Cari işlemler dengesi ekim ayında 2 milyar dolar açık verdi, on aylık açık da 33.1 milyar dolar oldu. Ekim ayındaki 2 milyar, üç aşağı beş yukarı beklenen bir açıktı. Ama açığın bu düzeyde oluşmasıyla birlikte cari dengede bazı rekorlar kırılmış durumda, şu aşamada önemli olan da o.
Yıllıklandırılmış cari açık ekim sonu itibariyle 45.7 milyar dolara geriledi ve böylece son dört yılın en düşük düzeyine inilmiş oldu. Yıllık cari açık, daha önce 2010 yılının kasım ayında 42.3 milyar dolar olarak gerçekleşmiş ve bu yılın ekim ayına kadar geçen yaklaşık dört yılda 46 milyar doların altı görülmemişti. İşte bu yılın ekim ayında oluşan 45.7 milyar dolarlık yıllık açık, son 47 ayın en düşük gerçekleşmesi olarak kayıtlara girdi.
Ancak, belli ki önümüzdeki aylarda 45.7 milyar dolardan daha düşük yıllık açık göreceğiz. Hızla gerileyen petrol fiyatlarının ekim ayı ithalatında ve dolayısıyla cari açığında sınırlı bir etkisi oldu. Bu etkiyi, kasım ve aralık aylarında daha belirgin hissedebileceğiz. İthalatı ve cari açığı hızla aşağı çekebilecek bu gelişmeyi frenleyecek etki ise kasım ayındaki altın ithalatının düzeyi. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, önceki gün 2015 yılı para ve kur politikasını açıklarken, kasım ayında yüklü miktarda altın ithal edildiğini dile getirmişti. Tutarı tabii ki bilmiyoruz, dolayısıyla buradan gelecek olumsuz etki konusunda fikir yürütme şansımız da yok; ama ithalatın ve cari açığın altından dolayı olumsuz etkileneceği kesin.
Ancak yine de, kasım ve aralık aylarındaki cari açığın toplamda 7-8 milyar dolar civarında gerçekleşeceği ve yılın 40-41 milyar dolar düzeyinde bir açıkla kapatılabileceği tahmin ediliyor. Hatta küçük bir olasılık olsa da, yılı 40 milyar doların altında bir açıkla kapatmamız da mümkün olabilir.
Geçen yılın kasım ve aralık aylarında 4.2 ve 8.4 milyar dolar olmak üzere toplam 12.6 milyar dolar açık verildiğini de hatırlatalım.
OVP'deki tahminin altına inildi
Hükümet, 2015-2017 dönemine ilişkin orta vadeli programda bu yılki cari açığın 46 milyar dolar olarak gerçekleşeceği tahmininde bulunmuştu. Oysa yıllık açık daha ekim ayı sonunda bu düzeyin altına indi. Ancak, bu demek değil ki yıllık açık yönünü yeniden yukarı çevirmez. Teoride bu mümkün tabii ki, ama gidişat hiç de o yönde değil. Hatta biraz önce vurguladığımız gibi, yıllık açığın 40 milyar doların altında kalma olasılığı bile var.
Finansta yarı yarıya azalma var
Gelelim ödemeler dengesinde on ayda neler olduğuna... Cari açık 52.4 milyar dolardan 33.1 milyar dolara düştü düşmesine ama, zaten bu yıl geçen yılki kadar açık verecek bir para girişi de olmadı ki.
Geçen yılın ilk on ayında finans hesabında brüt 62.5 milyar dolarlık giriş gerçekleşmişti. Bu yıl ise giriş 31.6 milyar dolarda kaldı. Gerileme, ağırlıklı olarak doğrudan yatırımlar ve portföy yatırımları dışında kalan diğer yatırımlardan kaynaklandı.
Yeni düzene alışma çabası
Merkez Bankası, eylül ayı verisinden başlayarak ödemeler dengesi istatistiklerini altıncı el kitabında öngörülen çerçevede açıklamaya başladı. Ancak bu geçiş yapılırken, alışılmış beşinci el kitabına göre olan veriler de açıklanmaya devam ediliyor. Yeni düzen diyebileceğimiz altıncı el kitabındaki temel değişiklik, finans hesabına ilişkin verilerin işaretlenmesinde kendini gösteriyor. Finans hesabında gerçekleşen girişi, negatif işaretle görmek başlangıçta yanlış bir işlemmiş izlenimi uyandırmıyor değil. Zaten Merkez Bankası da bunu dikkate alarak, gelecek yılın mart ayına kadar ödemeler dengesini altıncı el kitabına göre hazırlayıp açıklarken, alışılmış beşinci kitaba göre açıklama yapmayı da sürdürecek.
Biz de ödemeler dengesinin özetine ilişkin klasik hale getirdiğimiz tabloyu, "eski ve yeni düzen" başlığı altında beşinci ve altıncı el kitabına göre oluşturmaya devam edeceğiz.