Akla Güneş sistemimizde bu hafta dizilen 6 gezegen geliyor. Bir sonraki 2040 yılında olacak gök olayını Mars kolonimizden izleyebilir miyiz sorusu bilim kurgu seviyesinden bir kaç tık öteye geçmiş durumda.
Musk ve Trump yemin töreninde ve konuşmalarında Mars’ta koloni kuracaklarını, (ticari) uzay yarışını resmen başlattıklarını duyurdu. JFK 1960’larda aya ayak basılan programı başlatmıştı. Şimdi JFK dosyaları açılırken yeğeni sağlığın başına geçti.
Musk ABD doğumlu olmadığı için ABD başkanı olamaz deniyor. Trump Kanada’ya eyalet olmayı, Panama ve Grönland’ı almayı teklif ediyor. Mars bir eyalet olursa, Musk guvernörü olursa. Veya resmi tersten okursak ABD Mars’ın eyaleti olursa?
1994 yapımı bilim kurgu filmi. Solucan delikleri ile açılan portallerde uzayda seyahati konu alıyor. Trump önceki döneminde Uzay Kuvvetlerini kurmuştu. Musk kesintisiz internet için Starlink ile dünyayı çevreliyor.
Gelelim duyurdukları Stargate projesine. Silikon Vadisi CEO’ları Trump’ın yemin töreninde hizalandılar. Meta, Google, Amazon hepsi oradaydı. 500 milyar dolar ile Stargate ile ChatGPT dâhil yapay zekâya yatırım yapılacağı açıklandı.
Çin durur mu, çok daha düşük maliyetle DeepSeek-R1 yapay zekâsını açıkladı. Yapay zekâ savaşları hızlanırken (sosyal) medya savaşları da başladı. Grok 2 (ve Neuralink) ile Musk da işin içinde.
Elon Musk Almanya, AB seçimlerine X ile karışıyor diye AB yaptırım planlarken, Le Figaro Musk karşıtı manşetler atmaya başladı. 2016 seçimlerinde Facebook ABD seçimlerine Rusya karıştı diye kongrede ifade vermişti.
Veri yeni petrol deniyor. Veriyi saklayabilen, işleyebilen bu güce sahip. Büyük veride ise quantum bilgisayarlar yetmiyor. İnsan zekâsından daha hızlısına ihtiyaç var. Gözümüzün önünde Skynet lansmanı yapıldı Stargate ile.
Artık savaşlar kur, ticaret savaşlarının ötesinde finansal savaşlar ile de yapılıyor. Rusya örneğinde gördüğümüz gibi bankacılık ve finans sistemine yönelik engeller, yasaklar.
Son örnek Kolombiya. ABD’nin sınır dışı ettiği kaçakları almadı diye anında finans, vergi yaptırımları. Kolombiya boyun eğdi ve geri adım attı. Bu yaptırımlar sonrasında Kolombiya merkez bankasının bağımsızlığından, rasyonel iktisattan bahsedilebilir mi?
Veya soruyu şöyle soralım. Trump Fed’e faiz indirimi için baskı yapacağını söyledi geçen hafta. Fed bilançosunun %95’i ABD hazine (garantili) kâğıdı ile finansal olarak bağımsız sayılır mı? Tersten bakarsak Fed fonlamazsa ABD hazinesi o borç seviyesi ile finansal özgür sayılır mı? Trump ve Musk durumun farkında. DOGE bu yüzden kuruldu.
KKM gibi enstrümanlar, PTTBank gibi kurumlar bu yüzden kritik önemde. Arjantin gibi Çin swapları ile IMF kredi mektupları arasında sıkışıp kalmamak için.
Misak-ı İktisadi yazımızda hatırlattığımız gibi ekonomik başarılar artık daha da önemli. Çin makale ve akademik eser üretiminde herkesi geçti. Yakında ana akım Çin olacak.
Musk ile Trump’ın kripto para merkezi olmak istemesi biraz da bu yüzden. Neoliberal ve neoklasik iktisat okul formasyona uğramaya başladı. Okul olmasa da içeriği kontrol etme ve yeni ekonomide yeni finansal mimariyi şekillendirme isteği.
Neoliberalizm ile kamu kurumlarının özelleştirilmesi tekelleşme, fahiş fiyat, açgözlülük (satıcı) enflasyonu, enerjiye bağımlıysanız maliyet enflasyonu olarak geri dönüyor günümüzde.
Finansal terör ise savaşın başka bir alt versiyonu. Sanal dolandırıcılıklar, dünyanın bir ucunda finansal dolandırıcılık çiftlikleri üzerinden yatırım başta olmak üzere vatandaşların telefon veya sosyal medya üzerinden kandırılması.
Faiz indirimi erken mi geç mi veya az mı çok mu oldu diye tartışırken oldu bunlar. Kurumların önemi, merkez bankası bağımsızlığı, kural bazlı iktisat diyen ana akım neoklasik iktisat geçtiğimiz yüzyılın kavramları. Dün dünde kaldı cancağızım, bugün yeni şeyler söylemek lazım.
İthal malları, ithal paralarla finanse edip, ithal ekonomi modelleri ile çözmek mümkün olsaydı, Arjantin, Kolombiya gibi canlı örnekler olmazdı.
Dolarizasyon dışında yapay zekâya bağımlılık, ticari uzay yarışında dışarıda kalmak tam böyle bir şey. Yüzyılı ıskalamamak adına özel sektörün yıldızının parlaması ve hizalanması şart. İstanbul Ekolü de bu yüzden burada.