Barak kadınlarının gücü ve renkli kültürü sanatla buluşuyor

Günay DEMİRBAĞ

SANKO Sanat Galerisi’nde ‘Baraklar’ temalı resim sergisini, sanatseverlerle buluşturan sanatçı, esin kaynağını Barak kültürünün renkli gelenekleri, zengin folkloru ve güçlü kadın figürlerinden aldı. Öztürkmen’e sergisi ile ilgili ayrıntıları sorduk:

Barak kültürü ve sanatına olan ilginiz nasıl başladı?

İlk görev yerim olan Gaziantep’te Halk Bilimine olan ilgim nedeni ile Gaziantep’teki Halk oyunları ekibine katıldım. Bu oyunları icra ederken giydiğim kıyafetler ve geleneksel tavırlar beni derinden etkiledi. Daha sonra evlilik yolu ile Gaziantep ili Karkamış nüfusuna geçince, eşim dolayısıyla Barak kültürünü daha yakından görmeye başladım. Karkamış Barak Ovasının tam göbeğinde yer alan bir yer. Barak geniş bir bölgeyi kapsıyordu. Türkiye’de Nizip, Karkamış, Oğuzeli, Fırat Nehri’nin kıyı bölgesi ve Suriye’nin bir kısmını da içerisine alan bir bölgedir. Eşim de halk bilimine karşı ilgiliydi ve o yörenin çocuğuydu. Bu kültürü yaşamış biriydi. Barak kadınlarının yaşam döngüsündeki duruşları beni çok etkiledi.

Sizce Barak kadınlarını diğer Anadolu kadınlarından ayıran en belirgin özellikler nelerdir?

Barak Türkmenleri dönemin şartları gereği konar göçer yaşam biçiminden yerleşik düzene geçmek için zorunlu iskana tabii tutulmuştur. Konar göçer yaşamdan, bereketli sulak yaylardan koparılarak, sıcak, kurak ve hastalığı bol olan bölgelere yerleşmeye zorlanmışlardır. Bu sıkıntılı ve zorlu süreçte aileyi ayakta tutmuş, yaşama ve geleneklerine sımsıkı sarılarak varlığını erkeğinin yanında dimdik durarak yaşamıştır. Çiçekli güllü, tozaklı kıyafetlerinden vazgeçmemiştir. Barakların, Türk Halk Müziği literatürüne geçen Barak ağzı türküleri, manileri, düğün törenleri, gelenek görenekleri ile çok zengin geçmiş bir kültürü vardır. Bu kültür Orta Asya’dan başlayan göçle bu topraklara taşınmış ve hala güncel olarak da yaşatılmaya devam edilmektedir.

Eserlerinde Barak kültürüne özgü motifleri kullanıyor

Kadın başlarında kullanılan ipekli turuncu renkli ahmediyeler, çalmalar, şekkeler, turna kuşu tüylerinden rengarenk boyanarak başa takılan tozaklar (bu gün için Turna kuşu olmadığından, tavuk tüyü boyanarak kullanılmaktadır.), Güzel görünmek, hastalıktan korunmak ve kötü ruhlardan korunmak için yaptıkları dövmeleri kullandım. Üzerlerine giydikleri çiçekli, güllü, dallı kullanım fonksiyonlu üç etekleri, ipekten yapılan kutnu kumaştan yapılan şalvarları, çiçekli basmadan yapılan salmalı göynekleri, işlemeli fermanaları, gümüş kemerleri ve ayağa giyilen yöreye özgü yemenileri görsellerimde kullandım. Bunları gündelik yaşam ve düğünlerde giydikleri kıyafetlerin ayırt edici özelliklerini resimlerinde vurgulamaya çalıştım. Özellikle gelin başlarındaki çeşitli renklerde poşuları, çalmaları, aynayı kısaca abartılı olan süslemeleri vurguladım. Barak kadınlarının yüzlerinde ve zorunlu iskanın verdiği acıyı, hüznü resimlerimde vurgulamaya çalıştım.