Önümüzdeki günlerde doğalgaza zam yapılacak. Bu zam geçen yılın sonunda yapılacak idi. Fakat yıllık enflasyon oranını olumsuz etkilememesi için zam tarihi ertelendi.
Bu zam kaçınılmaz bir zam. Fakat günümüzde zamdan da önemli olan doğalgaz'da arz talep dengesinin sağlanması.
Yaz aylarında sıcak nedeniyle klimalar çok çalışınca elektrik tüketimi artıyor. Elektrik üretiminin yarısı doğal gazlı santralardan sağlandığı için doğal gazda arz talep dengesi bozuluyor.
Kış aylarında hava soğuyunca evlerde doğalgaz tüketimi artıyor. Gene arz talep dengesi bozuluyor.
DÜNYA gazetemizde dün yer alan bir haberde, doğalgazda talep artışını karşılamak için doğalgaz ile çalışan kamuya ait santrallerle verilen gazda kısıntıya gidildiği belirtiliyordu.
DÜNYA gazetemizde önceki günlerde yer alan haberlerde Enerji ve Tabii kaynaklar Bakanı'nın daha çok likit-sıvı gaz temin etmek için Katar ve diğer ülkelerle yaptığı temaslarla ilgili haberler yayınlandı.
Yılda yaklaşık 44 milyar m3 doğalgaz tüketimimiz var. Bunun bir bölümü gaz olarak boru hatlarıyla ülkemize getiriliyor. Rusya'dan yılda 25.5 milyar m3 (% 58), İran'dan 8.2 milyar m3 (% 19) ve Azerbaycan'dan 3.8 milyar m3 (% 9) olmak üzere toplam 37.5 milyar m3 dolayındaki (% 86) gaz boru ile geliyor.
Tankerlerle sıvı halinde Cezayir'den 4.1 milyar m3 (%9) Nijerya'dan 1.2 milyar m3 (%3), spot piyasadan 1 milyar m3 (%1) olmak üzere toplam 6.3 milyar m3 (%14) gazı ise sıvı olarak ülkeye getiriyoruz.
Sıvı doğalgazın kısaltılmış ismi (LNG) -Liquid Natural Gaz-dır. Bildiğimiz doğalgaz 163 santigrat derecede soğutulunca 600 defa küçülüyor ve sıvı hale geliyor. Tankerlerle (-163 derecede) taşınıyor. Gemiden sahildeki özel terminallere boşaltılıyor. Terminallerde gaz sıvı olarak depolanıyor. Daha sonra -deniz suyu ile ısıtılınca- 600 defa büyüyor, gaz haline getiriliyor.
BOTAŞ'ın Marmara Ereğlisi'ndeki LNG tesisinin, 255 bin ton depolama ile yılda 5 milyar metreküp gaz üretim kapasitesi var.
Çolakoğlu grubu, Ege Gaz ismi ile bir şirket kurdu. Bu şirket İzmir'de Aliağa Rafinerisi yanında 400 milyon dolarlık yatırımla 280 bin m3 depolayabilen ve yılda 10 milyar metreküp doğalgazı ulusal boru hattına basabilecek kapasitede bir LNG terminali inşa ettirdi.
Cezayir ve Nijerya'dan gemilerle getirilen, spot piyasadan satın alınan sıvı gaz, bu iki LNG terminalinde gaza dönüştürülerek doğalgaz boru hattına basılıyor. Bir gemi 60 bin ton LNG taşıyor. 60 bin ton LNG ısıtılınca 100 milyon metreküp doğalgaz ortaya çıkıyor.
LNG'nin 2 önemli özelliği var: (1) Burada belli ülkelere boru hattı ile bağımlılık söz konusu değil. Dünyanın değişik ülkelerinden likit olarak gaz satın almak mümkün. (2) Burada fiyat avantajı var. Avrupa'da doğalgaz fiyatı petrol fiyatına endeksli. ABD'de talebe endeksli. LNG fiyatları da talebe göre değişiyor ama genelde doğalgaz fiyatlarının altında. LNG'de pazarlık şansı yüksek. Ancak daha çok LNG ithal edebilmek için, yeni terminallere ve depolara ihtiyacımız var.
Boru hatlarının kapasitesini kısa sürede artırma şansımız yok. İran'ın durumu sallantıda. Rusya ve Azerbaycan gazı arada sırada kesilebiliyor. Bu durumda LNG en güvenli kaynak.
Bizim kısa dönemde 2 önemli sorunumuz var. (1) LNG terminallerinin kapasitesi sınırlı. (2) Doğalgaz depolama tesislerini inşa edemedik.
Yıllardır Tuz Gölü altında doğalgaz depolama tesisi yatırımı konusu gündemde. Bu tesis yapılabilse idi, tüketimin arttığı dönemlerde arzı dengeleme şansına sahip olabilecektik.
Aynı şekilde LNG terminal kapasitemizi artırabilse idik, spot piyasadan bulacağımız LNG ile arzın yetersiz olduğu dönemlerde açık kapatılabilirdi.
Her şeye rağmen, bu kritik dönemi kazasız belasız atlatacağımız anlaşılıyor. Bu iyi ve sevinilecek bir durumdur ama, bu durum, uzun vadeli projelerin ele alınmasını ve uygulanmasının unutulmasına neden olmamalıdır.