Gezintisi ve Durdurun Dünyayı İnecek Var)
1982: 19. Altın Portakal Film Festivali - En İyi Erkek Oyuncu - At
1983: 20. Altın Portakal Film Festivali - En İyi Erkek Oyuncu - Faize Hücum
1986: 1985-1986 Dönemi Sanat Kurumu Ödülleri - En İyi Erkek Oyuncu (Yalınayak Sokrates)
1998. 2. Afife Tiyatro Ödülleri - Yılın En Başarılı Erkek Oyuncusu Ödülü (Simyacı, Dostlar Tiyatrosu)
1998: İsmail Dümbüllü Ödülü
2000: 5. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri - En Başarılı Erkek Oyuncu (Can, Dostlar Tiyatrosu)
2000: 4. Afife Tiyatro Ödülleri - Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü (Yaşamı Boyunca Tiyatro Dalında Başarılı Çizgisini Sürdürmüş ya da Tiyatro Sanatına Katkıları Bulunmuş Kişi)
2000: Avni Dilligil Ödülleri - Yaşam Boyu Başarı Ödülü
2008: Pertevniyal Lisesi - Yılın en iyi tiyatro ödülü (Sivas 93 oyunu ile)
2014: 47. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri - Onur Ödülü
2015: 20. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri - Seçici Kurul Üstün Performans Ödülü (Bir Delinin Hatıra Defteri, Dostlar Tiyatrosu)
2019: 24. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri - Sinema Onur Ödülü