Siz bu satırları okurken Türkiye İstatistik Kurumu temmuz ayının TÜFE gerçekleşmesini büyük olasılıkla açıklamış olacak. Ve muhtemeldir ki, yıllık TÜFE'de temmuz sonu itibariyle yüzde 8'in üstünde bir oran göreceğiz. Ama soru şu tabii ki: "Yüzde 8'in ne kadar üstünde bir oran?"
Temmuz ayları aslında TÜFE'nin çok düşük, hatta kimi yıllar negatif gerçekleştiği bir ay. Kullanmakta olduğumuz 2003 bazlı TÜFE serisine göre, 2003-2015 dönemini kapsayan 13 yılın 6'sında temmuz ayında fiyat düşüşü gözlenmiş, 7 yılda ise artış olmuş. Düşüşler yüzde 0.19 ile yüzde 0.73 arasında, artışlar ise yüzde 0.09 ile yüzde 0.85 arasında oluşmuş. Yani artış yönünde de, düşüş yönünde de yüzde 1 sınırı aşılmamış.
Bir başka ifadeyle temmuz ayı tüketici fiyatları açısından yılın en dingin, en durağan aylarından biri. Fiyatlar ne çok artıyor, ne çok düşüyor, sıfıra yakın gerçekleşiyor. Zaten bu 13 yıldaki oranların ortalaması da yalnızca yüzde 0.03 artışa işaret ediyor.
Ama bu dinginlik, bu durağanlık, bu sıfıra yakın gerçekleşme hali bu yıl pek geçerli olmayacak gibi... Bu yıl temmuzda şimdiye kadar görmediğimiz ölçüde bir artışla mı karşı karşıya kalacağız? Bunun işaretleri veriliyor çünkü.
Merkez Bankası sürekli uyarıyor
Merkez Bankası bir süredir işlenmemiş gıda maddelerinin fiyatlarından kaynaklanmak üzere temmuz ayında fiyatların belirgin şekilde yüksek gelebileceği konusunda uyarıda bulunuyor. Bu konuya geçen ay yayımlanan son enflasyon raporunda da geniş bir şekilde yer verildi.
Söz konusu raporda, yıllık tüketici enflasyonunun, yılın ikinci çeyreği sonunda, ilk çeyrek sonuna göre 0.18 puan arttığına dikkat çekildi. Merkez Bankası, bu yükselişte işlenmemiş gıda fiyatlarındaki iyileşmenin duraklaması ve petrol fiyatlarındaki artışın belirgin bir rol oynadığını vurguladı. Merkez Bankası'nın değerlendirmesinde daha sonra şu görüşlere yer verildi:
"Gıda fiyatları enflasyonunda 2016 yılı ilk çeyreğinde gözlenen iyileşme işlenmemiş gıda fiyatlarındaki artış nedeniyle ikinci çeyrekte duraklamıştır. İşlenmemiş gıda fiyatlarında temmuz ayında da belirgin bir artış olabileceği tahmin edilmektedir(...) Yakın dönemde işlenmemiş gıda fiyatlarında gözlenen yukarı yönlü hareketlenme ve tütün fiyatlarındaki ayarlamalar temmuz ayında enflasyonun belirgin şekilde yükselmesine neden olacaktır. İlerleyen dönemlerde ise gıda fiyatlarında aşağı yönlü bir düzeltme yaşanabileceği düşünülmektedir."
Endişe yaratan işte bu tablo
Tüketici fiyatları endeksinde yaklaşık dörtte birlik paya sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler grubunda ocak ayında yüzde 4.28 gibi çok yüksek sayılabilecek bir artış oldu. Sonrasında fiyatlar gerilemeye başladı. Şubatta çok az bir düşüş yaşandı ama mart, nisan ve mayıs aylarında yüzde 1.5 dolayında gerileme gözlendi.
Ne var ki, olumlu tablo haziranda bozuluverdi. Gıda grubunda fiyatlar haziran ayında yüzde 1.16 oranında arttı.
Ocak ayındaki yüksek artışla birlikte yıllık oran da yüzde 11.69 düzeyinde oluşmuştu. Fiyatların gerilemesiyle ve geçen yılın yüksek oranlarının oluşturduğu olumlu baz etkisiyle yıllık gıda enflasyonu nisanda yüzde 1.38'e kadar geriledi. Yıllık oran mayısta yeniden arttı, haziranda ise adeta bir tırmanış gerçekleşti.
Merkez Bankası, her ne kadar bir önceki enflasyon raporunda yüzde 9 olan 2016 yılı gıda enflasyonunu son rapor çerçevesinde yüzde 8'e çekmiş olsa da, haziran sonu itibariyle bulunulan yüzde 6.63'lük düzeye göre belirgin bir artış beklentisi söz konusu.
Bu arada geçen yılın temmuz ayındaki gıda enflasyonu yüzde 0.28 düzeyindeydi. Merkez Bankası'nın uyarılarından ve haziran ayındaki yüzde 1.16'lık gerçekleşmeden anlıyoruz ki, gidişat hiç de iyi değil, yani sürekli vurgulandığı gibi temmuzda çok yüksek bir gıda enflasyonu bizi bekliyor olabilir.
Yeri gelmişken hatırlatalım, gıda fiyatları geçen yıl haziranda yüzde 2.79 düşmüştü. Yani 2015'in haziranında yüzde 2.79'luk düşüş, bu yılın haziranında yüzde 1.16'lık artış.
Şimdi geçen yılın temmuzundaki yüzde 0.28'lik artıştan sonra acaba bu yılın temmuzunda ne kadar artış yaşanacak. İşte bu artış, TÜFE üstünde temel belirleyici olacak.
Muhtemeldir ki bugün temmuz sonundaki yıllık TÜFE artışını yüzde 8.0-8.5 aralığında göreceğiz. Yüzde 8'in altında kalınması da, yüzde 8.5'in üstüne çıkılması da sürpriz.
Yılı hangi düzeyde kapatacağımız mı... Her ne kadar yüzde 7.5'lik tahmin korunuyorsa da 2016'yı yüzde 9'un altında kapatmak pek kolay olmayacak gibi görünüyor.