VERGİNİN GÜNDEMİ / Akif AKARCA / Dr. Mehmet ŞAFAK
Daha önceki yazılarımızda da değinildiği gibi; iş ortamının güven içinde olmasının önemi göz önünde tutularak Vergi Usul Kanunu'nun 5'inci maddesi ile vergi mahremiyeti hükmü getirilmiştir. Buna göre; gerek verginin tarh, tahakkuk ve tahsil aşamasında gerekse vergi incelemeleri ve yoklamalar sırasında vergi kanunlarının uygulamasında görev alan kişilerin, mükellefin ve mükellefle ilgili kimselerin şahıslarına, muamele ve hesap durumlarına, işlerine, işletmelerine, servetlerine veya mesleklerine ilişkin olmak üzere öğrendikleri sırları veya gizli kalması gereken diğer hususları açıklamaları veya üçüncü kişiler menfaatine kullanmaları kanuni yaptırıma bağlanarak yasaklanmıştır. Bu yasak, bu kişiler görevlerinden ayrılsalar dahi devam etmektedir.
Ancak vergi güvenliği de önemli olduğundan, mahremiyet hükmüne bazı istisnalar getirilmiştir. Buna göre; gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde gösterilen kazançlarla vergilerin vergi dairelerinde ilanı, işyerlerine vergi levhası asılması, sahte veya yanıltıcı belge düzenleyen ve kullananların meslek odalarına bildirilmesi, kesinleşen ancak zamanında ödenmeyen vergi ve cezaları ödemeyenlerin ilanı mahremiyet hükmünün ihlali sayılmamaktadır.
7 Mayıs günlü yazımızda vergi mahremiyetine getirilen istisnalardan biri olan vergi levhası asılması zorunluluğu açıklanmıştı. Bugünkü yazımızda, vergi mahremiyetine getirilen bir başka istisna olan "vergi borcu olanların Maliye Bakanlığı'nca ilan edilmesi" konusu ele alınacaktır.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 5'inci maddesinin dördüncü fıkrasında, "Mükelleflerin vergi tarhına esas olan beyanları, kesinleşen vergi ve cezaları ile vadesi geçtiği halde ödenmemiş bulunan vergi ve ceza miktarları Maliye Bakanlığı'nca açıklanabilir…" hükmüne yer verilmiştir.
Bu hüküm uyarınca;
- İkmalen, re'sen veya idarece yapılan tarhiyatlar dolayısıyla kesinleşen vergi ve cezalar ile,
- Vadesi geçtiği halde ödenmemiş vergi ve cezaların
açıklanmasına ilişkin usuller 293 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmiştir.
Hangi borçlar ilan edilecek?
Anılan 5'inci maddenin Maliye Bakanlığı'na verdiği yetkiye istinaden hazırlanan ve yukarıda belirtilen kapsamda 2009 yılında vergi borcu bulunanlardan kimlerin ne şekilde ilan edileceğini içeren 391 seri no'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Resmi Gazete'de yayımlanmak üzere gönderilmiştir.
Henüz yayımlanmamakla birlikte, bu tebliğde yapılan düzenlemelere göre;
- 31/12/2008 tarihi itibarıyla vadesi geçtiği halde 30/06/2009 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan ve nev'i itibarıyla 293 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile açıklama kapsamına alındığı belirtilen vergi ve cezalar (Vergi Usul Kanunu hükümlerine tabi olup, sadece Maliye Bakanlığı vergi dairelerince takip ve tahsil edilen vergi, resim, harç, fon payı, vergi cezaları, gecikme faizi ve gecikme zamları) ile,
- İkmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergiler ile bu tarhiyatlara ilişkin olarak kesilen cezalardan 01/06/2008-31/05/2009 tarihleri arasında kesinleşenler (tarhiyatların dava konusu yapılması halinde kesinleşme, yargı yolunun tükenmesi halinde gerçekleşecektir) nedeniyle her bir vergi dairesine 150.000 TL ve daha fazla borcu bulunanlar ilan edilecektir.
Birden fazla vergi dairesinde mükellefiyet kaydı bulunan mükelleflerin açıklanacak borçlarının olup olmadığının belirlenmesinde bu vergi dairelerine olan borçları birleştirilmeyecektir. Dolayısıyla, 150.000 TL'nin altında alacağı olan vergi dairesince mükellef hakkında açıklama yapılmayacaktır.
Diğer taraftan, 5736 sayılı Bazı Kamu Alacaklarının Uzlaşma Usulü ile Tahsili Hakkında Kanunu'n 1'inci maddesine göre taksitlendirilen borçlardan, 31/12/2008 tarihi itibarıyla vadesi geçmiş ve 30/06/2009 tarihi itibarıyla ödenmemiş olan taksitleri de ilan edilecek borçlar arasında olacaktır.
İlanlar nerede yapılacak?
Yapılacak ilanlar;
- 15 Temmuz 2009 ila 15 Ağustos 2009 tarihleri arasında Türkiye genelindeki vergi dairelerinde (vergi dairesinin ilan koymaya mahsus yerlerinde asılmak suretiyle),
- 1 Eylül 2009 tarihinden itibaren de Gelir İdaresi Başkanlığı'nın internet sitesinde olacaktır.
İlan kapsamına girmeyecek borçlar hangileri?
İlan edilecek borçlar içine aşağıda sayılanlar girmemektedir:
a) 6183 sayılı kanunun 48'inci maddesi uyarınca tecil edilip de tecil şartlarına uygun olarak ödenmekte olan borçlar.
b) 4811 sayılı Vergi Barışı Kanunu'nun 5'inci maddesi hükümlerine göre taksitlendirilen ve taksit ödeme süresi henüz sona ermemiş borçlar.
c) 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun geçici 3'üncü maddesi ve 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun geçici 5'inci maddesi uyarınca Hazine Müsteşarlığı Belediye Uzlaşma Komisyonu Başkanlığı'na yaptıkları takas ve mahsuba ilişkin başvuruları kabul edilen, büyükşehir belediyeleri/belediyeler ve bunlara bağlı kuruluşlar ile sermayesinin %50'sinden fazlası büyükşehir belediyelerine/belediyelere ait şirketlerin vadesi 31/12/2004 tarihi ve öncesine rastlayan borçlar.
d) 5569 sayılı Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Mali Sektöre Olan Borçlarının Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun'a göre taksitlendirilen ve ödeme süresi henüz sona ermemiş borçlar.
e) 5228 sayılı Bazı Kanunlarda ve 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un geçici 6'ncı maddesi ile 5766 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'da ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un geçici 2'nci maddesine göre taksitlendirilen borçlar.
f) 5667 sayılı Bankacılık İşlemleri Yapma ve Mevduat Kabul Etme İzni Kaldırılan Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketince Devlet İç Borçlanma Senedi Satışı Adı Altında Toplanan Tutarların Ödenmesi Hakkında Kanun'un, 5766 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'da ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'la değişik Geçici 1'inci maddesi kapsamında ertelenen borçlar.
Diğer hususlar
Açıklama tarihinden önce 6183 sayılı kanunun 10'uncu maddesinde sayılan teminatlardan "banka teminat mektubu"nu ilgili tahsil dairesine vermek suretiyle tecil talebinde bulunan ve açıklama tarihi itibariyle talepleri henüz değerlendirme aşamasında bulunan mükelleflerin, banka teminat mektubu ile teminat altına alınan borçları açıklama kapsamına alınmayacaktır.
Mükellefin 150.000 TL'nin üzerinde borcu bulunmakla birlikte nakden veya mahsuben iade talebinin de bulunması halinde; nakden veya mahsuben iade yapılabilmesi için ilgili mevzuat gereğince istenilen belgelerin açıklama tarihinden önce mükellef tarafından eksiksiz olarak vergi dairelerine ibraz edilmiş olması şartıyla, nakden veya mahsuben iadesi talep edilen miktarın kesinleşip kesinleşmediğine bakılmaksızın bu borçlar açıklanmayacaktır.