Brent petrolü arz tarafındaki endişelerle yeniden 60 doların üzerine yükseldi. BP, Statoil, Total, Apache gibi şirketlerin yatırımları erteleme kararları ile hızlı yükselen petrol, ocak ayındaki 45 dolar dip seviyesine göre yüzde 35 değer kazanmış durumda.
Petrolde son haftalarda görülen hızlı yükselişten cesaret alan boğalar yeniden 70 doların üzerinde denge fiyatlarını telaffuz etmeye başladı. Fiyatların yeniden 100 doların üzerine çıkmasını bekleyen az sayıda oyuncu da saha kenarında ısınmaya başladı bile.
Aslında ABD Enerji Bakanlığı’nın açıkladığı veriler arz cephesinde bir yavaşlamaya işaret etmiyor. Kazılan kuyu sayısındaki azalmaya ve yatırım kararlarındaki kesintilere rağmen ABD günlük petrol üretimi ve stoklar 9,2 milyon ve 418 milyon varil ile bugüne kadarki en yüksek seviyelerinde devam ediyor.
Bunun gerekçesi mevcut petrol fiyatlarının değişken maliyetleri rahatlıkla karşılaması. Yatırım harcamalarını zaten tamamlamış olan üreticiler değişken maliyetleri karşılandığı müddetçe üretim yapabiliyorlar.
Peki piyasalardaki iyimserlik nereden kaynaklanıyor. Petrol fiyatlarında V tipi bir yükseliş bekleyen bu oyuncuların iyimserliği kaya gazı üretiminin kısa vadeli fiyat gelişmeleri karşısında esnek davranabilmesine dayanıyor.
Kaya petrolü üreticileri açılan bir kuyudan çıkaracakları petrolün büyük çoğunluğunu bir yıl içinde elde ediyorlar. Dolayısıyla arzın devam etmesi için açılan yeni kuyu sayısı büyük önem taşıyor.
Meksika’da açık denizde üretim yapan bir kuyunun devreye alınması aylarca sürebiliyor. Buna karşın kaya gazı üretimi için Batı Teksas’da yeni bir kuyu 9 ile 15 gün arasında değişen bir sürede açılabiliyor.
Nitekim, fiyatlardaki gerilemeye paralel Batı Teksas ve Kuzey Dakota’da kazılan kuyu sayısı Ekim ayında gördüğü zirveye göre %30-35 geriledi. Buna karşın Meksika körfezindeki gerileme ise %14 düzeyinde kaldı.
Fiyatlardaki yükselişi destekleyen bir diğer gelişme sektörün gelecekteki yatırımları için finansmana erişmekte zorlanmaya başlaması. 2007-2014 döneminde ABD kaya petrolü üreticileri 95 milyar doları öz kaynak, 206 milyar doları tahvil, 574 milyar doları banka sendikasyonu olmak üzere toplamda 900 milyar dolara yakın kaynak topladı.
Söz konusu para girişinin sürdürülmesi mümkün değil. Sektörde yaşanması muhtemel iflasların arkasından sektöre sağlanan finansmanda sert bir gerileme bekleniyor. Yatırımcılar petrol fiyatlarındaki yükselişin kalıcı olduğunu görmeden ilave yatırım yapmaktan imtina edeceklerdir.
Petroldeki yükselişin ne kadar kalıcı olacağını önümüzdeki dönemde göreceğiz. Biz ocak ayındaki sert gerilemede 45 dolara düşen fiyatlara rağmen sene başında EIA tarafından yapılan 58 dolarlık tahmini kullanmaya devam etmiştik. 60 doların üzerine yükselen fiyatlar karşısında da farklı bir yol izlemeyeceğiz.
Ancak fiyatlardaki oynaklık bize makro ve mikro düzlemde iki önemli mesaj veriyor. Ucuz petrole güvenerek harcamalarımızı artırmayalım. Fiyatlardaki aşağı yönlü oynaklık durumunda gelecekteki tüketimimiz için vadeli piyasaları kullanalım.