OECD tarafından her yıl yayınlanan 21. yüzyıl için Vergisel İşbirliği Raporu’nun 2024 edisyonu* yayınlandı (24 Mayıs 2024). Rapor, küresel vergi gündemine ilişkin sunduğu genel bakış açısı ve değerlendirmeleriyle vergi alanında çalışan politika yapıcılar, uzmanlar ve ilgili herkes için önemli bir veri seti ve projeksiyon sunuyor.
Küresel Asgari Vergi şu anda 30’dan fazla ülkede yürürlükte olup giderek artan sayıda ülke önümüzdeki yıl içinde GloBE kurallarını uygulama niyetlerini açıklamıştır. Bu ülkelerin aynı anda, ortak koordineli bir kurallar setini benimseme kararı, önceki G7 raporlarında ortaya konan vergisel işbirliği vizyonunu gerçekleştirmek, bu işbirliğini teşvik etmek ve derinleştirmek için yapılan çalışmalar açısından oldukça önemli.
Rapor, değişen uluslararası vergi politikasının uluslararası vergisel iş birliği üzerindeki etkilerini ele almaktadır. Bu yönüyle, daha önce yayınlanan 2022-2023 İlerleme Raporlarına ilişkin bir güncelleme yapmaktadır. Söz konusu raporlarda benimsenen vergisel işbirliği ilkeleri, bu yılın başından itibaren yürürlüğe giren Küresel Asgari Verginin uygulanması ile daha da önem kazanmıştır.
Rapor, özel olarak Küresel Asgari Vergiye odaklanarak vergi idareleri arasında iş birliği vizyonunun uygulanmasında kaydedilen ilerlemeyi öne çıkarmaktadır. Ayrıca, kurumlar vergisi sistemi dışındaki iş birliği alanlarını, bilgi değişimindeki son gelişmeleri ve gerçek kişilerin vergilendirilmesiyle ilgili diğer şeffaflık girişimlerini incelemektedir. Nihai olarak, bu gelişmelerin doğrudan-dolaylı vergiler ve vergi idaresinin dijitalleşmesi bakımından gelişmekte olan ülkeler için sonuçlarını ele almaktadır.
Daha önceki raporlarda, vergi mükellefleri üzerindeki uyum yüklerini azaltmayı amaçlayan tek noktadan dosyalama, etkin dijital iletişim, risk değerlendirmesini idare ve mükellef için kolaylaştırmak, bağlayıcı uyuşmazlık çözüm mekanizmalarının etkinliği gibi toplam yedi başlıkta çeşitli ilkeler kabul edilmiştir.
Güncel Rapor, Küresel Asgari Verginin bir gerçeklik olduğu göz önüne alındığında, artık odak noktasının daha önce kabul edilen ilkelerin GloBE kurallarının uygulanması bakımından hayata geçirilmesi için bir fırsat sunduğu görüşündedir. Önümüzdeki yılın başından itibaren uygulanmasıyla birlikte, Küresel Asgari Verginin kapsam dahilindeki Çok Uluslu Şirket (ÇUŞ) kârının neredeyse yüzde 90’ını kapsaması beklenmektedir.
Bir ÇUŞ’un GloBE vergi yükümlülüğünü hesaplarken başlangıç noktası, grup konsolide mali tablolarının hazırlanmasında kullandığı bilgilerdir. Konsolide finansal raporlama farklılık gösterecek olsa da kapsam dahilindeki tüm ÇUŞ’ler, mevcut sistemlerinden alınacak ilgili veri noktalarını belirleme ve bunları GloBE gereklilikleriyle uyumlu hale getirmek için gerekli ayarlamaları yapma konusunda ortak bir uyum sorunuyla karşı karşıyadır.
Küresel Asgari Vergi, büyük ölçekli işletmelerin asgari düzeyde vergilendirilmesini sağlamayı amaçlayan koordineli bir vergilendirme sistemi öngörmektedir. Çok uluslu şirketler, faaliyet gösterdikleri her bir ülkede elde ettikleri gelir üzerinden asgari düzeyde vergi ödeyeceklerdir. Asgari düzeyde bir verginin, düşük oranlara dayalı vergi rekabetini sınırlayacağı ve bunun da kar kaydırmaya yönelik vergi teşvikini azaltacağı öngörülmektedir.
Küresel asgari vergi uygulamasına yönelik yasama paketinin yakın zamanda meclise sunulması beklenilmektedir. Temel mevzuatın yürürlüğe konulması, buz dağının görünen yüzü. Devamında hem vergi idaresi hem de mükellefler için önemli ikincil mevzuat ve uyum çalışmaları hararetli biçimde başlayacak. Bu çalışmalar sırasında, Mali İdarenin OECD’yi yakından takip eden yaklaşımı nedeniyle küresel eşgüdümden ayrılacağını öngörmüyorum ancak Mali İdare’nin tüm süreçte katılımcı biçimde mükellef desteğine ihtiyacı bulunmaktadır.
* OECD (2024), 2024 Progress Report on Tax Co-operation for the 21st Century: OECD Report for the G7 Finance Ministers and Central Bank Governors, OECD Publishing, Paris.