Yıllık cari açığın artış hızı düşüyor

Yıllık cari işlemler dengesi açığında rekor düzey 2008 yılının ağustos ayında görüldü. Söz konusu aydaki yıllıklandırılmış açık 49.2 milyar dolara çıktı. Sonra küresel krizle birlikte iniş sürecine girildi ve geçen yılın ekim ayındaki açık 12.6 milyar dolar oldu. Yani yıllık açık, on dört ay içinde 36.6 milyar dolar geriledi.

Yıllık cari dengede, geçen yılın ekim ayında oluşan 12.6 milyar dolarlık dipten sonra yeniden artış başladı. Cari açık, yıllık bazda Merkez Bankası'nın dün yaptığı açıklamaya göre haziran sonunda 27.3 milyar dolara çıktı.

Cari açığın yıllık bazda yukarı yönde hareket ediyor olmasında şaşılacak bir yön yok. Hem zaten 2010 yılının tümündeki açığın en az 35-40 milyar dolar arasında olacağı dile getiriliyor, kimi tahminlerde 40 milyar doların da aşılabileceğinin altını çiziliyor.

İlk altı ayda 20.7 milyar açık verildiği, haziran sonu itibariyle yıllık açığın da 27.3 milyara yükseldiği dikkate alınırsa, 40 milyar dolar civarında bir açık makul görünüyor. Ancak, yıllıklandırılmış cari açıktaki yavaşlama da dikkat çekiyor.

Yıllık cari açık, bir önceki aya göre olmak üzere ocakta 2.6, şubatta 2.4, martta 3.1, nisanda ise 2.7 milyar dolar arttı. Yıllık açıktaki artış, mayısla birlikte birden hız kesti. Mayıs sonundaki yıllık açık, nisana göre yalnızca 1.3 milyar dolar arttı. Hazirandaki yıllık açığın mayısa göre artışı ise 1.1 milyar dolarda kaldı.

Artış hızındaki yavaşlamayı başka türlü de ifade etmek mümkün. Yıllık cari açık, ilk dört ayda aylık ortalama 2.7 milyar dolar büyüdü, mayıs ve hazirandaki aylık ortalama büyüme ise 1.2 milyar dolarda kaldı.

Yani yıllık cari açığın artış hızında belirgin bir yavaşlama var. Şimdi, buna sevinmek mi gerekir, yoksa kaygı duymak mı?

Sevinebiliriz; çünkü daha az döviz açığı veriyoruz demektir. Bu durum, daha az borçlandığımızı, ülkeye daha az döviz girmekte olduğunu, dolayısıyla daha sonra daha az döviz ödemesi yükümlülüğüyle karşı karşıya kalacağımızı gösteriyor.

Ama kaygı da duyabiliriz; en başta büyüme hızımız umduğumuz ölçüde gerçekleşmeyecek demektir. Türkiye'nin büyüme hızıyla cari açığı arasındaki paralellik ortada. Ne zaman hızlı büyüme kaydetmişsek, o dönemde yüksek cari açıklar vermişiz. Gerçi yılın ilk yarısında 20.7 milyar dolara ulaşan, haziran sonu itibariyle yıllık bazda 27.3 milyar dolar olan cari açık rakamları, hiç de küçümsenecek rakamlar değil. Bu gerçeğin altını çizelim. Ama, biz yıllık bazdaki açığın artış eğiliminin belirgin bir yavaşlama gösterdiğine dikkat çekmek istiyoruz.

Sanayi üretimine ilişkin altı aylık gerçekleşmenin belli olmasından sonra ikinci çeyrek büyümesinin belirgin bir şekilde hız keseceğinin anlaşıldığını dünkü yazımızda vurgulamıştık. Sanayi üretimi verilerinin ortaya koyduğu tabloyu, cari açık verileri de destekliyor. Büyüme hız kesiyor. Gerçi zaten kimse ilk çeyrekteki hızda bir büyüme beklemiyor. Ama sanayi üretimi gibi doğrudan veriler ve cari açık gibi dolaylı sayılabilecek veriler, ikinci çeyrekteki büyüme hızının sanılandan düşük gelebileceğinin işaretlerini veriyor.