Yılın ilk 6 ayında bütçe 23.2 milyar TL açık verdi. Bu tablo açığın yıl sonunda 45-50 milyar TL'ye ulaşacağını gösteriyor.
Açığın nedeni açık: Bütçe giderleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 24.1 oranında artarken gelirler artmadı.
Cari fiyatla (enflasyon artışına rağmen) bütçe gelirlerinin geçen yılın aynı dönemindeki düzeyinde kalması gene de önemlidir. Daha geriye gidebilirdi.
Kriz gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini büyük ölçüde etkiledi. Tüketiciyi de etkiledi ama tüketicinin zorunlu harcamalarına bağlı dolaylı vergiler nedeniyle vergi gelirleri büyük ölçüde düşmedi.
Önemli olan krize rağmen bütçe giderlerinde görülen artış.
Bütçe giderleri geçen yılın ilk 6 ayına göre 24.3 milyar TL arttı.
Bu artışta önemli kalemler şunlar:
- Faiz giderlerinde 6.5 milyar TL artış var. Faizlerin gerilemesine rağmen bu artış nereden çıkıyor? Çünkü geçmiş yılların yüksek faizi ödeniyor. Ve de iç borç giderek büyüyor.
- Personel masrafları, maaş ve ücretlerin kuyruğu, sosyal güvenlik harcamaları 4.4 milyar TL arttı. Demek ki maaş ve ücretlerde artış var. Yeni personel alımı var.
- Cari transferler 10.8 milyar TL arttı. Cari transferlerde büyük yük sosyal güvenlik kuruluşlarının açıkları ile sağlık kurumlarına yapılan ödemeler.
Bu durumda ne olacak?
Bütçe açık verince bir yerlerden para bulmak gerekir:
- Önce vergiler artırılır.
- Sonra da açık iç borçlanma ile kapatılır.
Kısa sürede vergi artırılacak kalemler bellidir. KDV ve ÖTV'ye zam yapmaktan başka çare yoktur.
İşte bu nedenle önce akaryakıta vergi zammı açıklandı. Ardından turistik işletmelerde KDV yüzde 8'den yüzde 19'a tırmandırıldı.
Akaryakıttaki vergi artışı dolmuştan otobüse, elektrikten suya zam getirecektir.
Turistik işletmeler, yüzde 8'den yüzde 18'e yükseltilen KDV nedeniyle bu kriz döneminde büyük sarsıntı geçirecektir.
Hele hele sezon öncesi bağlantı yapan işletmeler bu büyük vergi artışı altında ezilecektir.
Fakat görünen şudur ki zamlar devam edecektir.
Yılın ilk ayına ait bütçe rakamları iyi incelenir ise görülür ki, giderleri azaltmaya, gelirleri artırmaya imkan yoktur.
Açık giderek büyüyecektir. İç borçlanma ile de açığı kapamak giderek güçleşecektir. İç borçlanma gereğinin büyümesi faiz artışına yol açabilir. Bankaların kaynaklarının giderek daha fazla bölümünün kamuya aktarılmasına yol açabilir.
Bunlar yıl sonuna doğru ekonomide ciddi sorunların ortaya çıkacağının göstergesidir.
Ama bir gerçek vardır. Bu tablonun faturasını tüketici ödeyecektir. Dolaylı vergiler artırılmadan bu açığın kapatılması, faiz faturasının ödenmesi imkansızdır.