Hasan AKDOĞAN / Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
hakdogan@akddenetim.com
Türk-Çin İpek Yolu ekonomik ve Kültürel İşbirliği Derneği (TÜÇİDER) ile Çin’e yaptığımız ziyarette edindiğim izlenimleri paylaşmaya devam ediyorum. 29/08/2012 günü akşamında Uygurların yoğun olarak yaşadığı ve Taksim Kafe isimli Türk Kafesi’nin de bulunduğu bölge gezilirken heyet olarak yemekli müzikli Uygur Gecesi’ne katılında. Halk dansları gösterisi yapıldı. Arka fonda Sincan
Bölgesi’nin özellikleri gösterilerek şarkılar söylendi. Bu gösterileri halk ücretli olarak izleyebiliyor. Kişi başı 360 yuan. Kuşkusuz Uygurların gelişimlerinin hızla sürmekte olduğu gözlemlenebiliyor. Ama, çok yollarının olduğu da bir gerçek.
Sanayi bölgesi ve Türk Sanayi Bölgesi
Ertesi gün bulunduğumuz yerden 45 kilometre uzaklıktaki Urumçi Türk Sanayi Böl-gesi'ne polis eskortluğu eşliğinde gidildi. Heyetimiz önce idari binaya alındı. Çok büyük bir masanın etrafından iki ülke heyetleri toplandı. Karşılıklı tanıtımlar yapıldı. Sanayi bölgesinin içinde dört gidiş ve dört geliş şeklinde yollar yapılmış durumda. Keza her parselde elektrik vs de bulunuyor.
Yatırım Dairesi Genel Müdürü bizleri saygı ve sevgi ile ağırladı. Öncelikle genel olarak çok büyük bir alanı kapsayan sanayi bölgesinin video tanıtımı ekranda yapıldı. Müthiş bir gösteri izledik. Alt yapı ve üst yapı maketlerle tanıtıldı. Geniş alanlar, konutlar, spor tesisleri, yeşil alanlar, alışveriş merkezleri, sanayi tesisleri, ofis binaları adeta çölün içinde bir vaha şeklinde sunuldu. On yıl içinde çok çok önemli bir merkez olacağı hemen anlaşılıyor. Zaten yapılan mevcutlar bile bunun olacağını işaretliyor. Kısacası her yönüyle yepyeni ve düzenli modern bir şehir kuruluyor. Urumçi trafiğini düşünerek şehrin uzağında yeni bir şehir kuruyorlar.
Sanayi bölgesinin kullanım hakkı 50 yıl
Genel müdür heyetimize teşekkür ederek başladığı konuşmasında şunları söyledi; "ÖMerkezi hükümet tarafından desteklenen bu projeyi yürütüyoruz. Pakistan, İran, Moğolistan, Kazakistan, Tacikistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Özbekis-tan'a buradan mal çıkışları yapılacak. Çinli Müslümanlar da eyaletimizde yaşamaktadırlar. Bölgede ticaret, kimya, enerji, yeni teknoloji, paketleme, ulaşım, lojistik, depolama, sağlık, eğitim, kültür alanlarında faaliyetler gösterilecek. Sanayi tesisleri bu bölgeye taşınacak. Bu bölgede ayrıca bir Türk Sanayi Bölgesi ayrılmıştır. Burası doldurulmaz ise başka ülkelere verilecektir. Su, gaz ve elektrik mevcutÖ"
Bölge gezildi. Bir yıl içinde satın alınması gerekiyor. Kullanım hakkı 50 yıllığına veriliyor. Süre sonunda bir vergi verilerek süre uzatılıyor. 2 yıl içinde yatırıma başlanması gerekiyor.
Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti'nce 14 Mart 2011 tarihinde yürürlüğe konulan ve 2011-2015 yıllarını kapsayan 12. Beş Yıllık Kalkınma Planı'na göre doğu ve batı eya-letleri arasında gelir farkını azaltmak amacıyla görece az gelişmiş batı eyaletlerine yönelik özel bir kalkınma stratejisi uygulanmaya başlamış. Bu çerçevede, batı eyaletlerine yönelik kamu harcamalarının ve yatırımların arttırılması gerçekleştiriliyor.
Bu nedenle Urumçi'de kurulacak Türk Sanayi Bölgesi'nin, ihracatçı firmalarımız açısından Çin'in batı eyaletlerine ve Orta Asya pazarına erişim açısından önemli bir giriş kapısı olduğu anlaşılıyor. Singapur ve Fransa gibi Çin ile ticaretini arttıran birçok ülkenin pazara giriş stratejisi olarak Çin'in farklı eyaletlerinde Sanayi Bölgeleri kurması ülkemizin geç kalmaması açısından önemli.
Urumçi Türk Sanayi Bölgesi'nin Avantajları
Altyapı yatırımlara hali hazırda bulunan bölgede, birinci faz olarak, Türk yatırımcılara 1.000 Mo (1 Mo=666,7 Metrekare) büyüklüğünde bir alan ayrılmış olup, Türk yatırımcılara 1 Mo arazi bedeli 29 bin RMB'den (yaklaşık 4 bin 500 dolar) sunuluyor. Sanayi bölgesinde yatırımcılara üretim gerçekleşene kadar ücretsiz ofis temin ediliyor.
İthal edilen hammaddenin, yüzde 80'inin üretimde kullanılması şartıyla, ithalat vergisinde indirim ve muafiyetler sağlanıyor. Yatırım tutarı 300 bin RMB'nin üzerinde olan firmaların ödediği verginin %30 veya %50'si iade ediliyor.
Sanayi bölgelerinde arazi 50 yıllığına, ticari bölgelerde ise 40 yıllığına kiralanabili-yor. Sanayi bölgesinin yakınında verimli tarım arazileri mevcut olup, gıda üretimi yapmayı planlayan firmalar, bu arazilerde kendi üretimleri için gerekli ürünleri yetiştirebilecektir. Ülkedeki en büyük pamuk üretim bölgesi Sincan - Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunuyor. Ayrıca domates ve meyve yetiştiriciliği yaygın olan bölgede birçok uluslararası firmanın yanı sıra, meyve suyu üreticileri, daha önce kurulan sanayi bölgelerinde faaliyet gösteriyor. Bölgede faaliyet gösteren tek Türk firması var. Bu firmada bebek bisküvileri üretiyor. Enerji maliyetleri çok düşük, elektriğin maliyeti, Türkiye'deki gündüz tarifesinin maliyetinden %38.3 oranında daha düşük. İstanbul-Urumçi-İstanbul güzergâhında, Hainan Havayolları ve China Southern Havayolları tarafından doğrudan uçuşlar yapılıyor.
Diğer İzlenimleri de sizlere aktarmak isterim.
31 Ağustos'ta Ticaret Bakanlığı temsilcisi, Gümrük Müşavirliği ve nakliye firması yetkilileri ile yapılan toplantı sonrasında ilkesel bazda işbirliği konusunda anlaşıl-dı.
Keza; gümrük Türkiye'ye gönderilen ve Türkiye'den gelen malların nakliyesi ve gümrük işlemleri konusunda iyi niyetle görüş birliğine varılmış oldu. Şirket yetkilileri aynı zamanda iş makineleri de pazarladıklarını vinç ekskavatör nakliyesi yaptıklarını, Çin'in 2. büyük firmasının bunları ürettiğini, 25 ton kapasiteli vinçin çok ucuz olduğunu belirttiler.
1 Eylül'de büyük miktarda makine parkı bulunan bir pamuk toplama ve işleme fabrikasına yapılan ziyarette ise Komünist Parti yetkilisi Türk heyeti ile işbirliği yapılması konusunda fabrika müdürünü olumlu yönde uyarmış. İşbirliği yapılma konuları detaylandırılmış ve muhtemelen iyi yolda ilerlenecektir. Burada önemli bir sonuç çıkıyor; Çinliler işçi bulamadıkları için pamuk toplamayı makinalarla yapmaya başlamışlar. İlginç.
Fiyatlar Türkiye'ye göre ucuz değil
Şehri tanımak için üç hat belirledim ve belediye otobüslerine binerek tur yaptım. Zengin semtler ve azgelişmiş semtler olduğunu gördüm. Büyük AVM'lerin yanı sıra özellikle küçük küçük mağaza ve dükkanların çok olması ve bunlarda genellikle kadınların çalışıyor olması dikkat çekiciydi. Seyyar satıcıların yemek sattıkları görülüyor. Fiyatlar Türkiye'ye göre çok ucuz değil. İnsanları saygılı ve yardımsever, kuvvetli pazarlık önemli bir argüman
Akşamında Kazak Restoranı'nda Müslüman geleneklerine göre yemek yendi. Davet eden Genel Müdür Bay Devletti. Çok para kazanıp kazanmadığını sorduğumda "para" kelimesinin Kazakça'da yasadışı kazanç anlamına geldiğini gülerek belirttikten sonra son derece dürüst çalışıldığını ve maaşlarının yeterli olduğunu belirtti.
EuraAsia Fuarı
Çin'in Batı'ya açılan, konumu itibari ile en önemli kapısı olan Sincan - Uygur Özerk Bölgesi'nde düzenlenen Avrasya Expo Fuarı, Çin, Avrupa ve Asya'yı bir araya getiriyor. 2011 yılına kadar Urumçi Dış Ticaret Fuarı olarak düzenlenen fuar, Sincan - Uygur Özerk Bölgesi'nin avantajları doğrultusunda Avrupa ile Asya arasında bir köprü kurma yolunda emin adımlarla ilerliyor. Bu yıl ikincisi düzenlenen fuar, Çin'in bu bölgeye verdiği önemi de yansıtıyor. Avrasya fuarı; sağlık, madencilik, enerji, gıda, kimya, inşaat ve bunun gibi tüm sektörlere açık. Fuar hakkında detaylı bilgi almak için www.caeexpo.org adresini ziyaret edilebi-lir.
Fuara çok sayıda ülke Başbakan ve Yardımcıları düzeyinde katıldı. Türkiye'yi Başbakan Yardımcısı Ali Babacan temsil etti. TÜÇİDER heyetine ücretsiz iki pavyon tahsis edildi. Türk pavyonları fuara katılan diğer ülkelerin pavyonlarıyla mukayese edilemeyecek kadar güzel dizayn edilmişti. Çin Başbakanı bile ziyaretmiş. Merkezi ve yerel olmak üzere 5 TV kanalı röportaj yaptı. Yani Türkiye çok güzel bir şekilde temsil edilmiş oldu. Esasen, belirtilen faaliyetler bile TUÇİDER'in kamu yararına çalışan bir dernek statüsünü çoktan hak etmiş olduğunu gösteriyor.
Yukarıda belirttiğim verileri ve izlenimleri önemseyenler ile Türk şirketlerine yarayacak bilgileri merak enedenler sonraki yazılarımı takip etsinler. Kendilerini daha ilginç konular içinde bulabilirler.