2012 yılı için cari açık öngörüsü başlangıçta 65 milyar dolardı. 2013-2015 dönemi orta vadeli programı hazırlanırken 2012 için 59 milyar dolarlık bir tahmin ortaya konuldu. Ancak, OVP'nin hazırlandığı günlerde bile yıllık gerçekleşmenin çok daha aşağıda olacağı belliydi. Yıllık cari açık, ağustos ayında 59 milyar dolar olarak gerçekleştikten sonra eylülde 55 milyara inilmişti bile.
Ağustostan eylüle geçişte yıllık cari açıktaki azalma 3.8 milyar dolarla rekor kırmıştı.
Zaten sonrasında azalmada yavaşlama başladı. Ağustostan eylüle 3.8 milyar dolar azalan yıllıklandırılmış cari açık, bu kez eylülden ekime geçişte 2.6 milyar dolar geriledi. Ekimden kasıma geçişteki gerileme ise iyice hız kesti. Yıllık açık, kasımdaki düzeyiyle ekime göre yalnızca 931 milyon dolar azaldı.
En düşük ikinci gerileme
Yıllıklandırılmış cari açık 2011'in kasımından beri, yani 13 aydır bir önceki dönemden daha düşük gerçekleşiyor. Yıllık açıkta geçen yıl ocakta bir önceki döneme, yani aralık 2011'deki açığa göre 187 milyon dolarlık gerileme olmuştu. Ocaktan sonraki dönemde ise gerilemeler hep milyar dolar sınırının üstünde gerçekleşmişti. Kasımda durum biraz değişti. Bir önceki döneme göre gerilemede milyar dolar sınırının altında kalındı, gerileme 931 milyon dolar oldu.
Yıllık cari açıkta bir önceki döneme göre gerilemenin 2011 yılının kasım ayında başladığını belirttik. Söz konusu ay 77.9 milyar dolar olan yıllık açık, ekimdeki 78.4 milyar dolarlık açığın 523 milyon dolar altında kaldı. Yıllıklandırılmış açıkta 2011'in aralık ayında da kasıma göre 930 milyon dolarlık bir düşüş kaydedildi.
2012 rakamlarına biraz önce değindik. Kasımda, ocaktan sonraki en düşük gerileme ortaya çıkmış durumda. Yıllık cari açık, bir önceki döneme göre olmak üzere geçen yıl martta 3.2 milyar, haziranda 3.5 milyar, eylülde ise 3.8 milyar dolarlık rekor gerilemeler göstermişti.
45 milyarın altı mümkün görünmüyor
Yıllık cari açık, kasım sonu itibariyle 51.9 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Gerilemenin hız kestiği çok açık. Acaba aralık nasıl geçilmiştir ve bu yılın ilk aylarında bizi nasıl bir tablo bekliyor olabilir?
Kasım sonunda 51.9 milyar dolarla 2011'in ocak ayındaki 49.6 milyar dolardan sonraki en düşük yıllık açık gerçekleşti. Kasımdan sonraki dönemde yıllık gerçekleşmenin nasıl seyredeceği konusunda tahmin yapabilmek için öncelikle bakılması gereken elbette 2011'in aralık ayı ile geçen yılın ilk dönemlerindeki aylık gerçekleşme.
2011'in aralık ayında 6.6 milyar dolarlık bir cari açık verilmişti. Geçen yılın ilk aylarında da görece yüksek açıklar vardı. Ocak 5.8, şubat 4.3, mart 6.3, nisan 4.7, mayıs ise 5.5 milyar dolarlık cari açıkla geçilmişti.
Bu yılki aylık açıkların, (aralık için geçen yılki açığın) önceki yıla göre (aralık için 2011'e göre) ne kadar gerileyeceğini kestirmek tabii ki mümkün değil. Kuşkusuz gerileme olacağı da kesin değil; ancak ağırlıklı tahmin düşüşün devam edeceği yönünde.
Cari açığı belirleyecek en temel faktörün ekonominin ne ölçüde canlı seyredeceği ve buna bağlı olarak ne kadar ithalat yapılacağı ve ticaret açığı verileceği olduğu ortada. Dolayısıyla çok kaba bir tahmin yapmaktan ötesi mümkün görünmüyor.
2011'in aralık ayı ile 2012'nin ilk beş ayı toplamında, yani altı ayda yıllık cari açık toplam olarak yaklaşık 11 milyar dolar gerilemişti. Bu yıl, böylesine hızlı bir gerileme yaşanması olasılığı neredeyse hiç yok. Yavaşlamada zaten gözlenmekte olan hız kesme, giderek belirginleşecek.
Sözünü ettiğimiz dönemde yıllık cari açık her ay ortalama 1 milyar dolar gerilese, mayıs sonuna gelindiğinde yıllıklandırılmış açık 45 milyara ancak inecek gibi görünüyor.
45 milyar dolar, yıllık cari açıkta görülebilecek en düşük düzey gibi. Buraya inildikten sonra, (inilebilirse) tekrar çıkış başlayacağa benziyor.
2013 hedefi 61 milyar, ama…
2013-2015 dönemi orta vadeli programında 2013 yılının cari açığı 60.7 milyar dolar olarak öngörülüyor. Ancak bu rakamın, 2012'nin 58.7 milyar dolarlık gerçekleşme tahminine göre öngörüldüğünün de altını çizmek gerekiyor. Dolayısıyla 2013 hedefi olan 60.7 milyar doları 50-51 milyar dolar civarında gerçekleşeceği beklenen 2012 rakamıyla kıyaslamak aslında pek de doğru bir yaklaşım değil.
2012'nin 58.7 milyarlık tahminine göre öngörülen 60.7 milyarı, 2012'nin gerçekleşmesi paralelinde daha aşağıda beklemek gerekiyor. Dolayısıyla cari açığı belirleyecek diğer tüm faktörler bir yana, 2013'ün gerçekleşmesinin öngörülenden az olacağı şimdiden söylenebilir. Aksi halde, 50-51 milyar arasında gelmesi beklenen 2012 açığından sonra 60.7 milyar dolarlık 2013 açığı yüzde 20 dolayında bir artışa denk gelir ki, böyle bir oranda artış yaşanması için ithalatın ister emtia fiyatları kaynaklı, ister büyümenin şaha kalkması yüzünden fırlayıp gitmiş olması gerekir.