Yıllık enflasyon %51,97’ye indi

Enflasyonda düşüş ralli­si devam ediyor. Geçen yılki yüksek aylık oran­ların baz etkisi ile ilk düşüşün haziranda, ilk büyük düşüşün de temmuzda gerçekleştiği yıl­lık enflasyon, ağustosta ikinci büyük düşüşünü kaydetti.

Türkiye İstatistik Kuru­mu’nun (TÜİK) açıkladığı veri­lere göre Tüketici Fiyat Endek­sinde (TÜFE) geçen yıl ağus­tosta yüzde 9’u aşan aylık artış bu yıl aynı ayda yüzde 2,47’de kaldı. Geçen yılın ilk sekiz ayın­daki yüzde 43,1 olan kümülatif artış da bu yıl yüzde 31,94 düze­yinde gerçekleşti. Aylık artışın geçen yılın aynı ayındaki ora­nın çok altında gerçekleşme­si sonucu yıllık enflasyon tem­muz sonunda­ki düze­yine göre on puana yakın dü­şerek yüzde 51,97’ye indi. TÜ­FE bazında on iki aylık ortala­malara göre enflasyon ise yüz­de 64,91 düzeyinde oluştu.

Üç ayda 23,5 puan düşüş

Geçen yıl haziran sonu iti­barıyla yüzde 38,21 olan TÜ­FE bazında yıllık enflasyon on bir aylık kesintisiz yükseliş sü­reci sonunda bu yıl mayıs sonu itibarıyla yüzde 75,45’e kadar yükselmişti. Parasal sıkılaş­tırmanın etkisiyle tüketimde­ki yavaşlamanın yanında geçen yılın baz etkisiyle yıllık enflas­yon haziranda ilk düşüşünü kaydetti. Geçen yılın aynı ayın­da yüzde 3,92 olan aylık enflas­yonun bu yıl yüzde 1,64 düze­yinde gerçekleştiği haziranda yıllık enflasyon yüzde 71,60’a geriledi.

Temmuz ayında da ge­çen yılın aynı ayında yüzde 9,49 olan aylık artış yüzde 3,23’te kaldığı için yıllık oran 9,82 pu­an düşerek yüzde 61,78’e gerile­di. Ağustos 2023’te yüzde 9,09 olan aylık oranın bu yıl aynı ay­da yüzde 2,47 gelmesi ile de yıl­lık enflasyon 9,81 puan daha düşerek yüzde 51,97’ye kadar indi. Böylece yıllık enflasyon­da son üç aydaki toplam düşüş 23,48 puana ulaştı.

En hızlı artış eğitimde gıdada 4 yıl sonra ilk düşüş

Ağustos ayında ana harcama grupları içinde aylık bazda en yüksek artış yüzde 11,34’le eği­timde yaşandı.

TÜFE’de sadece yüzde 1,8 ağırlığa sahip olan bu harcama grubunun ağustos ayı enflasyonuna katkısı 0,24 puan oldu. Aylık artış oranında konu­tu yüzde 8,51’le endekste ağırlı­ğı yüksek ana harcama grupla­rından konut izledi. Konuttaki artışın aylık genel enflasyona etkisi 1,31 puan oldu.

Aylık fiyat artışında bu har­cama gruplarını yüzde 4,46 ile alkollü içecekler ve tütün, yüz­de 2,95’le ulaştırma, yüzde 2,57 ile eğlence ve kültür, yüzde 2,08’le çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 2,03’le lokanta ve otel­ler yüzde 1,67 ile sağlık, yüzde 1,10’la ev eşyası, yüzde 0,62 ile haberleşme, yüzde 0,35’le gi­yim ve ayakkabı izledi.

Endekste yüzde 17,35 ağırlığa sahip ulaştırma harcama gru­bu, 0,48 puanla aylık enflasyo­na konuttan sonra en fazla kat­kıyı yapan harcama grubu ol­du. Aylık enflasyona lokanta ve otellerin katkısı 0,19 puan, al­kollü içecekler ve tütünün kat­kısı 0,17 puan, ev eşyası ile çe­şitli mal ve hizmetlerin katkısı 0,09’ar puan, eğlence ve kültü­rün katkısı 0,08 puan, sağlığın katkısı 0,06 puan oldu, haber­leşme ile giyim ve ayakkabı da 0,02’şer puan katkı yaptı.

Eğitimde yıllık artış %120,8

Endekste yüzde 24,98’le en büyük ağırlığa sahip olan ve enflasyondaki yükselişe en bü­yük katkıyı veren gıda ve alkol­süz içecekler harcama grubun­da ise fiyatlar 47 ay aradan son­ra aylık bazda yüzde 1,1’le ilk kez düşüş kaydetti. Gıdadaki bu düşüş, aylık genel enflasyonu 0,27 puan aşağı çekti.

TÜFE kapsamındaki harca­ma grupları içinde son bir yıl­da da en yüksek artış eğitim­de yaşandı. Bu harcama gru­bunda yıllık fiyat artışı yüzde 120,81’e ulaştı. Yıllık artış­ta eğitimi yüzde 101,49 artış­la konut, yüzde 67,70’le lokan­ta ve oteller, yüzde 60,94’le alkollü içecekler ve tütün, 53,49’la sağlık, yüzde 47,66 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüz­de 47,21’le eğlence ve kültür, yüzde 44,88’le gıda ve alkol­süz içecekler, yüzde 44,75’le ev eşyası, yüzde 42,77 ile haber­leşme, yüzde 29,38’le giyim ve ayakkabı izledi, ulaştırma yüz­de 28,96 ile en düşük artış ya­şanan harcama grubu oldu.

Artış oranında ikinci sıra­da yer alan konut, endeksteki ağırlığının yüksekliği dolayı­sıyla yıllık enflasyona en büyük katkıyı verdi. Yıllık enflasyo­nun yüzde 12,50’lik bölümü, tek başına bu harcama grubundan geldi. Endekste en büyük ağır­lığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyona kat­kıda konutu izledi.

Yıllık enf­lasyonun 11,48 puanlık bölümü bu harcama grubundaki fiyat artışından kaynaklandı. Yıllık enflasyona katkıda bu iki gru­bu 5,75 puanla lokanta ve otel­ler, 5,50 puanla ulaştırma, 3,69 puanla ev eşyası, 2,18 puanla alkollü içecekler ve tütün, 2,13 puanla çeşitli mal ve hizmetler izledi. Aylık ve yıllık bazda enf­lasyon şampiyonu olan eğiti­min yıllık orana katkısı 1,91 pu­an oldu. Yıllık enflasyona giyim ve ayakkabı 1,83 puan, eğlence ve kültür 1,55 puan, haberleşme 1,41 puan katkı yaptı.

Yıllık ÜFE yüzde 35,75’e indi

Yurtiçi üretici fiyat endeksinde (Yİ-ÜFE) ağustos ayında önceki aya göre yüzde 1,68, ilk sekiz ayda yüzde 23,84 artış yaşandı. Yİ-ÜFE bazında, temmuz sonunda yüzde 41,37 olan yıllık enflasyon ağustosta yüzde 35,75’e, on iki aylık ortalamalara göre artış da yüzde 47,55’ten yüzde 46,23’e geriledi.

Aylık bazda; sanayinin dört sektöründen madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 2,51, imalatta yüzde 1,20, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 6,10 ve su temininde yüzde 1,07 artış yaşandı. Ana sanayi gruplarından ara mallarında yüzde 1,25, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 2,14, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 1,17, enerjide yüzde 3,04 ve sermaye mallarında yüzde 2,49 oranında aylık artış gerçekleşti.

Yıllık bazda ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 49,43, imalatta yüzde 36,18, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 20,66 ve su temininde yüzde 65,87 artış yaşandı. Son bir yılda fiyatlar, ara mallarında yüzde 33,56, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 40,70, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 48,79, enerjide yüzde 18,20 ve sermaye mallarında yüzde 37,98 arttı.

Düşüş rallisi sürecek mi?

Geçen yılın ha­ziran, temmuz ve ağustos ay­larında tüketici fiyatlarında yüzde 24,12 olan kümüla­tif artış bu yıl aynı üç ayı toplamında yüzde 7,52’de kaldı.

Bunun etkisiyle ay sonları itibarıyla yıllık enflasyon bu yıl haziran-ağustos döneminde 23,5 pu­anlık düşüşle yüzde 75,45’ten yüzde 51,97’ye kadar indi. TÜFE’de yüksek aylık artışlar dönemi geçen yıl eylül­de yüzde 4,75’le hız keserek devam etmiş, aylık artış ekimde yüzde 3,43, kasımda yüzde 3,28, aralıkta yüzde 2,93 olmuştu. Bu yıl eylül aylık enflas­yonunun geçen yılın aynı ayındakinin altında kalması ve yıllık enflasyonda baz etkisine bağlı düşüşün bu ay da devam etmesi yüksek olasılık.

Ağus­tos ayında yüzde 2,5 dolayındaki aylık enflasyonda, geçen ay yapılan yüzde 38’lik doğal gaz zammının da payı dik­kate alındığında, yeni yüksek zamlar olmaması koşuluyla izleyen dönemde­ki aylık artışların ağustostaki oranın da altında gelme ihtimali yüksek. İzleyen dönemde aylık artışların yüzde 2 ile geçen yılın aynı aylarındakinin altında kalması durumunda yıllık enflasyonun aralık sonunda yüzde 42 dolayına in­mesi yüksek olasılığı oluşturuyor.

Eylül kira artış tavanı % 64,91

Ağustos ayı enflasyon verileri ile birlik­te eylül ayı kira artış oranı da belli oldu. Buna göre ev ve işyerleri için eylül ayı içinde yenilenecek kira sözleşmelerinde TÜİK’in TÜFE endeksinde ağustos sonu itibarıyla on iki aylık ortalamalara göre yüzde 64,91 olarak gerçekleşen enf­lasyon oranı, kira artışının üst sınırını oluşturacak, yapılacak zamlar bu oranı geçemeyecek.

Konutlarda kira zam tavanını yüzde 25 olarak belirleyen ya­sal düzenlemenin temmuzda sona er­mesi ile enflasyonun baz alındığı eski sisteme geri dönülmüştü. Söz konusu yasanın süresinin uzatılmayarak eski sisteme dönülmesi nedeniyle kira artışı üst sınırı, önceki ay sonu itibarıyla on iki aylık TÜFE enflasyonu kadar olmak üzere temmuzda yüzde 65,07, ağustos­ta da yüzde 65,93 olarak uygulanmıştı.

“Aylık gıda enflasyonu 4 yıl sonra negatif oldu”

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ağustos ayı enflasyon verilerini değerlendirdi. Dezenflas­yonun belirginleştiğini kaydeden Bakan Şimşek , "Yıllık enflasyon son 3 ay­da 23,5 puan gerileyerek yüzde 52 gerçekleşti. Ge­çici unsurların da etkisiyle aylık enflasyon ağustosta yüzde 2,5, yönetilen-yön­lendirilen fiyatlar hariç ise yüzde 1,4 gerçekleşti.

Aylık gıda enflasyonu 4 yıl sonra negatif oldu” dedi. Güçle­nen finansal istikrar, eko­nomideki dengelenme ve beklentilerdeki iyileşme­nin etkisiyle son çeyrekte aylık enflasyonun ana eği­liminde düşüş bekledikle­rini kaydeden Bakan Şim­şek, “Böylece yıl sonunda enflasyonun tahmin aralı­ğında gerçekleşmesini ön­görüyoruz” dedi.

“Pozitif sonuçların etkileri önümüzdeki dönemde görülecek”

Cumhurbaşkanı Yardım­cısı Cevdet Yılmaz sosyal medya hesabından yaptı­ğı paylaşımda enflasyon konusunda elde edilen pozitif sonuçların refah seviyesi ve gelir dağılımı üzerindeki etkilerinin önü­müzdeki dönemde görül­meye başlanacağını söy­ledi.

Enflasyonla mücade­le konusunda ekonomik programın kararlılıkla sür­düğünü belirten Yılmaz, “Açıklayacağımız gün­cellenmiş OVP ile mal ve hizmet piyasalarının daha etkin işlev görmesini sağ­layacak ve piyasada reka­beti artıracak politikalar vasıtasıyla enflasyon üze­rindeki ataleti kırmayı ve uzun dönemli beklentileri iyileştirerek dezenflasyo­nun reel ekonomi üzerin­deki maliyetini hafifletme­yi amaçlıyoruz” dedi.

Çekirdek enflasyon %51,6

Enflasyonda temel eğilimi gösteren “enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ve tütün ile altın hariç TÜFE’de temmuz itibarıyla yıllık artış (çekirdek enflasyon) ise yüzde 51,56 olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre yıllık enflasyon; mevsimlik ürünler hariç TÜFE’de yüzde 54,93, işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE yüzde 50,87, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de yüzde 53,02, alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de yüzde 51,64, yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç TÜFE’de yüzde 48,22 olarak gerçekleşti.