Geçen yılın eylül ayında yüzde 10.5 ile son dönemlerin rekorunu kıran işsizlik oranı ekimde yüzde 10.4'e düştü. Bu düşüş, dört aydır sürmekte olan artışın yerini gerilemeye bıraktığına mı işaret ediyor, yoksa bir molaya mı? Tahminler ve geçmiş yıl eğilimleri, bu küçük düşüşe pek de önem vermemek ve büyük fotoğrafa bakmak gerektiğini söylüyor bize. İşsizlik oranı, kasım ve aralıkta daha yukarıda gerçekleşecek, bu kesin gibi.
Ama gelin, toplam işsizlik oranındaki bu küçük gerilemeye kendimizi fazla kaptırmadan, oranlarda boğulmadan, dramatik bazı rakamlar var, onlara bakalım.
Türkiye'de yüzlerce üniversite açtık, açmaya da devam ediyoruz. Bu üniversiteler için kampüs mü, külliye mi demenin daha yerinde olacağı konusunda kafa yoruyoruz; yani bu konuda yoğun bir enerji harcıyoruz. Hatta, "kampüs" mü, "kampus" mu, tartışmasına girişenler bile oldu. Ama, keşke bu enerjimizin yarısını üniversite mezunların durumuna eğilmek için harcayabilsek...
Ne bir sendikanın, ne bir sivil toplum örgütünün rakamları. Devletin resmi rakamlarını aktaralım. TÜİK verilerine göre, geçen yılın ekim ayı itibariyle yaşı 20 ile 34 arasında olan üniversite mezunu tam 613 bin kişi iş arıyor. Bu kişilerin bir kısmı daha önce bir işe girdiler de ayrıldılar mı, bir kısmı okulu bitirdiğinden beri hiç mi çalışma olanağı bulamadı bilmiyoruz. Ama ortada çok somut bir rakam var işte; 20-34 yaş arası 613 bin üniversite mezununun iş aramakta olduğu.
Bu 613 bin üniversitelinin 245 bini erkek, 368 bini kadın. Rakamlar çok açık gösteriyor ki, üniversite mezunu kadınların iş bulma olanakları çok daha sınırlı.
Bir ayrıntıyı özellikle vurgulayalım. İşsizlere ilişkin bu sayı, çok doğaldır ki "çalışmak istediği halde iş bulamayanları" gösteriyor. Çalışmak istemeyenler, yani işgücü piyasasına girmeyenler bu rakama dahil değil.
Üniversite mezunlarında işsizlerin sayısı aslında daha fazla. Biz, tam iş arama döneminde olanları, okulu bitirip bir hevesle iş hayatına atılmak isteyenleri ön plana getirmek istedik.
Biraz daha detaya inelim. Okuldan henüz yeni mezun olmuş, yaşı 20-24 arasında bulunan 97 bin erkek ve 170 bin kadın üniversiteli işsiz geziyor. Çoğu üniversitede mezuniyet 24 yaştan sonraya sarkıyor. Hem bunun etkisiyle, hem biraz iş konusunda seçici davranmanın getirdiği dezavantajla ve hem daha geniş bir yaş diliminin kapsanıyor olmasıyla 25-34 yaş arasındakilerde işsizlik daha da artıyor. Bu yaş grubunda 148 bin erkek ve 198 bin kadın iş arıyor.
İki yıllık yüksek okul mezunlarından 15-19 yaş grubunda toplam 8 bin genç iş peşinde. 35-54 yaş grubunda da 46'şar bin erkek ve kadın iş arıyor. Yaşı 55'in üstünde 14 bin üniversite mezunu da işsiz.
Sonuçta TÜİK verileri, 613 bini 20-34 yaş grubunda olmak üzere toplam 727 bin üniversite mezununun işsiz gezdiğini ortaya koyuyor.
Dörtte biri üniversiteli
TÜİK'in dün açıkladığı ekim ayına ilişkin işgücü istatistiklerine göre, söz konusu ay itibariyle toplam işsiz sayısı 3 milyon 43 bin kişi. Üniversite mezunu işsizlerin sayısının 727 bin olduğu dikkate alınırsa, Türkiye'deki her 100 işsizin yaklaşık 24'ünü üniversite mezunları oluşturuyor.
Zaten işsizlik oranının en yüksek olduğu eğitim grubu, yüksek öğretimliler. Bu gruptakilerde işsizlik oranı yüzde 12 düzeyinde bulunuyor.
Ancak şu gerçeği de göz ardı etmemek gerekir. Üniversitelilerdeki işgücüne katılma oranı yüzde 80.7 ve bu oran, ortalama oran olan yüzde 51'in çok üstünde bulunuyor.
Bir yandan üniversitelerimizin sayısını artırıyoruz, ama mezunlara iş yaratamıyoruz, zaten öyle bir amacımız da yok. Ancak öbür yandan da çoğu sanayici nitelikli teknik eleman bulamıyor. İstihdam politikamızda çok ciddi bir yanlışlık değil mi bu? Belki biz de hata yapıyoruz, bir "istihdam politikamız" olduğunu varsayarak...
SPM'nin kasım tahmini yüzde 10.7
İşsizlik oranının kasım ve aralıkta ekimdekinden daha yüksek beklendiğini dile getirdik. 2012 ve 2013'te öyle olmuştu. 2012'de ekimde yüzde 8.3 olan oran kasımda yüzde 8.6'ya, aralıkta yüzde 9.3'e çıkmıştı. 2013'te de ekimdeki yüzde 9.1'den sonra kasımda yüzde 9.3 ve aralıkta yüzde 9.6'lık gerçekleşmeler olmuştu.
Bir süredir düzenli olarak bir sonraki aya ilişkin tahmin açıklayan TOBB-ETÜ Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi de, kasım ayında işsizliğin artacağını öngördü. SPM kasım için yüzde 10.7'lik bir işsizlik beklediğini bildirdi. SPM, ekim ayı işsizlik oranını yüzde 10.5 olarak tahmin etmişti. Gerçekleşme yüzde 10.4 oldu.
Ekim ayında tarım dışı işsizlik oranındaki yüzde 12.5'lik tahminiyle tam isabet kaydeden SPM, bu orandaki kasım ayı tahminini ise yüzde 12.9 olarak açıkladı.