TARIM DÜNYASINDAN / Ali Ekber YILDIRIM e-mail:aey@dunya.com Yumurta sektörü sorunlarını aşmak için birlikte hareket etmeyi öğrendi. Ülke genelinde 16 yumurta üretici birliği kuruldu. Bu birliklerin katılımı ile Yumurta Üreticileri Merkez Birliği oluşturuldu. Sektörde sağlanan bu birliktelikle tüketimin artması için tanıtım kampanyaları yapıldı. Başarılı da oldu. Hem iç piyasada tüketim arttı hem de ihracat. Sektör kabuğunu kırıp gelişmeye, büyümeye başladığında bir tarafta Irak pazarında yaşanan sorunlar diğer tarafta yem maliyetlerindeki aşırı yükselme sektörü yeniden zorlamaya başladı. Üretim tehlikeye girdi. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği'nin verilerine göre, 2007'de yumurtacıların kullandığı yemin maliyeti ton başına 491 YTL. Aynı dönemde yumurtanın tanesi 93 kuruşa mal edilerek ortalama 112 kuruştan satılıyordu. Sektörde ortalama yüzde 20 kârlılık vardı. Kâr eden sektör yeni yatırım yapmaya, mevcut yatırımlarını büyütmeye başladı. 2007'de yumurta üretimi yüzde 27 artarak 10.5 milyar adete ulaştı. Üretim artarken bu yılın başında Irak pazarında yaşanan sorunlar ihracatın gerilemesine neden oldu. Suriye üzerinden Kuzey Irak'a ihracat yapılmaya çalışıldı fakat eskisi gibi olmadı. İç piyasada fiyat düştü. Bir tarafta yem maliyeti artarken diğer tarafta fiyatın gerilemesi sektörü çıkmaza sürükledi. Bu yılın ilk 4 aylık döneminde yem maliyeti ortalama 606 YTL' ye ulaşırken, yumurtanın maliyeti de 116 kuruşa yükseldi. Maliyet artarken yumurtanın satış fiyatı 99 kuruşa düştü. Yumurta üreticileri geçen yıl yüzde 20 kâr elde ederken bu yılın ilk 4 ayında ortalama yüzde 15 zarar etmeye başladı. Habur sınır kapısı geçen ayın sonunda yeniden açıldı. Yumurtacılar ihracat için yeniden umutlandı. Fakat, Kuzey Irak yönetimi yumurtaların üzerine tarih damgalama zorunluluğu getirmesi bu umutları da boşa çıkardı. Çünkü, yumurtalara tek tek tarih yazılması ayrı bir maliyet demek. Benzer bir uygulama 2009'dan itibaren Türkiye'de de uygulamaya başlanacak. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği iki yılı aşkın bir süredir verilen mücadelenin boşa gitmemesi ve yumurta sektörünün yaşamaya devam etmesi için şu önlemlerin alınmasını istiyor: 1- İhracatın önünde en büyük engel olan kuş gribine karşı işletmelerin hastalıktan ariliğine dayanan bölümlendirme sisteminin mevzuatının çıkarılması, 2- Mısır ithalatında gümrük vergilerinin düşürülmesi, 3- Soyada uygulanan gümrük vergilerinin sıfırlanması, 4- Temel gıda maddesi olan yumurtada KDV oranının yüzde 1'e düşürülmesi. Yumurta üreticilerinin talepleri karşılanmayacak talepler değil. Ancak, önemli bir noktayı da vurgulamakta yarar var. Türkiye'nin yeterli mısır üretimi, yem üretimi olsa belki bu sorunların bir çoğu yaşanmayacak, yumurta sektörü dahil hayvancılık ve bir çok sektör bu kadar zor durumda kalmayacaktı. Hükümet tam da böyle bir dönemde mısıra verilen 6,7 kuruşluk destekleme primini 2 kuruşa düşürdü. Hem üreticiyi mağdur etti. Hem bir çok sektörü dışa bağımlı hale getirdi. Şimdi yumurtacılar haklı olarak ithalatın kolaylaştırılmasını istiyor. Çünkü yerli üretim yetersiz. 2006 yılında 19 milyon dolar olan yumurta ihracatını, 2007'de 68 milyon dolara ulaştıran yumurtacılar yem maliyetleri düşürülebilse bu yıl 100 milyon doları da aşacaklar. Böyle bir sektörün isteklerine duyarsız kalınabilir mi?